موضوع مهاجرت نیروی کار و نیرو ی انسانی،یکی از چالش برانگیزترین موضوعاتی است که در ایران مطرح است،عارضه ای که رونق و شکوفایی اقتصادی،در مهار و کنترل آن،نقش بسزایی ایفا می کند.
چندی پیش، گزارشات بانک جهانی، موید این واقعیت تلخ بود که سالیانه قریب به یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر نیروی کار از کشور مهاجرت می کنند.
با تأمل و بررسی در میزان آمار مهاجرت از ایران به کشورهای دیگر ، رقم یک میلیون و ۶۰۴ هزار نفریِ مهاجرت کارگران در سال ۲۰۱۳ به روشنی موید رشد ۲۳ درصدی این معضل در مقایسه با سال ۲۰۱۰ است.
اگرچه بررسی و ارزیابی آمارهای جدیدتر، مستلزم تحقیقات هر چه بیشتری است، اما به هر ترتیب کسی نمی تواند ادعا کند که پدیده تلخ اشاره شده مرتفع شده است.
بر اساس تحقیقات انجام شده امارات و آمریکا دو کانون اصلی مهاجرت کارگران محسوب می شوند و این امر زمانی عمیق تر می شود که مراکز اشتغال همچون کارخانجات با رکود و تعطیلی مواجه شوند.
امیر منشی زاده، کارشناس اقتصادی در گفت و گو با خبرنگار اقتصاد و انرژی، با اشاره به اینکه انگیزه برخورداری از اشتغال و درآمد مناسب به عنوان اصلی ترین عامل خروج و مهاجرِ نیروی کار و عناصر تحصیلکرده به دیگر کشورهاست، اظهار داشت: طبیعتاً در چنین شرایطی، هر آنچه بر بار مشکلات اقتصادی افزوده شود، به همان میزان ضرب آهنگ مهاجرت از کشور شدیدتر خواهد شد.
وی افزود: متأسفانه تناسب مطلوبی میان خروجی دانشگاه ها و نیاز کشور نیز وجود ندارد و تا زمانی که جذب مراکز علمی و دانشگاه ها به اقتضای بازار کار ایران انجام نپذیرد و تخصص، مهارت آموزی در صدر برنامه های آموزشی و عملی کشور قرار نگیرد، حصول توفیقات مؤثر و شایسته میّسر نخواهد شد.
کارشناس اقتصادی عنوان کرد: اگرچه در عرصه آموزش و پرورش،گام هایی در این جهت برداشته شده، اما همچنان با نقطه مطلوب، فاصله بسیاری وجود دارد و این نارسایی در مراکز علمی و دانشگاهی در سطوح بالاتر تحصیلی، بیشتر به چشم می خورد.
وی افزود:خروج نیروی کار، نیروی انسانی و عناصر تحصیلکرده از کشور یک زیان و خسران اقتصادی عظیم است که باید برای کنترل و مهار آن با اتخاذ تدابیر هوشمندانه تری اقدام شود.
منشی زاده عنوان کرد: اساساً در جهان معاصر کنونی، نیروی انسانی، ارزشمندترین ثروت هر کشوری به شمار می رود که در جوامع توسعه یافته،جایگاه آن از منابع طبیعی نیز بالاتر و مهمتر است و این موید نقش تأثیرگذار نیروی اشاره شده در پیمایش مسیر شکوفایی و حصول توسعه پایدار است.
کارشناس اقتصادی گفت: طبیعتاً نباید ایران را نیز از این قاعده مستثنی دانست. خروج نیروی کار یا نیروی انسانی از کشور را می توان به خروج سرمایه های عظیمی تعبیر کرد که پس از سالها، به یکباره کشور را ترک می کنند و متأسفانه در زمانی که باید برای جامعه و کشور ثمر دهی د اشته باشند، در خارج از مرزها، توانمندی های خود را نشان می دهند.
شکاف مزد و هزینه،از عوامل مؤثر خروج نیروی کار از ایران است
مریم آیینه وند، محقق و پژوهشگر اقتصادی، در گفت و گو با خبرنگار اقتصاد و انرژی، با اشاره به نقش دستیابی به رفاه و وضعیت اقتصادی هر چه مطلوب تر در مهاجرت و خروج نیروی انسانی مستعد و توانمند از کشور گفت: عوامل و دلایل بسیاری در ظهور و بروز این چالش دردناک مؤثر است،اما به اعتقاد بنده شکاف میان مزد و هزینه از اصلی ترین مؤلفه ها در چنین مهاجرت هایی محسوب می شود.
وی افزود: در شرایطی که میزان دریافتی از تخصص، تجربه، مهارت یا حرفه و شغلی که به آن مشغول هستیم کافی و رضایت بخش نباشد، از حیث روحی، روانی و توان مالی با نارسایی ها و مشکلاتی مواجه خواهیم شد.
محقق و پژوهشگر اقتصادی گفت: به تبع واکنش به چنین پدیده ای یکسان نخواهد بود و در این شرایط هر شخص یا فردی به فراخور موقعیت اجتماعی و شخصیتی که از آن برخوردار است رویکرد و رویه ای را اتخاذ می کند که در این میان برخی از تصمیمات به مهاجرت و خروج از کشور منتهی می شود.
وی افزود: اما آنچه که باید در اتخاذ چنین تصمیماتی (مهاجرت از کشور) مد نظر قرار گیرد، معطوف به این امر می شود که لزوماً تمامی این مهاجرت‌ها با توفیق همراه نخواهد بود و کم نبوده اند گروه ها و اشخاصی که در سودای دستیابی به زندگی بهتر مهاجرت کردند، اما در گرداب های عمیق تر و سخت تری گرفتار شده اند.
آیینه وند عنوان کرد: در کشورهای توسعه یافته، به کار مفید امتیاز می دهند و با در نظر گرفتن میزان کار مفید در ایران، به روشنی به عمق سختی کار در کشورهای غربی پی می بریم.
آیینه وند گفت: برخی گمان می کنند کشورهای اروپایی در انتظار آنها است تا با ورود آنها، بهترین امکانات را در اختیارشان قرار دهد، اما این امر خیالی خام است زیرا برای دستیابی به رفاهی مطلوب باید کار و تلاش شبانه روزی را سرلوحه رفتارها و تلاش های روزمره قرار گیرد، امری که در بسیاری از موارد با لحاظ کردن چنان کار و تلاش جدی و عمیقی در ایران نیز می توان به مراتب از رفاه و وضعیت اقتصادی مطلوب تری برخوردار شد.
وی افزود: بسیاری از افراد و گروه هایی که در ایران، پرداختن به فعالیت ها و مشاغل میانی را ننگ و عار می پندارند در جوامع توسعه یافته به سخیف ترین مشاغل، تن می دهند که در صورت پیشه کردن چنین رویکردی در ایران، قطعاً علاوه بر عدم نیاز به نیروی کار خارجی از کشورهای همسایه، بسیاری از امور با رونق، آبادانی و پیشرفت هر چه بیشتری همراه خواهد شد.
رکود اقتصادی،بحران بیکاری را تشدید می کند
آیینه وند با اشاره به لزوم رفع رکود اقتصادی به عنوان آفتی برای اقتصاد کشور گفت: بدون تردید برخی معضلات و ضعف های جدیِ برنامه ریزی هایِ اقتصادی، در مهاجرت نیروی کار از کشور بی تأثیر نبوده است.
