به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، وضعیت آسیب‌های اجتماعی زنگ خطری برای جامعه و به ویژه برای کلان شهرها است و مقام معظم رهبری بارها در مورد آن هشدار داده و از مسئولان خواسته که به طور جدی به آن بپردازند اما هیچ تغییر یا تصویب قانونی در سال‌های اخیر با این موضوع مشاهده نشده است.

در این میان کودکان بسیاری، قربانی این آسیب‌های اجتماعی هستند که در ساده‌ترین حالت آنها را در خیابان‌ها مشغول فروش آدامس، گل و فال و غیره  می‌بینیم. جامعه‌شناسان بر این باورند که کودکان خیابانی انعکاسی از شرایط زیست اقتصادی- اجتماعی – فرهنگی اقشار تهی‌دست و آسیب پذیر حاشیه‌نشین هستند که نتوانستند در جریان مواجهه با تحولات اجتماعی حداقل سه دهه اخیر ایران با شرایط موجود انطباق یابند.

به بیان این جامعه‌شناسان از اصلی‌ترین دلایل پدیده کودکان خیابانی می‌توان به پدیده نظم اجتماعی نابرابر اشاره کرد، این نابرابری اجتماعی در جغرافیای شهری به خوبی قابل لمس بوده و در حاشیه‌ها و محله‌های پر آسیب هر روز تعداد این کودکان رو به افزایش است.

حامد که از گفتن نامش به ما پرهیز می‌کند در محله دروازه سعدی شیراز در یک مغازه سیب‌زمینی‌های تازه از گل درآمده را تمیز می‌کنند و به سایر مغازه‌های تره‌باری می‌دهند و حقوقشان ماهی ۲۵۰ هزار تومان است، اما این شغل آن‌ها تنها یک پوشش برای فروش مشروبات الکلی به مشتری‌های خاصی که صاحب‌کارشان به آن‌ها معرفی می‌کند، است.

حامد می‌گوید: پدرم اعتیاد دارد با این کار صاحبکارم به او مواد مجانی می‌دهد. حامد و آن کودک افغانی هر دو ۱۱ ساله‌اند و روزی ۱۰ ساعت کار می‌کنند. کودک مهاجری که شناسنامه ندارد و مدتی در پارک‌ها و پشت چهار راه‌ها آدامس و دستمال کاغذی می‌فروخته و از کار فعلیش راضی است و می‌گوید: «اینجوری مامور دیگر من را نمی‌برد».

محله دروازه سعدی که محل زندگی این دو کودک است، حاشیه محسوب نمی‌شود اما زیستگاه تعداد زیادی از مهاجرین است و از محلات پر‌آسیب شهر شیراز به شمار می‌رود. شیراز سال‌هاست که جزء ۵ شهر اول بیشترین تعداد کودکان خیابانی در کشور است و به گفته مدیر کل بهزیستی فارس در حال حاضر در رتبه چهارم قرار دارد.

به گفته معصومه فروتن معاون امور اجتماعی بهزیستی فارس در سال ۹۴ تعداد ۳۱۰ کودک کار توسط بهزیستی ساماندهی شده که مدیر کل سازمان بهزیستی فارس ۶۸ درصد آن‌ها را اتباع بیگانه اعلام کرده است. مرتضی موسوی با اعلام این خبر در خرداد امسال عنوان کرد که آمار خرید و فروش نوزاد و کودک در فارس صفر بوده و تاکنون گزارشی در این مورد نداشته‌اند که این می‌تواند یک نقطه روشن در پرونده نه چندان جالب آسیب‌های اجتماعی فارس باشد.

معصومه فروتن با بیان حمایت همه‌جانبه از کودکان خیابانی توسط بهزیستی می‌گوید: جمع‌آوری کودکان از خیابان‌ها توسط شهرداری انجام می‌شود و پس از غربالگری در مرکز هدایت که بهزیستی هم در آن نماینده دارد واجدین شرایط به بهزیستی منتقل می شوند.

وی یکی دیگر از راه‌های جذب کودکان خیابانی و کار را صحبت کردن و راضی کردن آن‌ها توسط مددکاران در خیابان عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: ما برای حمایت از کودکان سه مدرسه داریم که دو تای آن به صورت روزانه و دیگری به صورت شبانه روزی است. هر سه مدرسه با رویکرد کاملا آموزشی پیش می‌روند با این تفاوت که در مرکز شبانه‌روزی اقدامات مراقبتی نیز انجام می‌شود.

مینا شهرسبزی کارشناس امور اجتماعی بهزیستی فارس با اشاره به اینکه درصد بالایی از این کودکان مهاجرین هستند عنوان می‌کند: این سه مرکز ویژه کودکان با شناسایی محلات پر آسیب کار خود را گسترش داده و با همکاری آموزش و پرورش اقدام به دایر کردن کلاس‌های درس در این محلات می‌کند که محله “سعدی” یکی از این محلات است.

