تحلیل شاخص قدرت نسبی (RSI) چیست؟

شاخص قدرت نسبی یکی از ابزارهای فنی در تحلیل شرایط فنی بازار است که توسط بسیاری از سرمایه گذاران به کار میرود تا درک بهتری از محیط و روند قیمت ها داشته باشند. این مقاله RSI را به صورت کامل توضیح داده و نکات حائز اهمیتی را در اختیار معامله کنندگان قرار میدهد تا بهتر بتوانند تصمیمات خود را بر اساس آن تنظیم کنند.  شاخص قدرت نسبی (Relative Strength Index) یکی از عواملی است که میزان تغییرات اخیر قیمتی را نشان می‌‌دهد تا بتوانیم درک بهتری از قیمت بیشتر یا کمتر از حد واقعی یک سهم یا دارایی داشته باشیم. RSI به شکل یک نوسانگر (نمودار خطی که بین دو حد غایی حرکت می‌‌کند) نشان داده می‌‌شود و از ۰ تا ۱۰۰ متغیر است. این شاخص در ابتدا توسط جی. ولس وایلدر جونیور توسعه پیدا کرد و در کتاب اصلی وی تحت عنوان “مفاهیم نوین در سیستم‌‌های تجاری فنی” (۱۹۸۷) معرفی شد. برداشت‌‌ها و استفاده‌‌های سنتی از RSI به این صورت است که مقادیر برابر با ۷۰ یا بیشتر از آن بدین معنی می‌‌باشند که یک دارایی بیش از قیمت واقعی خود مبادله می‌‌شود و در معرض بازگشت قیمت‌‌ قرار دارد. RSI برابر با ۳۰ یا کمتر از آن نشان می‌‌دهد که دارایی مورد نظر کمتر از قیمت واقعی خود مبادله می‌‌شود. مفاهیم کلیدی RSI یک شاخص محبوب است که در سال ۱۹۷۸ توسعه پیدا کرد. RSI تغییرات قیمت گاوی و خرسی را به نسبت نمودار قیمت دارایی‌‌ها نشان می‌‌دهد. در صورت به دست آوردن میزان بالاتر از ۷۰%، قیمت‌‌ها بیش از حد واقعی در نظر گرفته می‌‌شوند و درصدهای پایین‌‌تر از ۳۰ نمایانگر قیمت کمتر از حد واقعی می‌‌باشند. فرمول RSI به این صورت است: شاخص قدرت نسبی (RSI) با استفاده از یک معادله دو بخشی به دست می‌‌آید که با فرمول زیر شروع می‌‌شود: RSI میانگین درآمد یا ضرر که در این معادله به کار می‌‌رود به میانگین درآمد یا ضررهای متحمل‌‌شده در یک دوره مشخص گفته می‌‌شود. این فرمول از اعداد مثبت برای میانگین ضررها استفاده می‌‌کند. معمولا از ۱۴ دوره برای محاسبه RSI اولیه استفاده می‌‌شود. برای مثال، تصور کنید که بازار در هفت روز از ۱۴ روز گذشته با قیمت‌‌های صعودی به میزان ۱% بسته شده است. هفت روز دیگر با میانگین کاهش قیمت ۰٫۸% بسته شده‌‌اند. محاسبه RSI این ۱۴ روز به مانند فرمول زیر است: RSI به محض اینکه داده‌‌های مربوط به ۱۴ دوره در دسترس باشد، بخش دوم RSI را نیز می‌‌توان محاسبه کرد. مرحله دوم محاسبه می‌‌تواند نتایج را همه‌‌فهم‌‌تر کند. RSI چگونگی محاسبه RSI با استفاده از فرمول بالایی می‌‌توان RSI را محاسبه کرد و پس از آن می‌‌توانیم این شاخص را همراه با نمودار قیمت‌‌های یک دارایی بررسی کنیم. RSI همراه با افزایش تعداد و اندازه دوره‌‌های صعودی بالا می‌‌رود و همچنین همراه با افزایش تعداد و اندازه دوره‌‌های نزولی کاهش می‌‌یابد. بخش