یکی از فاکتورهای اصلی افزایش پایه پولی در کشور، بدهی بانک ها به بانک مرکزی است. بازار بین بانکی می تواند با تامین کمبود نقدینگی توسط بانک هایی که دارایی مازاد دارند، از افزایش بدهی بانک ها به بانک مرکزی جلوگیری کند. یک منبع آگاه اعلام کرد در هفته های اخیر نرخ سود بازار بین بانکی با نوسانات زیادی مواجه بوده و حتی این رقم از ۱۷ به ۲۲ درصد نیز افزایش یافته است.
در ۲۷ دی ماه سال ۱۳۸۳ بود که کمیسیون اعتباری بانک مرکزی دستور العمل اجرایی عملیات بازار بین بانکی ریالی را مصوب کرد. بازار بین بانکی در کشور از سال ۸۷ آغاز به کار کرده و تا سال ۸۹ از رشد بسیار بالایی برخوردار بود؛ طبق دستورالعمل بانک مرکزی، سه ابزار برای عملیات بازار بین بانکی معرفی شده است.
ابزارهای عملیات بازار بین بانکی
اولین ابزار تودیع وجوه به صورت سپرده است. در واقع بانک ها می توانند نزد یکدیگر سپرده های خود را به منظور تامین نقدینگی کوتاه مدت تودیع کنند. مدت این سپرده گذاری با حداقل زمان یک شبه، یک هفته، دو هفته، یک ماهه، دو ماهه، سه ماهه، شش ماهه و یک ساله است. طبق این دستور العمل نرخ سود علی الحساب سپرده ها طبق توافق دو بانک تعیین خواهد شد. در این بازار، بانک نمی تواند، کمتر از یک میلیارد تومان سپرده نزد بانک دیگری سپرده گذاری کند و برای مبالغ بالاتر از این میزان، باید ضرایبی از ۵۰۰میلیون تومان اعمال شود. همچنین این سپرده مشمول پرداخت سپرده قانونی نخواهد شد. از دیگر ابزارهای بازار بین بانکی خرید و فروش دِین است. خرید و فروش اسناد تجاری را کمتر از مبلغ اسمی خرید دِین می گوید. بدهی این اسناد باید ناشی از فعالیت های تجاری باشد. این اسناد شامل سفته و چک و همین طور اسناد صادراتی می شود. در این زمینه تعیین نرخ تنزیل این اسناد بسیار اهمیت داشته و از نظر بانکداری اسلامی دارای حساسیت هایی است. ابزار دیگر بازار بین بانکی، اوراق مشارکت و گواهی سپرده(عام، خاص و ویژه) است. بانک ها می توانند اوراق مشارکت خود را در بازار معامله کنند. همچنین بانک ها می توانند موجودی گواهی سپرده اعضای خود را نیز در بازار معامله کنند.
افزایش ۵.۵ درصدی نرخ سود بازار بین بانکی
یک منبع آگاه در نظام بانکی از افزایش نرخ سود بازار بین بانکی به ۲۲ درصد در هفته های اخیر خبر داد و گفت: بر این اساس طی دو ماه اخیر این نرخ حدود ۵.۵ درصد افزایش یافته است. به گزارش ایبِنا، این منبع آگاه اعلام کرد در هفته های اخیر نرخ سود بازار بین بانکی با نوسانات زیادی مواجه بوده و حتی این رقم از ۱۷ به ۲۲ درصد نیز افزایش یافته است. وی در عین حال از اعلام جزییات بیشتر در این زمینه خودداری کرد.
خبر افزایش نرخ سود بین بانکی در حالی مطرح می شود که بانک مرکزی از سال گذشته با هدف بهبود وضعیت نظام بانکی کشور تنظیم این بازار را در دستور کار قرار داده و بر همین اساس نرخ این بازار را از ۲۹ به ۱۹ درصد کاهش داده بود. ولی الله سیف رییس کل بانک مرکزی تعیین تکلیف اضافه برداشت بانکها را از دلایل اصلی کاهش نرخ سود بازار بین بانکی اعلام و گفته بود بانک مرکزی، با تبدیل اضافه برداشت بانکها به خط اعتباری زمینه ساز کاهش نرخ سود بانکی شد.
