کنترل آسیب‌های اجتماعی به عنوان خط قرمز تهدید امنیت جامعه، مقوله‌ای بسیار مهم است که اگر نخواهیم اقدام عاجلی برای آن داشته باشیم، قطعاً با مشکلات عدیده در تمامی سطوح مواجه خواهیم شد.
به گزارش خبرنگار مهر، مواجهه با آسیب‌های اجتماعی، بدون داشتن برنامه جامع و کامل، قطعاً نخواهد توانست ما را در مسیر درست کنترل و کاهش این آسیب‌ها هدایت کند. در واقع، مشکل اصلی در برخورد با آسیب‌های اجتماعی، نداشتن برنامه است. همین مسئله باعث خواهد شد که اقدامات ما مقطعی و تسکینی باشد. در حالی که می‌بایست برای کنترل و کاهش آسیب‌ها، برنامه‌ای جامع و مدون داشت. در این بین، دستگاه‌های مسئول در کنترل آسیب‌های اجتماعی، نیازمند همراهی سایر دستگاه‌ها و سازمان‌ها هستند. ضمن اینکه، دولت نیز نمی‌تواند به تنهایی در کنترل آسیب‌ها موفق باشد و لازم است که از شرکای اجتماعی خود بهره بگیرد.
کارشناسان حوزه آسیب‌های اجتماعی معتقدند اگر نتوانیم در اسرع وقت در مورد کاهش و کنترل آسیب‌های اجتماعی اقدامات ویژه ای انجام دهیم به طور حتم با مشکلات عدیده ای در تمامی سطوح اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، و حتی سیاسی مواجه خواهیم شد. این در حالی است که کارشناسان نسبت به این موضوع به شدت احساس نگرانی می‌کنند.
یکی از سازمان‌هایی که به طور خاص در مورد کاهش و کنترل و همچنین رسیدگی به وضعیت آسیب دیدگان و افراد در معرض آسیب و خشونت برنامه‌هایی دارد بهزیستی است که به تبع حمایت‌هایی نیز از این افراد انجام می‌شود در همین خصوص با رضا جعفری رئیس اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی کشور به بحث و گفتگو نشسته‌ایم.
بر اساس اطلاعات به دست آمده و بررسی‌های انجام شده، شناسایی گروه‌های هدف در سال گذشته ۲۰ تا ۲۵ درصد افزایش یافته است که افراد شناسایی شده شامل کودکان و همسران آزاردیده و افرادی که قصد خودکشی داشتند را شامل می‌شود.
افزایش آمار افراد شناسایی شده در معرض آسیب و خشونت
رضا جعفری در پاسخ به این سوال که آیا آسیب‌های اجتماعی نیز افزایش پیدا کرده، گفت: خیر. افزایش شناسایی گروه‌های هدف به معنای افزایش آسیب‌های اجتماعی نیست بلکه به دلیل اقدامات انجام شده از سوی بهزیستی فقط درصد شناسایی رشد داشته است.
وی با اشاره به اینکه آموزش‌هایی در خصوص نحوه پیشگیری و برخورد با آسیب‌های اجتماعی مختلف را وارد مدارس و مهدهای کودک کرده‌ایم، گفت: ارائه آموزش‌های اولیه باعث شده تا کودکان و دانش آموزان اطلاعات و آگاهی لازم در خصوص مقابله و برخورد با آسیب‌ها را داشته باشند.
افزایش شناسایی گروه‌های هدف به معنای افزایش آسیب‌های اجتماعی نیست بلکه به دلیل اقدامات انجام شده از سوی بهزیستی فقط درصد شناسایی رشد داشته است وی تأکید کرد: به همان نسبتی که شناسایی آسیب‌های اجتماعی افزایش یافته است باید ظرفیت ساماندهی و توانمندسازی جامعه هدف را نیز افزایش دهیم که این موضوع نیز با رویکرد مشارکت در ساماندهی انجام می‌شود.
