برخی از کارفرمایان، بستن قرارداد یا حتی به کارگیری بدونِ قرارداد کارگر را، موکول به دریافت چک یا سفته می‌کنند. یکی از علل دریافت چک یا سفته توسط برخی کارفرماها، از کارگران، جلوگیری از شکایت احتمالی آنها نسبت به دستمزد و حقوق پرداخت شده‌است. بدیهی است که بسیاری از کارگران، به دلیل نیاز به اشتغال و بیم از بیکاری، چاره‌ای جز پذیرش این امر ندارند، اما آنچه، این یادداشت در پی ارائه آن است، تشریح پیامدهایی است که پس از ارائه چک توسط کارگر، برای او به وجود می‌آید تا دست‌کم، کارگران نسبت به تبعات اقدام خود، آگاه باشند.باید توجه داشته باشیم که دریافت چک و سفته، به خودیِ خود ممنوع نیست. گاه گرفتن تضمین به این دلیل است که کارگر وسایل یا اشیای گرانبهایی را، برای انجام مسئولیتش، از کارفرما دریافت کرده است. در چنین شرایطی، دریافت چک یا سفته، به عنوان ضمانت حفظ و بازگرداندن وسایل تحویل داده شده به کارگر، ارتباطی به قرارداد کار ندارد و امری عادی تلقی می‌شود. اما گاه، چک کارگر، وجه‌المصالحه‌ای برای سکوت او در برابر مطالبات قانونی‌اش می‌شود. کارفرما با استفاده از چک اخذ شده، کارگر را تحت فشار می‌گذارد تا از حق و حقوقش صرف نظر کند. با این حال بسیار پیش می‌آید که کارگر، حتی با صرف نظر از حقش، قادر نیست به راحتی چکی را که به کارفرما داده‌است، پس بگیرد. پرسش اساسی این است که چگونه می‌توان پیامدهای ناشی از این امر را به حداقل رساند. پیش از بحث در این باره، اکیداً توصیه می‌کنیم تا جایی که امکان دارد از دادن چک به کارفرما خودداری کنید، به خصوص چک‌های سفید امضا و بدون تاریخ؛ مگر آنکه تحویل وسایل و تجهیزات به شما، موکول به ارائه چک شده باشد.در صورتی که ناچار به دادن چک هستید، سعی کنید چک را با قید ضمانت حسن انجام کار، به کارفرما بدهید. این اقدام از دو جهت برای شما مفید خواهد بود. نخست آنکه مطابق بند «ج» ماده ۱۳ قانون چک، برگشت خوردن چک ضمانت شما در بانک باعث تعقیب کیفری نمی‌شود و تنها مسئول پرداخت وجه چک خواهید بود. دوم آنکه می‌توانید برای استرداد چک از کارفرما، به مراجع ذی‌صلاح مراجعه کنید و خواستار تعقیب کیفری وی شوید. طبق ماده ۶۷۳ قانون مجازات اسلامی(کتاب پنجم)، «هرکس از سفید مُهر یا سفید امضایی که به او سپرده شده یا به هر طریق به دست آورده است، سوءاستفاده کند، به یک تا سه سال حبس محکوم خواهد شد.» همچنین، به استناد ماده ۶۷۴ همین قانون، اگر شخصی چک یا سفته ای را که در اختیار دارد و قرار بر این بوده که این چک یا سفته را به صاحبش بازگرداند (آن را خرج نکند)، مورد سوءاستفاده قرار دهد یا آن را تلف کند و از بین ببرد، به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد. در صورتی که امکان درج عنوان ضمانت روی برگ چک وجود نداشت، سعی کنید، دست‌کم موضوع واگذاری چک و شماره آن را، در قرارداد کارتان قید کنید. به این ترتیب، می‌توانید از سند قراردادتان برای اثبات ادعای ضمانتی بودن چک استفاده کنید و از مزایای مندرج در ماده ۱۳ قانون چک بهره‌مند شوید. طبق ماده ۱۳ قانون چک، «در موارد زیر صادرکننده چک قابل تعقیب کیفری نیست: الف – در صورتی که ثابت شود چک، سفید امضا داده شده‌باشد؛ ب- هرگاه در متن چک وصول وجه آن، منوط به تحقق شرطی شده‌باشد؛ ج- چنانچه در متن چک قید شده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است؛ د- هرگاه بدون قید در متن چک ثابت شود که وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی بوده یا چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است؛ ه- در صورتی که ثابت شود چک بدون تاریخ صادر شده و یا تاریخ واقعی صدور چک مقدم بر تاریخ مندرج در متن چک باشد.»
نویسنده : نوائیان رودسری
منبع : http://khorasannews.com/Newspaper/MobileBlock?NewspaperBlockID=15780
