مهندس فرشید قبادی‌ها -در سال‌های اخیر مباحث گوناگونی در حمایت و یا رد سلامت محصولات تراریخته یا تغییر ژنتیکی یافته ( GMO) در سراسر جهان مطرح شده‌اند که البته در کشور ما نیز از این مباحث بی بهره نبوده است. بسیاری از مقالات و سخنرانی‌های صورت گرفته درباره محصولات تراریخته در کشور، ارزش علمی و بالایی را دارند. ولی متاسفانه در برخی از این اظهارنظرها و تامل در مورد محتوای آنها موارد غیر منطقی در هر دو گروه مخالف و موافق مشاهده می‌شوند که بعضاً هیچ‌گونه پشتوانه علمی ندارند.
انتشار اینگونه مطالب می‌تواند در طولانی مدت عواقب منفی را در ابعاد بزرگ اجتماعی در پی داشته باشد که پیرو آن عدم احساس امنیت غذایی در جامعه تشدید می‌شود. در اینجا به برخی از این مباحث پرداخته و نکاتی را مطرح خواهیم کرد.
قبل از هر چیز باید این را بدانیم که فرایند تغییرات ژنتیکی در محصولات کشاورزی بطور ناخواسته توسط بشر با حذف گیاهان نامناسب و ناخواسته در مزارع از هزاران سال پیش آغاز شده و تا به امروز ادامه داشته است . با گذشت زمان و افزایش علم و آگاهی بشر تکنیکهای اعمال تغییرات ژنتیکی بهبود یافت و سرعت عمل این تغییرات را افزایش داده است. پس نمی‌توان به یقین گفت که محصولاتی که ما امروزه مصرف می‌کنیم قطعا حاصل فرایند ژنتیکی نیستند.
با توجه به قوانین تولید محصولات تراریخته، پس از تولید و معرفی بذور جدید، قانوناً پیش از ورود آنها به بازار، مراحل «ارزیابی مخاطرات» بر روی محصول صورت می‌پذیرد. در این بررسی، اثرات مثبت و منفی محصول بر کشاورزی، سلامت مصرف کننده و سلامت محیط زیست به دقت مورد بررسی قرار می‌گیرند. همچنین این بررسی نه تنها در مرحله قبل از عرضه به بازار، بلکه در مراحل پس از عرضه به بازار، در صورت قبولی در مرحله اول، ادامه می‌یابد.
در فرآیند تولید و ثبت گیاهان تراریخته توسط متخصصین بیوتکنولوژی، شاهد محصولاتی هستیم که دارای خصوصیات بسیار مفید و حیاتی هستند. این خصوصیات هم در مورد عملکرد و هم در مورد کیفیت محصولات کمک‌های زیادی را به جوامع بشری کرده و خواهد کرد. مثال بارز آن حل مشکل غذای مردم جهان با توجه به رشد روز افزون جمعیت است.
یکی از نکات مهمی که بین حامیان و مخالفان محصولات تراریخته مطرح است، میزان مصرف سموم در این دسته از گیاهان است. متخصصین بیوتکنولوژی بر این باورند که محصولاتی را به بازار عرضه کرده‌اند که به آفات مقاومت نشان می‌دهند. در نتیجه مصرف سموم کاهش یافته که پیرو آن محصولاتی عاری از سم به بازار مصرف عرضه می‌شوند. از طرفی دیگر، مخالفان این موضوع را تنها شعار دانسته و بر این باورند که در این دسته از گیاهان مصرف سم حتی بیش از پیش صورت گرفته است. نمی‌توان منکر این موضوع شد که برخی از محصولات تراریخته به علت این که با هدف افزایش عملکرد مهندسی شده‌اند، به آفات حساس هستند که از نمونه بارز آنها می‌توان از انواع خیار و گوجه فرنگی‌های گلخانه‌ای نام برد. ولی نکته‌ای که باید به آن توجه کرد، نسبت کم تعداد این گیاهان به محصولاتی است که مقاوم‌سازی به آفات و بیماری‌های آنها به خوبی و به درستی صورت پذیرفته است. از جمله محصولات مهندسی ژنتیکی شده موفق که از نظر ارزش غذایی