وی با اشاره به اینکه ظرفیت و توان دولت در ساماندهی محدود است، افزود: با توجه به رشد و تنوع آسیب‌های اجتماعی، نمی‌توانیم همه موارد را پوشش دهیم به همین دلیل به دنبال شرکای اجتماعی در ساماندهی و پوشش این گونه افراد هستیم که رویکرد ما نیز ایجاد مراکز روزانه از سوی بخش خصوصی و مشارکت آنهاست.
وی اظهار داشت: سیاست خود را از مراکز شبانه روزی به روزانه تغییر دادیم و واحدهای غیر دولتی را با همکاری شرکای اجتماعی راه اندازی می‌کنیم. مانند مرکز نگهداری زنان آسیب دیده و خانه‌های امن که در سال ۹۷ با مشارکت شرکای خود توانستیم تعدادی راه اندازی کنیم.
کودک آزاری و همسر آزاری دو آسیب مهم کشور
جعفری در مورد اولویت بندی آسیب‌های اجتماعی گفت: با توجه به آمار اورژانس اجتماعی (۱۲۳) کودک آزاری، همسر آزاری و سالمند آزاری و همچنین اقدامات مربوط به خودکشی به ترتیب چهار آسیب اول در کشور بوده است.
رئیس اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی کشور تصریح کرد: در سال ۹۸ نیز سیاست راه اندازی و توسعه مراکز روزانه با مشارکت بهزیستی و بخش خصوصی را دنبال می‌کنیم.
وی خاطرنشان کرد: افزایش آگاهی مردم باعث می‌شود که تعداد مراجعه کننده نیز بیشتر شود به همین نسبت خدمت گیرنده نیز نسبت به گذشته بیشتر شده است. بنابراین ما باید در جهت ارائه خدماتی کامل به جامعه هدف خود اقدامات لازم را انجام دهیم و در سال جاری نیز این حمایت‌ها را از آنها داشته باشیم.
جعفری در خصوص سن مراجعه کنندگان به اورژانس اجتماعی گفت: معمولاً در سن پایین خیلی مراجعه کننده نداریم و بیشتر این زنان ۴۰ سال به بالا هستند که خود این موضوع نیز جای بررسی و تحقیق دارد و برای خود ما نیز سوال است که چرا در سن کم مراجعه کننده نداریم و آیا دلیل آن نداشتن آگاهی است که اگر اینگونه باشد باید آموزش‌های خود را افزایش داده و فراگیر کنیم.
۹۸ درصد آزارها مربوط به زن آزاری است
رئیس اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی کشور تصریح کرد: ۹۸ درصد مراجعات به اورژانس اجتماعی که در مورد همسر آزاری مطرح می‌شود مربوط به زن آزاری است و تنها دو درصد آن به مرد آزاری مربوط می‌شود که آن هم دلیل واکنشی دارد. به این صورت که ابتدا مورد خشونت قرار گرفته‌اند و سپس واکنش نشان داده‌اند.
کودک آزاری، همسر آزاری و سالمند آزاری و همچنین اقدامات مربوط به خودکشی به ترتیب چهار آسیب اول در کشور بوده است به گفته وی، آمارها نشان می‌دهد ۱۵ درصد زنان آزاردیده تحصیلات دانشگاهی داشته‌اند.
بعد از مراجعه و شناسایی زنان و دختران خشونت دیده و یا در معرض آسیب و یا دارای خانواده بد سرپرست، این افراد دسته بندی می‌شوند و با توجه به شرایطشان به مراکز مختلف سازمان بهزیستی ارجاع داده می‌شوند.
