سالمندان نان‌آور و جوانان نانخور!

افزایش سن بازنشستگی موضوعی است که طی یکی دو سال اخیر به شکلی جدی‌تر از سوی مسئولان مطرح می‌شود. این افزایش سن و در عمل افزایش سنوات خدمت در حالی مطرح می‌شود که هم اکنون هم بسیاری از بازنشستگان ناگزیر از کارند و بر اساس گزارشی که بانک مرکزی درباره اقتصاد خانوار منتشر کرده است، بیش از ۲۶ درصد خانوارها هیچ فرد شاغلی ندارند. این بدین معناست که مسئولان در مدیریت نیروی انسانی و به کارگیری جمعیت کشور ناتوانند و افزایش سن بازنشستگی به دلیل پیری جمعیت و افزایش امید به زندگی توجیه مناسبی برای این کار نیست و به کار گماشتن سالمندان تا لحظات پایان عمر هیچ تناسبی با حفظ کرامت آنها ندارد، چراکه طبق تعریف‌های جهانی ۶۰ سالگی سن پیری به شمار می‌آید، از سوی دیگر مطابق آخرین آمار بانک جهانی ۲۹/۴ درصد جوانان ایرانی بیکارند.
در تازه‌ترین گزارشی که از طرف بانک مرکزی درباره اقتصاد خانواده ایرانی برای سال ۹۴ منتشر شده است، مشاهده می‌شود در بیش از ۲۶ درصد خانوارهای ایرانی هیچ فرد شاغلی وجود ندارد.
بر مبنای این گزارش در ۵۵درصد خانوارها یک فرد شاغل وجود دارد. در چنین شرایطی افزایش سن بازنشستگی تدبیری است که مسئولان به جای فراهم کردن زمینه اشتغال جوانان به دنبال آن هستند.
سالمندان شاغل و جوانان بیکار
آمار وضعیت اشتغال در جامعه نشان‌دهنده آن است که وضعیت اقتصادی اکثریت مردم جامعه چندان مساعد نیست و مدیریت نیروی انسانی به عنوان یکی از اصلی‌ترین عوامل توسعه اجتماعی در جامعه ما ضعیف عمل کرده است. همین مسئله هم موجب شده درصد بالایی از این نیروی انسانی به هدر رود. با نگاهی گذرا به خانواده‌هایی که در اطراف ما زندگی می‌کنند به روشنی می‌توان دریافت در ۵۵ درصد خانواده‌‌ها تنها یک فرد شاغل وجود دارد که آن یک فرد نیز سرپرست خانواده یعنی پدر یا مادر است و جوانان در اغلب خانواده‌ها با وجود در دست داشتن مدارک تحصیلی کارشناسی و بالاتر شغلی ندارند. در چنین شرایطی برخی مسئولان از جمله فرید براتی سده، رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان سن بازنشستگی در کشورمان را پایین می‌دانند و معتقدند: باید سن بازنشستگی افزایش یابد زیرا ۶۰سالگی ابتدای بهره‌مندی از تجربیات افراد است.
سالمندان ناگزیر از کار
مطابق قانون کار کشورمان ۳۰ سال باید بگذرد تا فردی بتواند با پرداخت ۲۳ درصد از حقوقش به سازمان تأمین اجتماعی بازنشسته شود و مستمری دریافت کند. حالا زمزمه‌هایی درباره افزایش سن و سنوات بازنشستگی به گوش می‌رسد؛ زمزمه‌هایی که می‌گوید حال و روز مالی سازمان تأمین اجتماعی خوب نیست و صندوق بازنشستگی این سازمان به‌رغم‌ حقوق نجومی برخی مدیرانش در بحران مالی قرار دارد! افزایش تدریجی سن و سابقه خدمت لازم برای مشمولان تمام صندوق‌های بازنشستگی و تأمین اجتماعی از سال اول برنامه هر سال به میزان شش ماه، به حداقل سن و سابقه خدمت جهت احراز بازنشستگی یکی از مواردی است که بنا بود در قانون برنامه ششم توسعه گنجانده شود اما سرانجام این بند از قانون حذف شد اما این حذف انگار پایان تلاش‌ها برای افزایش سن بازنشستگی نیست بلکه همچنان زمزمه‌هایی برای افزایش این سن وجود دارد. این در حالی است که بازنشستگی به معنای کنار گذاشته شدن یا از کار افتادگی افراد نیست بلکه زمانی است که افراد به پاس یک عمر تلاش می‌توانند فراغتی داشته باشند تا سال‌های پایانی عمرشان را در آرامش و به دور از استرس‌های کار بگذرانند، هرچند طبق آمار و گزارشات منتشر شده بسیاری از بازنشستگان به دلیل حقوق بسیار پایینی که چند برابر کمتر از خط فقر تعریف شده است ناگزیرند در این دوران هم برای آنکه صورت‌شان را در برابر دیگران سرخ نگه دارند و در برابر اهل و عیال‌شان خجالت زده نباشند، کار کنند. نکته قابل تأمل اینجاست که اغلب این افراد به دلیل ناتوانی و تحلیل قوای جوانی در کارهای خدماتی به خدمت گرفته می‌شوند؛‌ موضوعی که با سکوت مسئولان مواجه است، آن هم در شرایطی که انتشار فیش‌های حقوقی نجومی مدیران بخش‌های مختلف از جمله مدیران تأمین اجتماعی نشان داد وضعیت صندوق‌های بازنشستگی آنقدرها هم که می‌گویند، خراب نیست!
