دولت اصلاح «پول ملی» را تصویب کرد، مجلس و شورای نگهبان تصمیم می‌گیرند
تومان، پول جدید ایران
در صورت نهایی شدن لایحه دولت، با حذف یک صفر، هر تومان معادل ۱۰ ریال می‌شود
برش
تجارب جهانی تغییر واحد پول ملی
تغییر واحد پول ملی تاکنون در بیش از ۵۰ کشور جهان انجام گرفته است. نگاهی به تجربه چند کشور که از سال ۱۹۸۰ تاکنون و بویژه در دهه ۱۹۹۰ واحد پول خود را به شیوه حذف صفر تغییر داده‌اند، می‌تواند دید مناسبی به مسئولان و سیاستگذاران پولی کشور بدهد.
آرژانتین - برزیل – مکزیک / کشورهای آرژانتین، برزیل و مکزیک برای ساده‌سازی محاسبات پولی و ثبت ارقام مالی خود چندین بار واحد پول ملی خود را تغییر دادند. تغییر در واحد پول ملی از سوی این کشورها، بیشتر به‌دلیل بحران‌های نفتی در کشورهای منطقه امریکای لاتین بوده است. این تغییرات در واحد پول ملی را کشورهای مذکور در سال‌های مختلف (آرژانتین ۱۹۹۲ حذف ۴ صفر)، (برزیل ۱۹۹۳ حذف ۳ صفر) و (مکزیک ۱۹۹۱ حذف ۳ صفر) پس از گذراندن دوره‌های تورمی شدید انجام داده‌اند که بیشتر این تورم‌‌ها ناشی از بحران نفتی در سال ۱۹۷۰ و ناتوانی در پرداخت بدهی‌های خارجی در دهه ۸۰ بود.
ترکیه / ترکیه در سال‌های اخیر، پنجاهمین کشوری است که پول خود را اصلاح کرده است. این اقدام برای تسهیل محاسبات و پاکسازی آثار تورم گذشته و به امید جلوگیری از بازگشت آن انجام گرفت. ترکیه توانست تورم ۱۰۶ درصدی سال ۱۹۹۴ خود را در سال ۲۰۰۵ به ۷/۷ درصد کاهش دهد. تورم ۳۰ ساله ترکیه باعث شده بود مردم میلیونی و بانک‌ها تریلیونی (هزار میلیارد) و یا کوادریلیونی (هزارهزار میلیارد) محاسبه کنند. با توجه به مشکلات واحد پول این کشور و ناتوانی آن در انجام موفق وظایف خود (مثل انجام محاسبات، نگهداری حساب‌ها، ثبت آمار‌ها و پرداخت‌های نقدی در معاملات)، دولت ترکیه از اول ژانویه سال ۲۰۰۵ میلادی واحد پول خود را تغییر داد و اسکناس‌های جدید خود را با حذف ۶ صفر به گردش درآورد.
جمهوری آذربایجان / آخرین اصلاح واحد پول ملی مربوط به جمهوری آذربایجان است که از ابتدای سال ۲۰۰۶ هر ۱۰۰ منات برابر یک منات جدید شد.
روزگذشته هیأت وزیران در ادامه بررسی پیشنهادهای کارگروه منتخب درخصوص «لایحه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران» واحد پول ایران را به تومان و برابر با ۱۰ ریال تعیین کرد. با این اقدام که باید به تصویب مجلس شورای اسلامی نیز برسد، در عمل یک صفر از پول ملی کشورمان حذف می‌شود ضمن اینکه واحد آن نیز از ریالی که از اسپانیایی‌ها به عاریه گرفته شده بود به تومان تغییر می‌یابد. بدین ترتیب در صورت تصویب مجلس و تایید آن توسط شورای نگهبان پس از ۸۷ سال بار دیگر تومان واحد پول ملی ایران می شود. تومانی که در سال ۱۳۰۸ جای خود را به ریال داده بود، اینک مجددا واحد پولی ایران خواهد شد.
هرچند تغییر واحد پول و بخصوص حذف صفر از آن برای اقتصاد جهانی واژه ناآشنایی نیست و پس از جنگ جهانی دوم به دلیل تورم‌های بالا بسیاری از کشورها آن را تجربه کرده‌اند، ولی در کشورما این بحث از اواخر دهه ۸۰ شمسی مطرح شد. زمانی که نرخ تورم رفته رفته به اوج می‌رسید و برهمین اساس در آن دوران پیشنهاد حذف سه صفر از پول ملی در دستور کار قرارگرفت، پیشنهادی که تا روزگذشته در راهروهای دولت باقی مانده بود و در نهایت دولت یازدهم با حذف یک صفر و تعیین تومان به عنوان واحد پول به این بحث خاتمه داد.