دوم محاسبه باعث یکدست شدن نتایج خواهد شد و به همین دلیل RSI در بازارهای یک‌‌طرفه معمولا به سمت ۱۰۰ یا ۰ حرکت می‌‌کند. همانطور که می‌‌توانیم در نمودار بالا ببینیم، شاخص RSI قادر است برای دوره‌‌های طولانی در محدوده “بیش از قیمت واقعی” باقی بماند، در حالی که سهم مورد نظر روند صعودی دارد. همچنین این شاخص می‌‌تواند برای دوره‌‌های طولانی در محدوده “کمتر از قیمت واقعی” باقی بماند، در حالی که سهم مورد نظر سیر نزولی دارد. چنین چیزی می‌‌تواند برای تحلیلگران تازه‌‌کار گیج‌‌کننده باشد، اما یادگیری استفاده از این شاخص در شرایط بازاری باعث برطرف شدن مشکلات موجود خواهد شد. شاخص RSI چه چیزی را برای ما روشن می‌‌سازد؟ روند اصلی سهم یا دارایی مورد نظر یکی از ابزارهای حائز اهمیت است که می‌‌تواند به ما این اطمینان را بدهد که درک صحیحی از خوانش‌‌های شاخص داشته‌‌ایم. برای مثال، تحلیلگر معروف کنستانس براون این ایده را مطرح کرده است که خوانش RSI به صورت “فروش با قیمت کمتر از حد واقعی” در دوره صعودی بازار به احتمال بسیار زیاد بیش از ۳۰% خواهد بود و در همان حال خوانش RSI به صورت “خرید با قیمت بیش از حد واقعی” در دوره نزولی بازار بسیار کمتر از ۷۰% خواهد بود. همانطور که می‌‌توانید در نمودار زیر مشاهده کنید، شاخص RSI در طی دوره نزولی بازار به جای ۷۰% به ۵۰% رسیده است، که ممکن است توسط سرمایه‌‌گذاران به کار رود تا شرایط خرسی بازار را به شیوه‌‌ای قابل اطمینان لحاظ کنند. زمانی که بازار روندی ثابت به خود گرفته است، بسیاری از سرمایه‌‌گذاران از شاخص‌‌های میان ۳۰% و ۷۰% استفاده می‌‌کنند تا سقف‌‌ها را بهتر تشخیص دهند. تغییر دادن مقادیر “فروش با قیمت کمتر از حد واقعی” یا “خرید با قیمت بیش از حد واقعی” زمانی که قیمت یک سهم یا دارایی روندی بلندمدت و افقی دارد معمولا غیرضروری می‌‌باشد. RSI یکی از مفاهیم مرتبط با مقادیر بیشتر یا کمتر از حد واقعی این است که بر روی سیگنال‌‌ها و تکنیک‌‌های تجاری تمرکز کنیم که با روند موجود در بازار همخوانی دارند. به عبارت دیگر، استفاده از سیگنال‌‌های گاوی زمانی که روند بازار گاوی می‌‌باشد و همچنین استفاده از سیگنال‌‌های خرسی زمانی که روند بازار خرسی است، به ما کمک می‌‌کند که از بیشتر هشدارهای نابجای شاخص RSI اجتناب کنیم. مثال‌‌هایی از موارد استفاده شاخص RSI واگرایی‌‌ها واگرایی گاوی زمانی اتفاق می‌‌افتد که شاخص RSI خوانش “فروش با قیمت کمتر از حد واقعی” را در اختیار ما قرار می‌‌دهد، سپس کف بالاتری را به دست می‌‌آوریم که با کم‌‌ترین کف قیمت‌‌ها همخوانی دارد. این نکته صعود روند گاوی را نشان می‌‌دهد و حرکت به سمت محدوده‌‌های بالاتر از “فروش با قیمت کمتر از حد واقعی” می‌‌تواند باعث ایجاد سرمایه‌‌گذاری بلندمدت شود. واگرایی خرسی زمانی اتفاق می‌‌افتد که شاخص RSI خوانش “خرید با