توریست‌های بازنشسته خارجی و سالمندان شاغل ایرانی
با تمام اینها اما مسئولان وزارت رفاه تلاش دارند جامعه را برای افزایش سن بازنشستگی آماده کنند. مدیرکل دفتر مدیریت عملکرد سازمان بهزیستی کشور با تأکید بر حرکت جمعیت به سمت سالمندی می‌گوید: سن بازنشستگی ما متناسب با این تغییر و تحولات، تغییر نکرده است و هنوز سن بازنشستگی همانند گذشته است. اگرچه پیشنهاداتی دراین باره طرح شده است اما هنوز به سرانجام نرسیده است.
رئیس انجمن مددکاری ایران انگار باور چندانی به مشکلات مالی سالمندان ندارد و معتقد است:« اگر امروز از سالمندان بپرسیم که مهم‌ترین مشکل‌شان چیست، حتماً می‌گویند که می‌خواهند دیده شوند. این در حالی است که ما تصور می‌کنیم اولویت و دغدغه اصلی‌شان، پول است. سالمندان باید حمایت شوند و این بیش از هرچیزی برای سالمندان مهم است و ما در این باره قوی عمل نکرده‌ایم.»
وی با تأکید بر ضرورت بازنگری در سیاست‌های بازنشستگی در کشور اصل ماجرای افزایش سن بازنشستگی را اینگونه بر ملا می‌کند:«‌صندوق‌های بازنشستگی ما اکنون دچار مشکلند، وقتی سن امید به زندگی بالا رفته و سن بازنشستگی ثابت مانده است تعداد سال‌هایی که افراد باید از مزایای صندوق‌ها بهره‌مند شوند افزایش می‌یابد و طبیعتاً بار مالی بیشتری را بر منابع صندوق‌ها تحمیل خواهد کرد.» اظهارات این مسئول سازمان بهزیستی در حالی است که خودش هم می‌پذیرد در بسیاری از کشورها سالمندی دوران طلایی زندگی است و توریست‌های خارجی اغلب دوره سالمندی خود را می‌گذرانند. در عین حال بیمه‌های کشورمان ماهانه ۲۳ درصد از حقوق کارگران را کسر می‌کنند تا با آن سرمایه‌گذاری کنند و هزینه‌های لازم برای پرداخت حقوق و مستمری بازنشستگان تأمین شود، ضمن اینکه درآمد اصلی سازمان تأمین اجتماعی از شرکت‌های شستا است؛ ‌همان شرکت‌هایی که سال ۸۹ از تخلفات هزار میلیاردیش پرده برداشته شد و بنا بود تفحص از تأمین اجتماعی در مجلس کلید بخورد که این ماجرا به گفته سلیمان جعفرزاده یکی از اعضای کمیسیون اجتماعی مجلس وقت به سرانجام نرسید.  در نهایت یک سؤال؛ آیا همانقدر که برای افزایش سن بازنشستگی با پیری جمعیت برنامه داریم برای میلیون‌ها سالمندی که نیازمند سلامت و تأمین آتیه هستند فکر و تلاشی شده است؟ تمام اقشار جامعه از دولت انتظار دارند به جای افزایش سن بازنشستگی برای جوانان بیکار فکری بکند.