این کارشناس فعال در آسیب‌های اجتماعی می‌گوید: طبق قانون، خدماتی شامل کودکان مهاجر نمی‌شود اما هدف ما حمایت از کودک بدون در نظر گرفتن ملیت اوست. آموزش این کودکان هدف اصلی کارشناسان و مسئولان بهزیستی است و یک آموزش جامع و کامل بر اساس نیازسنجی‌های انجام شده ارائه می‌شود که حتی بازی نیز در آن گنجانده شده است. جذب کودکان و ارائه خدمات به آن‌ها در راس سایر امور این سه مرکز قرار دارد.

سامیه بانو جلالی یکی دیگر از کارشناسان امور اجتماعی بهزیستی می‌گوید: مرکز روزانه کودکان خیابانی بهزیستی از ساعت ۸ صبح تا ۸ شب به کودکان ۶ تا ۱۸ سال آموزش‌هایی را از قبیل کنترل خشم، مهارت‌های زندگی، مسائل بهداشتی و مسائل مذهبی می‌دهد.

جلالی با اعلام آمار پذیرش روزانه این مرکز بین ۱۵ تا ۵۰ نفر ادامه می‌دهد: روانشناس، روانپزشک و مددکار روزانه در مرکز مستقرند که علاوه بر کودکان، آموزش‌هایی نیز برای خانواده‌های آن‌ها در نظر گرفته است و با اعطای وام‌های اشتغال‌زایی سعی در رفع مشکلات معیشتی خانواده‌ها دارد تا محیط خانواده را برای این کودکان امن کند.

احمد میدری معاون رفاه معتقد است خلاء‌های قانونی جدی در رابطه با کودکان خیابانی داریم و می‌گوید: از سال ۸۴ تا کنون هیچ قانونی در رابطه با کودک آزاری به تصویب نرسیده و اگر این کودکان مورد تعرض جنسی قرار بگیرند باید برای اثبات آن شاهد بیاورند و مبانی حقوقی لازم برای حمایت از کودکان وجود ندارد.

به گفته وی بارها مصوبه‌هایی در این مورد به مجلس داده‌ شده اما بررسی و تصویب آن مرتب به تعویق می‌افتد. میدری معتقد است ما باید مجلس را نسبت به این مسئله حساس کنیم تا این خلاءها را برطرف کند.

براساس آماری که بهزیستی فارس در ۹ شهریور امسال به معاون رفاه اجتماعی و مسئولان استانی ارائه داد از ۱۵۸ کودک خیابانی ۵ ماهه اول امسال تعداد ۵۴ نفر از آن‌ها مورد آزار قرار گرفته‌اند. ۲۴ نفر از کودکان خیابانی دختر بوده که ۲۰ نفر آن‌ها مورد آزار بوده‌اند و این در حالی‌است که هیچ قانون حمایتی برای آن‌ها وجود ندارد و مجلس بازبینی قوانین آسیب‌های اجتماعی را هر روز به تعویق می‌اندازد.

مسعود رضایی نماینده مردم شیراز و عضو کمیسیون اجتماعی مجلس نظر متفاوتی نسبت به معاون رفاه وزارت تعاون دارد و عنوان می‌کند: قانون‌های موجود در مورد کودکان کار کافی بوده و مشکلات ایجاد شده به دلیل عدم اجرای صحیح این قوانین است، اگر بعد نظارتی قوی شود و هم قانونگذار و هم مسئول اجرایی به آن عمل کنند مشکلات حل می‌شود و ما باید بدانیم که تغییر قانون هیچ مشکلی را حل نمی‌کند.

اصغر مسعودی نماینده مردم استهبان و نی‌ریز و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس کمی محتاط‌تر از این دو مقام مسئول صحبت می‌کند و می‌گوید: مجلس نسبت به این موضوع حساس است و خلاء‌های قانونی را می‌داند و در صدد بازبینی و رفع آن است اما گاهی یک موضوع مهم‌تر پیش می‌آید که مجلس باید به آن بپردازد و در حال حاضر معیشت مردم موضوع مهمتری است که در راس امور مجلس قرار دارد.

وی معتقد است مشکل معیشتی مردم که حل شود آمار خیلی از آسیب‌های اجتماعی به ویژه کودکان خیابانی و کار کاهش می یابد.

مسئله کودکان خیابانی و کار موضوعی است که اگر به آن پرداخته نشود، در آینده و با بزرگ شدن این کودکان، جامعه با مشکلات و خسارات جبران ناپذیری رو‌به‌رو می‌شود. بنابراین مسئولان باید نسبت به این موضوع و سایر آسیب‌های اجتماعی حساس شوند و این حساسیت را در دیگر ارگان‌ها نیز ایجاد کنند.

گزارش از فرخنده آشوری

منبع : http://www.tasnimnews.com/fa/news/1395/07/01/1174664

۰۱ مهر ۱۳۹۵ – ۱۸:۰۶