تومان به ریال، ریال به تومان
ریال نخستین بار در سال ۱۷۹۸ میلادی معروف شد و آن سکه‌ای جهانی بود که ۱۲۵۰ دینار یا یک‌هشتم تومان ارزش داشت. از سال ۱۸۲۵ ریال از رواج افتاد و به‌جای آن قران، که معادل هزار دینار (یک‌دهم تومان) ارزش داشت، رواج یافت (به این ترتیب، واحد پول ایران وارد سیستم اعشاری شد). در سال ۱۹۳۲ (۱۳۱۱ خورشیدی) ریال جایگزین قران شد. همچنین به صد دینار جدید تقسیم‌پذیر بود. واحد پول ایران در زمان محمدشاه قاجار (۱۲۵۰–۱۲۶۴ هـ. ق) از مسکوکات نقره و معادل ۱۲۵ دینار بود. در اواخر قاجاریه معادل یک قران و پنج شاهی بود. واحد پول ایران از سده هفتم هجری تا زمان اوایل حکومت پهلوی دینار بود. یک تومان واحد شمارش برای دینار و برابر ۱۰ قران یا ۱۰هزار دینار بود. در سال ۱۳۰۸ ناگهان واحد پول «تومان» کنار گذاشته شد و واحد «ریال»، که ریشه اسپانیایی و پرتغالی دارد و سابقه تاریخی در ایران نداشت، به‌عنوان واحد رسمی پول برگزیده شد. در این سال به موجب قانون اتحاد، با کم شدن ارزش دینار و نیاز به واحد پول ساده و قوی، واحد اصلی پول ایران از دینار به ریال تبدیل شد.هر صد دینار جدید معادل یک ریال شد و ریال واحد اصلی قرار گرفت ودینار جدید پول خرد کمتر از یک ریال شد. بدین ترتیب تومانی که دراوایل دهه ۱۳۰۰ جای خود را به ریال داد، قرار است جای خود را به تومان بدهد.
آثار حذف یک صفر از پول ملی
هادی زنوز اقتصاد دان در گفت‌و‌گو با «ایران» دراین باره گفت: در کشورهایی مانند ایران، ترکیه و امریکای لاتین که برای مدتی طولانی با تورم‌های دو رقمی و انباشته مواجه بوده‌اند، ارزش پول ملی کاهش می‌یابد. وی افزود: علاوه براین با کاهش ارزش پول ملی هزینه چاپ اسکناس و ضرب سکه برای بانک مرکزی نیز افزایش می‌یابد به طوری که گاهی هزینه چاپ یا ضرب یک قطعه اسکناس یا یک سکه از ارزش آن بیشتر می‌شود. وی تصریح کرد: به همین دلیل در مواقعی که اقتصاد کشور در ثبات قرار دارد، دولت‌ها سعی می‌کنند واحد پول خود را تغییر دهند و از تعداد صفرهای پول ملی خود بکاهند. این اقتصاددان درباره آثار این تغییرات در پول ملی با اشاره به اینکه این اقدام تأثیر خاصی در ساختارهای اقتصاد ندارد، اظهارکرد: حذف صفر از پول ملی دو نتیجه مهم در پی دارد که یکی ساده‌تر شدن حسابداری و محاسباتی کشور و دوم کاهش قابل توجه هزینه‌های انتشار و چاپ پول است. هم‌اکنون بانک مرکزی سالانه مبلغ هنگفتی برای انتشار و امحای اسکناس موجود هزینه می‌کند. ولی این کار را نمی‌توان به عنوان یک سیاست اصلاح پولی درنظرگرفت. زنوز همچنین گفت: نکته مهمی که باید به آن توجه کرد این است که پس از این تغییر باید انضباط پولی دقیق‌تر از گذشته رعایت شود چرا که در غیر این صورت دولت دوباره مجبور خواهد شد که این کار را تکرار کند. به گفته وی اقدام دولت برای تغییر واحد پول ملی و حذف یک صفر از آن نشانه‌ای از تعهد دولت در انضباط پولی و حفظ تورم تک رقمی در سال‌های آینده است. این اقتصاددان درپایان درخصوص اینکه تعداد صفرهایی که از پول ملی حذف می‌شود چه تأثیری به همراه دارد ،افزود: تعداد صفرهایی که از پول ملی حذف می‌شود به میزان تورم هر کشور بستگی دارد. برای مثال ترکیه به دلیل اینکه با تورم ۵۰ تا ۶۰ درصدی دست به گریبان بود چهار صفر را از پول ملی خود حذف کرد ولی در ایران به دلیل پایین‌تر بودن نرخ تورم حذف یک صفر کفایت می‌کند.
آغاز یک حرکت بزرگ پولی
محسن بهرامی ارض اقدس عضو اتاق بازرگانی ایران نیز درباره تبدیل پول کشور به تومان و حذف یک صفر از پول ملی با بیان اینکه حذف یک صفر از پول ملی اقدام تاریخی خواهد بود به «ایران» اظهار داشت: اگر پول کشور تبدیل به تومان شود شروع یک حرکت بزرگ پولی و بانکی است لذا ارزش دارد که برای تحقق درست این امر اقدام کارشناسی خوبی صورت گیرد.این عضو اتاق بازرگانی ایران گفت:دولت برای این تصمیم تدابیر ارزشمندی دارد و قطعاً حرکت به این سمت به صلاح اقتصاد ملی است.اکثر کارشناسان با حذف یک صفر از پول ملی موافق هستند اما حذف سه صفر که در دولت پیشین به آن اشاره شد اقدامی افراطی و غیرکارشناسی بود.بهرامی ارض اقدس خاطرنشان کرد:حذف یک صفر از پول ملی به دلیل حجم بالای نقدینگی در کشور، حجم اسکناس در گردش و سنگینی مبادلات خرد در خریدهای نقدی ضروری است اما این امر باید با درنظر گرفتن تمام جوانب اقتصادی ایران باشد.وی تأکید کرد:حرکت به سمت تومان باعث صرفه‌جویی در انتشار اسکناس هم خواهد بود.اگر با تأمل این مسأله مورد رسیدگی قرار گیرد نتیجه مثبت آن خیلی زود در اقتصاد ایران پدیدار می‌شود.
منبع : http://1000site.ir/home/frame/155/http://iran-newspaper.com