افزایش نرخ سود بین بانکی تا ۲۲ درصد در حالی اتفاق افتاده که نرخ این بازار در تاریخ ۲۰ تیر ماه سال جاری معادل ۵/۱۶ درصد بوده است بنابراین طی حدود دو ماه اخیر این نرخ حدود ۵.۵ درصد افزایش یافته است، از سوی دیگر بانکداران و در راس آنها بانک مرکزی انتظار دارند طی ماه های آینده نرخ سود سپرده و تسهیلات بانکی کاهش یابد که لازمه دستیابی به این هدف کاهش نرخ سود در بازار بین بانکی است.
گفتنی است، آمارهای بانک مرکزی در مرداد ماه سال جاری نشان داد که میانگین نرخ سود در بازار بین بانکی در تیرماه به ۵/ ۱۶ درصد رسیده بود و برخی از معاملات نیز با نرخ ۱۶ درصد ثبت شد. این رخداد در حالی بود که به گفته مسوولان فعالیت پولی بانک مرکزی در بازار بین بانکی به حداقل رسیده و بانک مرکزی، پولی در این بازار تزریق نمیکرد.
تاثیر تعهدات بانک ها در نرخ سود بین بانکی
رئیس کانون بانک های خصوصی افزایش نرخ سود بازار بین بانکی را تائید کرد و گفت: این مساله دلایل فراوانی دارد که از جمله آنها تشدید نیاز بانک ها برای ایفای تعهدات خود در زمینه بنگاه های زودبازده و اعطای تسهیلات به ۷ هزار و ۵۰۰ بنگاه اقتصادی است.
کوروش پرویزیان درباره اینکه آیا نرخ سود بازار بین بانکی همچنان ۱۷ درصد است یا افزایش یافته گفت: در هفته های اخیر رقم سود بازار بین بانکی تا حدودی افزایش یافته است.
رئیس کانون بانک های خصوصی درباره دلایل افزایش نرخ سود بازار بین بانکی افزود: این مساله دلایل فراوانی دارد که از جمله آنها تشدید نیاز بانک ها برای ایفای تعهدات خود در زمینه بنگاه های زودبازده و اعطای تسهیلات به ۷ هزار و ۵۰۰ بنگاه اقتصادی است.
مدیرعامل بانک پارسیان ادامه داد: با توجه به مخاطره افزایش نرخ تورم، سیاستگذار پولی ناچار شده است محدودیت هایی را در تصمیمات انبساطی خود بگیرد. وی البته از اعلام رقم نرخ سود در بازار بین بانکی خودداری کرد.
بازار بین بانکی به عنوان یکی از ابزارهای غیر مستقیم سیاست پولی محسوب می شود. این بازار می تواند تامین کننده منابع مورد نیاز و یک شبه بانک ها قرار گیرد. منابعی که در هنگام بازپرداخت بدهی بانک ها و یا پرداخت سپرده قانونی کاربرد خواهد داشت. دو کارکرد مهم بازار بین بانکی را می توان برای این بازار متصور بود. یکی از آن ایفای نقش فعال و موثر بانک مرکزی از طریق راهبری نرخ سود است و کارکرد دیگر انتقال مطلوب نقدینگی از موسسات مالی دارای مازاد به موسسات دارای کسری وجوه می باشد. تنش در این بازار موجب می شود که سایر بازارها نیز دچار نوسانات شوند. تنش ها می تواند باعث کمبود ارزی، کاهش نقدینگی و افزایش نوسانات گردد. بازار بین بانکی یک بازار غیر متمرکز بوده و دارای هیچ مکان خاص و یا آمار دقیقی نیست. اگرچه بانک های مرکزی بین المللی، به صورت داوطلبانه اطلاعات شرکت کنندگان در این بازارها را برای تخمین بهتر رشد اقتصادی محاسبه می کنند.
منبع : http://ebtekarnews.com/?newsid=54861