موضوع بدهی‌های سازمان تأمین اجتماعی به وزارت بهداشت و… در سال‌های گذشته بارها مطرح شده و مسئولان این سازمان بارها به پرداخت این مطالبات متعهد شده‌اند، ولی همچنان شاهدیم که این چالش ادامه دارد، چرا این مشکل حل نمی‌شود؟
۴۶هزار شخص و بنگاه اقتصادی درمانی ازجمله بخش‌هایی از وزارت بهداشت برای کمک به ارائه خدمات بهتر از سوی سازمان تأمین اجتماعی (در فضاهایی که درمان مستقیم ما نمی‌توانند سرویس ارائه دهند) با ما طرف قرارداد هستند. درواقع اینها جایگزین شده‌اند تا مردم بتوانند با پرداخت فرانشیز از خدمات بهتری بهره‌مند شوند. درنظر داشته باشید که تأمین اجتماعی مخاطبان بی‌شماری دارد و ما هم‌اکنون تبدیل شده‌ایم به نخستین خریدار خدمت در درمان کشور و البته دومین تولید‌کننده خدمات درمان در کشور با حدود ۸۱بیمارستان و ۳۵۰درمانگاه، کلینیک، پلی‌کلینیک و دیکلینیک و… و همه اینها باعث می‌شود که ناخودآگاه گردش مالی سنگینی برای سازمان تأمین اجتماعی ایجاد شود. به همین دلیل هم‌اکنون سازمان به‌دلیل مشکل نقدینگی و تأکید می‌کنم نه مشکلات مالی، نتوانسته بخشی از بدهی‌های خود را پرداخت کند. البته من برای این موضوع رسما عذرخواهی می‌کنم، به این علت که درک می‌کنم شرایط را و اینکه می‌دانیم که بیمه‌شده‌ها و به‌خصوص بازنشسته‌های ما با چه مشکلاتی روبه‌رو هستند و می‌دانیم که برای یک بنگاه اقتصادی کوچک مانند یک آزمایشگاه و یا داروخانه‌ای که کمتر از ۱۰نفر کارمند دارد، تأخیر در پرداخت‌ها تا چه اندازه مشکل ایجاد خواهد کرد. می‌دانم آنها اگر نتوانند به‌موقع در‌آمد خود را تأمین کنند، با چالش روبه‌رو می‌شوند و به‌طور قطع بحران در اینگونه بنگاه‌ها به‌مراتب سنگین‌تر از بنگاه‌های اقتصادی بزرگ است که دارای بیش از یک هزارنفر شاغل هستند.
به شرایط داروخانه‌ها اشاره کردید، بسیاری از داروخانه‌ها به‌دلیل مشکلات مالی و مطالباتشان از شرکت‌های بیمه ازجمله تأمین اجتماعی اعلام ورشکستگی کرده‌اند و اعلام می‌کنند که چندین‌ماه است که هیچ دریافتی از شرکت‌های بیمه نداشته‌اند؛ سازمان تأمین اجتماعی چقدر بدهی به داروخانه‌ها دارد و آخرین پرداختی شما مربوط به چه ماهی است؟
اتفاقا تأمین اجتماعی در پرداخت بدهی‌هایش در چند ماه اخیر بهترین و مناسب‌‌ترین حالت پرداخت را به داروخانه‌ها داشته است؛ به‌طوری که رئیس انجمن داروسازان ایران، در نامه‌ای که در رسانه‌ها نیز منتشر شد، از به‌روز‌شدن پرداخت مطالبات داروخانه‌ها از سوی سازمان تأمین اجتماعی تشکر کرد، البته این وظیفه سازمان بوده است. ضمن اینکه در روند پرداخت به داروخانه‌ها در این دوره سیاست جدیدی اجرا شد که باعث شد مشکلات کمتر شود. تا چند‌ماه پیش سیاست تأمین اجتماعی بر این بود که در سراسر کشور یک پرداختی داشته باشد فقط برای داروخانه‌ها و یا بیمارستان‌های دانشگاهی و خصوصی اما در دوره ما برنامه‌ریزی اینگونه است که مبلغ پرداختی