چگونه صورت های مالی حسابداری را تحلیل کنیم؟

تجزیه و تحلیل صورت های مالی شامل ارزیابی سه ویژگی یک بنگاه اقتصادی است که عبارت است از:

• نقدینگی
• سوددهی
• قدرت پرداخت دیون

هر کدام از این ویژگی ها جایگاه و اهمیت خود را دارند. مثلا قدرت نقدینگی یک شرکت برای بانکی که میخواهد وامی به آن شرکت پرداخت کند مهم است زیرا قدرت وام گیرنده برای تعهداتش در موعد سررسید را نشان می دهد.
از طرفی برای اعتبار دهنده بلند مدت مثل دارنده اوراق قرضه، سوددهی و قدرت پرداخت دیون در یک شرکت مهم است چون نشان دهنده توانایی شرکت برای بقای بلند مدت است.
همچنین سهامداران شرکت به سودآوری و قدرت پرداخت دیون شرکت توجه دارند و میخواهند احتمال پرداخت سود سهام و نیز رشد بالقوه سهام خود را ارزیابی کنند.

چرا به تحلیل مقایسه ای نیاز دارم؟

هر یک از اقلام گزارش شده در صورت های مالی اهمیت زیادی دارند. وقتی شرکتی مبلغ ۷۲۹ میلیون ریال به عنوان وجه نقد در ترازنامه خود گزارش می کند متوجه میشویم در مانده حساب های شرکت در تاریخ ترازنامه معادل این مبلغ وجه نقد وجود داشته است، ولی متوجه نمی شویم این مانده در طول سال افزایش داشته و مقدار آن برای نیازهای شرکت کافی بوده است یا خیر. برای به دست آوردن چنین اطلاعاتی، مقایسه مقادیر وجه نقد با دیگر داده های صورت های مالی ضروری است. این مقایسه مبانی مختلفی دارد که در ادامه به آن می پردازیم.

مبنای مقایسه صورتهای مالی

۱- مبنای مقایسه درون شرکتی
در این مبنا، یک قلم مالی و یا روابط مالی در درون شرکت برای سال جاری با سال یا سالهای قبلی مقایسه می شود.مثلا شرکتی که در بالا مطرح شد میتواند مانده وجه نقد خود را در پایان سال جاری با این مانده در پایان سال قبل مقایسه کند تا به افزایش یا کاهش آن پی ببرد. همچنین این شرکت می تواند درصد وجه نقد به کل دارایی های جاری با این درصد در سالهای قبل مقایسه نماید.مقایسه های درون شرکتی در مشاهده و کشف تغییرات در روابط مالی و نیز روندهای با اهمیت مفید است.

۲- میانگین صنعت
در این مبنا یک قلم یا روابط مالی در یک شرکت با میانگین صنعت مقایسه می شود. مثلا سود خالص یک شرکت را با میانگین سود خالص همه شرکتهای آن صنعت مقایسه می شود. این مقایسه اطلاعات خوبی در رابطه با عملکرد نسبی شرکت در مقایسه با صنعت ایجاد می کند.

۳- مبنای بین شرکتی
در این مبنا، یک قلم یا روابط مالی در یک شرکت با همین قلم یا روابط مالی در یک یا چند شرکت دیگر مقایسه می شود. این مقایسه بر اساس اطلاعات مالی منتشر شده توسط این شرکتها انجام میشود. مقایسه بین شرکتی در تعیین موقیع شرکت از لحاظ رقابتی بسیار مفید است.

ابزارهای تحلیل صورت های مالی

ابزارهای مختلفی برای ارزیابی داده های صورتهای مالی به کار گرفته میشوند. سه نوع معمول این ابزارها به شرح زیر است:
تحلیل افقی: یکسری از داده های صورتهای مالی در طول یک دوره زمانی ارزیابی می شود و هدف آن تعیین افزایش یا کاهش داده طی دوره مالی است. به آن تحلیل روند هم می گویند.
تحلیل عمودی: داده های هر یک از اقلام صورت های مالی به صورت درصد نسبت به یک مقدار مبنا، مورد ارزیابی قرار می گیرد.مثلا در ترازنامه میگوییم دارایی های جاری ۲۵درصد کل داریی ها هستند. به آن تحلیل هم مقیاس هم میگویند.
تحلیل نسبت ها: ارتباط بین اقلام منتخب داده های صورت های مالی بیان میشود. یک “نسبت”، رابطه ریاضی بیت یک مقدار را با دیگری بیان می کندکه این ارتباط به صورت نرخ و یا یک نسبت ساده بیان می شود.
در تحلیل صورتهای مالی اساسی، نسبت ها را میتوان در ارزیابی نقدینگی، سودآوری و قدرت پرداخت دیون به کار برد.

تحلیل افقی اساسا در مقایسه های درون شرکتی مورد استفاده قرار می گیرد. دو ویژگی در صورت های مالی انجام این مقایسه را تسهیل می کند. اول اینکه صورت های مالی اساسی به صورت مقایسه ای و حداقل برای دو سال، ارائه می شود. دوم اینکه خلاصه ای از داده های مالی، برای یک دوره ۵ تا ۱۰ ساله در یادداشتهای پیوست صورت های مالی ، ارائه می شود.

تحلیل عمودی در مقایسه های درون شرکتی و نیز بین شرکتی استفاده می شود. تحلیل نسبت ها نیز در انواع این مقایسه ها کاربرد دارد.