قیمت بیش از حد واقعی” را در اختیار ما قرار می‌‌دهد، سپس سقف کمتری را به دست می‌‌آوریم که با بالاترین سقف موجود در قیمت‌‌ها همخوانی دارد. همانطور که می‌‌توانیم در نمودار زیر مشاهده کنیم، واگرایی گاوی زمانی تشخیص داده شد که شاخص RSI کف‌‌های بالاتری را تشکیل داده و قیمت موجود کف‌‌های کمتری را ثبت کرده است. این سیگنال می‌‌تواند معتبر باشد، اما معمولا در زمان بلندمدت بودن روند یک سهم، واگرایی‌‌ها بسیار نادر می‌‌باشند. استفاده از خوانش‌‌های “فروش با قیمت کمتر از حد واقعی” و “خرید با قیمت بیش از حد واقعی” می‌‌تواند به شناسایی سیگنال‌‌های معتبرتر کمک شایانی کند، چرا که ممکن است این علائم چندان واضح نباشند. RSI نوسان قیمت‌‌ها یکی دیگر از تکنیک‌‌های تجاری رفتار شاخص RSI را زمانی بررسی می‌‌کند که از محدوده‌‌های “فروش با قیمت کمتر از حد واقعی” و “خرید با قیمت بیش از حد واقعی” نمایان می‌‌شود. این سیگنال به عنوان “وازنی نوسان قیمت‌‌ها” (Swing Rejection) شناخته می‌‌شود و شامل چهار بخش می‌‌باشد: RSI وارد محدوده “فروش با قیمت کمتر از حد واقعی” می‌‌شود. RSI دوباره به مرز بالای ۳۰% بازمی‌‌گردد. RSI باز هم نزول دیگری را تجربه می‌‌کند بدون اینکه به محدوده “فروش با قیمت کمتر از حد واقعی” برگردد. RSI آخرین سقف خود را پشت سر می‌‌گذارد. همانطور که می توانید در نمودار پایینی مشاهده کنید، شاخص RSI در محدوده “فروش با قیمت کمتر از حد واقعی” قرار داشت، از ۳۰% فراتر رفت و وازنی کف را به گونه‌‌ای ایجاد کرد که این سیگنال را در هنگام افزایش به وجود آورد. استفاده از RSI به این صورت شباهت بسیاری به تشکیل روند بازاری در نمودارهای قیمتی دارد. RSI درست مانند واگرایی‌‌ها، وازنی نوسان قیمت‌‌ها نیز دارای یک نسخه خرسی می‌‌باشد که تصویری بالعکس از نسخه گاوی می‌‌باشد. وازنی نوسان خرسی نیز دارای چهار بخش است: RSI وارد محدوده “خرید با قیمت بیش از حد واقعی” می‌‌شود. RSI به زیر ۷۰% نزول می‌‌یابد. RSI سقف دیگری را تشکیل می‌‌دهد بدون اینکه وارد محدوده “خرید با قیمت بیش از حد واقعی” شود. RSI آخرین کف خود را پشت سر می‌‌گذارد. نمودار پایین سیگنال روند خرسی وازنی نوسان قیمت‌‌ها را نشان می‌‌دهد. همانطور که در بیشتر تکنیک‌‌های تجاری مشاهده می‌‌شود، این سیگنال زمانی قابل اعتماد خواهد بود که با روند بلندمدت بازار همخوانی داشته باشد. سیگنال‌‌های خرسی در روندهای نزولی احتمال کمتری برای ایجاد هشدارهای اشتباه دارند. RSI تفاوت‌‌های موجود میان RSI و MACD میانگین متحرک همگرا واگرا (MACD) یکی دیگر از شاخص‌‌های مبتنی بر روند بازاری است که رابطه میان دو میانگین متحرک قیمت دارایی مورد نظر را نشان می‌‌دهد. MACD از طریق کسر کردن میانگین متحرک نمایی(EMA)بیست وشش -دوره‌‌ای از EMA دوازده -دوره‌‌ای به دست می‌‌آید. نتیجه این محاسبه خط