سرویس اجتماعی فردا؛ ثمین سعادت: تاریخ شاهد انواع نابرابریها و ظلمها بوده و شاید به روی همه آنها چشم پوشیده است اما تلختر از همه فجایعی که تاریخ هم نتوانست آنها را فراموش کند، ظلمی است که به کودکان در دورانهای مختلف شده است چه به صورت تحمیل ازدواجهای اجباری، قتل، شکنجه و سایر نابرابریها. قبلا دست تجاوز به جان و جسم کودکان و رفتارهای غلط اجتماعی با آنها بود اما اکنون دست فشار نابرابریهای اقتصادی و کار است که به آنها اضافه شده و دنیای عاطفی کودکان را میآزارد.
کودکان کار که در آمارها برای آن تعدادی بیشتر از ۲۰۰ میلیون در دنیا ذکر شده، شاهد بزرگ این نوع نابرابریها هستند و بدتر اینکه در میان این نابرابریها طعمهٔ بسیاری از جرائم و خطراتاند. رواج اعتیاد در میان این کودکان و همچنین ابتلای آنها به بیماریهای عفونی چون ایدز نمونهٔ آن است. همهٔ اینها آرامش را از کودکان سلب کرده و فرصت یک زندگی بهره ور در اینده و دوران جوانی و پس از آن از آنها گرفته است. انرژی کودکان صرف کارهایی میشود که از آن نه به خود آنها و نه جامعه چیزسودمندی نمیرسد حال آنکه از نظر کارشناسان هوش کودکان میتواند اسباب رونق برخی فعالیتهای اقتصادی باشد.
بی توجهی دولت نسبت به کودکان کار
سیداحمد قاسمی، استاد دانشگاه در این رابطه توضیح میدهد: پدیده کودکان کار اگرچه موضوعی ناخوشایند از نظر اجتماعی و فرهنگی و موضوعی غیر قابل قبول از نظر قوانین و مقررات بین المللی و ملی است اما موضوعی غیر قابل انکار و موجود از طرفی و در صورت عدم برنامه ریزی عاملی بسیار مهم در نابسامانیهای فرهنگی و اجتماعی محسوب میشود. در مورد عوامل ناشی از پدیده کودکان کار مهمترین موضوع عدم مسئولیت پذیری سازمانهای دولتی در توجه به بنیههای اقتصادی خانوادههایی است که برای تامین حداقل معاش خود ناچار به پذیرش کار کودکان در شرایط سخت میشوند. مشکلات اقتصادی ناشی از کودکان بد سرپرست یا بیسرپرست موضوعی نیست که نشود توسط دولت برای آن چارهای اندیشید. اما این مشکل وجود دارد و در صورت عدم توجه ادامه خواهد داشت.
راهکار مقابله با پدیدهٔ کودکان کار
وی توضیح میدهد این موضوع در سایر کشورهای توسعه یافتهتر بصورت یک برنامه جامع مورد توجه و حمایت قرار میگیرد. اول انکه در ایجاد این پدیده لوازم پیشگیری اعم از حمایتهای اجتماعی و اقتصادی بصورت برنامه ریزی شده و جدی مورد توجه قرار میگیرد دوم انکه با ساز و کارهای مناسب برای ایجاد کسب و کارهای سبک خانگی که هم سلامت خانواده و هم سلامت جامعه در ان پیش بینی میشود و البته از سوی سیستمهای حمایت اجتماعی در زمینه مواد اولیه و بازار و ارائه اموزشهای لازم مورد حمایت قرار داده میشود. سوم اینکه در صورت ناگزیر بودن از کار بستهای از کسب و کارهایی که با توان انها هماهنگی داشته باشد و صدمهای به رشد و تحصیلات انها وارد ننماید میتواند تا حدود زیادی از صدمات ناشی از ورود کودکان به بازار کار بکاهد.
این استاد دانشگاه در ادامه میگوید: کسب و کارهای خدماتی و کسب و کارهای مجازی و کسب و کارهای خرد که بصورت خوشه باشند و کسب و کارهای مربوط به ایده که در ایران کمتر مورد توجه قرار گرفته و یا دیده نمیشود. تولیدات در دنیای امروز یا کالا هستند یا خدمات اند و یا ایده هستند که دسته دوم و سوم بیشترین تناسب را با زنان و کودکان در حفظ سلامت جسمی و اجتماعی و روانی انها دارند.
جایگزینی مشاغل نو برای کاهش کار کودکان
قاسمی در پایان میگوید: پیشنهاد میشود تا ضمن نقش افرینی علمی و دقیق تر در پیشگری از وقوع پدیدههای کودکان کار که با سیستم تامین اجتماعی مناسب و تامن رفاه اقتصادی و اجتماعی امکان پذیذ میشود زمینههایی از کسب و کار را که در ایران دهها هزار عنوان آن خالی و زمینه بکر آن احساس میشود پیش بینی و با ارائه اموزشهای لازم آنها را جایگزین مشاغل سخت و نامتناسب برای زنان کار و کودکان کار اجباری نمایند.
عدم بهره گیری از هوش کودکان در فعالیتهای خدماتی
ناگفته نماند بخش زیادی از پدیده اشتغال کشور و حتی کودکان کار در کارهای سخت و طاقت فرسا ناشی از سیستم نامتناسب اموزش و پرورش در عدم ایجاد توانمندیهای لازم برای ورود به کسب و کارهای نو و گستردهای است که در صورت نیاز به انها کمک میکند تا با انتخاب گزینههای سهلتر برای کسب درامد عوارض حضور انها را در محیط های پر ریسک بشدت کاهش میدهد. بیش از ۶۰ درصد درآمد اقتصادی در جهان از طریق خدمات و بیش از ۳۰ درصد از طریق تولید و فروش ایده است که در این دو بخش که اتفاقا کودکان ما از هوش بالایی در بهره گیری از سامانههای مجازی و شبکههای اجتماعی و سایر خدمات بر خوردارند یک پیشنهاد موثر و کارامدی خواهد بود.