وی در خصوص فعالیت خانه‌های امن اظهار داشت: این خانه‌ها مربوط به زنان خشونت دیده است که آنها می‌توانند فرزندان کمتر از ۱۲ سال خود را نگه دارند که مدت زمان اولیه تعیین شده برای آنها ۴ ماه است که تا ۸ ماه نیز قابل تمدید است اما هیچ محدودیتی برای خروج آنها از مرکز نیست و فقط بعد از توانمندسازی و اطمینان از داشتن زندگی موجه می‌توانند از مرکز بیرون بروند.
وی در پاسخ به این سوال که چند درصد این زنان به خانه‌های خود مجدداً باز می‌گردند؟ گفت: کسانی که وارد این مراکز می‌شوند زنانی هستند که حمایت خانواده را نداشته‌اند و به تبع بعد از گذشت چند ماه نیز خانواده آنها را پذیرش نخواهد کرد. در مجموع ۳۰ تا ۳۵ درصد آنها به خانه‌های خود باز می‌گردند.
اغلب زنان خشونت دیده از حمایت خانواده محروم هستند
جعفری تأکید کرد: فردی که حمایت خانوادگی دارد به مراکز ما ورود پیدا نمی‌کند و این خانه‌ها بیشتر مربوط به زنانی است که در خانه تحت خشونت‌های سنگین بوده و امکان زندگی در آن خانه را نداشتند.
مطالعات انجام شده نشان می‌دهد در خانواده‌هایی که همسر دچار خشونت شده کودکان نیز در معرض مشکل و خشونت هستند به همین دلیل نباید فقط فرد خشونت دیده مورد حمایت قرار گیرند بله سایر اعضا بخصوص کودکان نیز مورد حمایتهای روانی و روانشناختی قرار گیرند.
از سوی دیگر با نگاه ترکیبی و در نظر گرفتن شرایط فرد مرتکب خشونت، باید علاوه بر قربانی برای وی نیز اقدامات درمانی انجام شود که این موارد از سوی سازمان بهزیستی اجرایی می‌شود.
رئیس اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با اشاره به اینکه محدودیتی برای پذیرش زنان در معرض خشونت در خانه‌های امن وجود ندارد، اظهار داشت: سازمان بهزیستی تنها سازمانی است که از این زنان که به دلیل خشونت در خانه و آسیب‌های درگیر در آن امکان ادامه زندگی و امرار معاش را ندارند، کمک می‌کند و خدمات ارائه می‌دهد.
وی به ضرورت حمایت از زنان در معرض خشونت تاکید کرد و افزود: زنانی که در معرض خشونت هستند نمی‌تواند به وظایف فرزند پروری تأمین عاطفی اعضا، خانواده و… خود عمل کنند و در این صورت اگر مورد حمایت قرار نگیرند مشکلات و آسیب‌های دیگری گرفتار می‌شوند.
وی همچنین در مورد مراکز بازپروری نیز گفت: این مراکز مربوط به زنان آسیب دیده اجتماعی است که با خانه‌های امن تفاوت دارد. خانه‌های سلامت نیز مربوط به دختران در معرض خطری است که به دلیل بدسرپرست بودن و مشکلات در خانواده امکان ادامه زندگی را نداشته و به این خانه‌ها می آیند.
جعفری تصریح کرد: در تمامی استان‌ها حداقل یک مرکز بازپروری، خانه سلامت داریم و ۱۷ خانه امن غیر دولتی و ۷ خانه امن دولتی نیز در سراسر کشور فعالیت می‌کند که سه خانه امن غیر دولتی در تهران است.
خدمات تخصصی کارشناسان اورژانس اجتماعی برای کمک به خانواده‌هایی است که از شاخص‌های خانواده سالم برخوردار نیستند و پس از مراجعه و یا شناسایی اینگونه آزارها که معمولاً نیز در مورد زنان و یا کودکان اتفاق می‌افتد، در زمینه مداخلات درمانی مورد نیاز این افراد اقدام می‌کنند و همچنین همزمان پیگیری‌های حقوقی فرد خشونت دیده را نیز دنبال می‌کنند تا به نتیجه مثبت برسد.