MACD را نشان می‌‌دهد. EMA نه-روزه به عنوان “خط سیگنال” شناخته می‌‌شود و بر روی خط MACD قرار می‌‌گیرد، که قادر است علائمی را برای خرید یا فروش به سرمایه‌‌گذاران ارائه دهد. سرمایه‌‌گذاران ممکن است دارایی‌‌های مورد نظر خود را زمانی بخرند که MACD خط سیگنال را پشت سر می‌‌گذارد و همچنین زمانی دست به فروش بزنند که MACD پایین‌‌تر از خط سیگنال قرار می‌‌گیرد. شاخص RSI این نکته را برای ما روشن ‌‌می‌‌سازد که بازار نسبت به سطح قیمت‌‌ها در کدام یک از محدوده‌‌های “فروش با قیمت کمتر از حد واقعی” یا “خرید با قیمت بیش از حد واقعی” قرار دارد. RSI میانگین درآمدها و ضررها را در یک دوره زمانی مشخص محاسبه می‌‌کند؛ دوره زمانی پیشفرض ۱۴ دوره بوده و مقادیر از ۰ تا ۱۰۰ در نظر گرفته می‌‌شوند. MACD رابطه میان دو میانگین متحرک نمایی را نشان می‌‌دهد، در حالی که RSI تغییر قیمت‌‌ها را به نسبت آخرین سقف و کف قیمت‌‌ها نشان می‌‌دهد. این دو شاخص معمولا با یکدیگر به کار می‌‌روند تا تصویر جامع‌‌تری از بازار در اختیار تحلیلگران قرار گیرد. هردوی این شاخص‌‌ها روند بازار را نشان می‌‌دهند، اما از آنجایی که عوامل مختلفی را محاسبه می‌‌کنند، گاهی اوقات نتایج متناقضی را به دست می‌‌دهند. برای مثال، RSI ممکن است میزان بیش از ۷۰ را برای دوره‌‌ای طولانی نشان دهد، با این مفهوم که قیمت‌‌ها در بازار در حال صعود می‌‌باشند، در حالی که MACD افزایش روند خرید را نمایان ‌‌کند. هر کدام از این شاخص‌‌ها می‌‌تواند با نشان دادن واگرایی از قیمت‌‌های کنونی تغییر آتی در روند بازار را نشان دهد (قیمت‌‌ها در حالی بالا می‌‌روند که شاخص روند نزولی دارد و بالعکس). محدودیت‌‌های RSI شاخص RSI روندهای گاوی و خرسی را با یکدیگر مقایسه کرده و نتایج را به گونه‌‌ای نشان می‌‌دهد که قابلیت قرارگیری در کنار نمودار قیمت‌‌ها را دارا می‌‌باشد. مانند بیشتر شاخص‌‌های فنی، سیگنال‌‌های این شاخص زمانی قابل اعتماد می‌‌شوند که با روند طولانی‌‌مدت همخوانی دارند. سیگنال‌‌های واقعی برگشت قیمت‌‌ها به ندرت اتفاق می‌‌افتند و تشخیص آنها از هشدارهای اشتباه بسیار مشکل می‌‌باشد. برای مثال، یک مثبت اشتباه ممکن است نمایانگر روند گاوی باشد که بلافاصله کاهش قیمت سهام را در پی دارد. منفی اشتباه وضعیتی را به وجود خواهد آورد که روند خرسی حاکم بوده و در همان حال قیمت‌‌ها بالاتر می‌‌روند. از آنجا که این شاخص روند کلی را نشان می‌‌دهد، تا آنجایی که روند قیمت یک دارایی ثابت باشد (به سمت بالا یا پایین)، نتایج شاخص می‌‌توانند برای دوره‌‌های طولانی در محدوده‌‌های “فروش با قیمت کمتر از حد واقعی” یا “خرید با قیمت بیش از حد واقعی” قرار گیرند. بنابراین، شاخص RSI در شرایطی قابل اعتماد است که بازار متغیر بوده و قیمت‌‌ها میان دوره‌‌های گاوی و خرسی جابجا می‌‌شوند.

منبع : https://finmag.ir