آنها جایگاه استراتژیک نیز دارند، می توان به انواع سیب زمینی، بادمجان، فلفل دلمه‌ای و … اشاره کرد که بخوبی در برابر آفات و بیماریها از خود مقاومت نشان دادند. همچنین از گونه‌های پر مصرف کشورمان که خودکفایی در تولید این محصول دغدغه مسئولین کشورمان نیز هست، می توان به برنج اشاره کرد. در راستای تولید موفق این محصول، متخصصین کشورمان در سال‌های اخیر موفق به اصلاح برنج مقاوم به آفات شده‌اند که از جمله اینگونه آفات می‌توان به کرم ساقه خوار برنج اشاره نمود. در نتیجه باید به این پرسش پاسخ داد که چگونه در حالی‌که محصولات مقاوم به آفات به بیماریها می شوند، مصرف سموم افزایش می‌یابند؟
عقیده دیگری که در بین مخالفان تراریخته وجود دارد و بعضا توسط صاحبنظران در این گروه مطرح می شود، عدم لزوم افزایش تولید و عملکرد محصولات کشاورزی در هکتار است. همان‌طور که می‌دانیم، جمعیت جهان به حدی افزایش یافته که به‌هیچ عنوان با گیاهان زراعی با ژنوتیپ غیرمهندسی ژنتیکی شده نمی‌توان به طور شایسته خوراک مورد نیاز مردم جهان را تامین کرد. با این حال مخالفان بر این باورند که تولید محصولات کشاورزی در جهان بیش از نیاز جمعیت جهانی است و عدم توزیع صحیح و ناعادلانه مواد غذایی در جهان باعث شیوع گرسنگی در جوامع بشری می‌گردد. اگرچه توزیع نادرست مواد غذایی در دنیا امری بدیهی است، ولی باید در این رابطه به دو نکته اشاره نمود. اول اینکه در آمار تولید مازاد مواد غذایی، مزارع تراریخته هم سهیم هستند و دیگر اینکه در کنار توزیع ناعادلانه، فساد محصولات در فاصله زمانی بین‌برداشت و بازار رسانی قسمت اعظمی از اتلاف محصولات را شامل می شود. در این راستا مهندسین و متخصصین بیوتکنولوژی در تلاشند که با انجام فرایندهای ژنتیکی مشخص، بتوانند توان انبارداری و دوام محصولات را افزایش دهند تا از اتلاف بیش از حد آنها در طول انبارداری جلوگیری کنند.
لازم به ذکر است که موارد اختلاف بین هر دو نگرش موافق و مخالف محصولات تراریخته از تنوع زیادی برخوردار است. ولی با برخوردی متعادل و منطقی و با نگرش توسعه ملی و نه نگرش شخصی می توان به درستی به پیشرفت اقتصادی کشور کمک شایانی کرد. در صورت مشاهده محصولات مضر، با بررسی های کاملا علمی و کارشناسی، مضرات احتمالی این محصولات را بصورت موردی مطرح و به سلامت جامعه کمک کنیم. با مطرح کردن موضوعات سطحی و غیر علمی و در کنار آن محکوم کردن عموم فعالیتهای بیوتکنولوژی در کشور، نه تنها مشکلات و خطرات احتمالی مورد ادعای مخالفان بصورت ریشه ای مورد بررسی و رفع قرار نخواهند گرفت، بلکه با تنگ کردن عرصه بر متخصصین ارزشمند کشورمان، هم روند خودکفایی کشور که از موکدات مقام معظم رهبری است، دچار اختلال می شود و هم به فرار مغزها که از اهداف بلند مدت دشمنان خارجی سرزمین ما در راستای جذب نخبگان کشورمان است، کمک می‌کنیم. در آخر پیشنهاد می‌شود که با حمایت پژوهش‌های محققین بیوتکنولوژی داخلی، از واردات بذور و محصولات تراریخته و همچنین ارز بری هنگفت ناشی از آن کاسته و در عوض تولید محصولات تراریخته داخلی راکه دارای خصوصیت و کیفیت مناسب نیاز کشورمان است، جایگزین آن نماییم.
منبع : http://jahaneghtesad.com