در اختیار مدیر درمان استان قرار داده شود تا با توجه به شرایط محیطی و منطقه‌ای تصمیم بگیرد که اولویت با داروخانه‌هاست یا بیمارستان‌ها و آزمایشگاه‌ها و… در واقع اولویت‌ها براساس نیاز‌سنجی‌ها انجام می‌شود، برای همین نمی‌توانیم بگوییم که داروخانه‌ها و یا بیمارستان‌ها چند‌ماه طلبکار هستند؛ به این علت که در برخی استان‌ها با توجه به اولویت‌های گفته‌شده برخی جلوتر هستند و برخی عقب‌تر. البته یک سری اقدامات هم برای حل مشکلات انجام شده است. به‌طور مثال، ۵هزارمیلیارد تومان در‌خواست کردیم به‌عنوان اسناد خزانه که این رقم وارد فاز عملیاتی شده است یعنی تصویب و تأمین اعتبار در حال انجام است و به‌زودی در اختیار سازمان قرار خواهد گرفت و با این منابع بدون‌شک سعی می‌کنیم که بار مطالباتمان را کمتر کنیم. در فروردین‌ماه با وجود تنها ۱۵روز کاری و اینکه تقریبا سیستم وصولی‌مان تعطیل بود، نزدیک به ۲۸۰میلیارد تومان به طرف‌های بخش خصوصی پرداختی داشتیم. همچنین به‌زودی مبلغی هم برای دانشگاه‌های علوم پزشکی واریز خواهیم کرد.
زمان دریافت ۵هزارمیلیارد تومان و پرداخت‌های جدید براساس آن مشخص نیست؟
نمی‌توانم زمان دقیقی را بگویم به این علت که باید سازمان برنامه و بودجه زمان دقیق را اعلام کند اما با توجه به پیگیری‌هایی که دوستان انجام می‌دهند، می‌توانم بگویم جای نگرانی نیست و به‌زودی این رقم محقق می‌شود. همچنین بحث تهاتر را انجام داده‌ایم. به‌عنوان مثال، فرض کنید که ما در منطقه‌ای از شهرداری طلبکار هستیم، شهرداری آن منطقه بابت تغییر کاربری و یا هر موضوع دیگری از یک بیمارستان دانشگاهی یا بیمارستان خصوصی طلبکار است این امکان را فراهم و نرم‌افزارش را تهیه کردیم که بین این بدهی‌ها و مطالبات تهاتر صورت گیرد. همچنین بخشنامه‌ای نوشتیم و در سراسر کشور آماده هستیم که از محل تهاترهای سه‌جانبه هم بخشی از فشار را کم کنیم. در دو سه‌ماه گذشته که مسئولیت سازمان تأمین اجتماعی را برعهده داشته‌ام، برای پرداخت بدهی‌ها و کاهش آن تمام تلاشم را کرده‌ام و نزدیک به ۴هزار میلیارد تومان پرداختی داشته‌ایم. تمام کوششم این است که از شرمندگی دوستان خارج شویم و جا دارد باز هم بگویم که مشکلات را درک می‌کنم و من و دوستان دیگرم در سازمان به‌دنبال راهکارهایی برای حل مشکلات هستیم.
یکی از مهم‌ترین مطالباتی که همواره از شما خواسته شده؛ اجرای همسان‌سازی حقوق بازنشسته‌های تأمین اجتماعی است، البته شما هم در این زمینه قول‌هایی برای اجرا داده‌اید و حالا بازنشستهها به‌خصوص باتوجه به شرایط اقتصادی کنونی و فشارهای مالی چشم‌انتظار اجرای آن هستند. لطفا درباره زمان اجرا و مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد، توضیح دهید؟
در قانون تأمین اجتماعی موضوعی به نام همسان‌سازی وجود ندارد اما در قانون برنامه ششم این بحث وجود دارد. یعنی دولت مکلف است که این کار را انجام دهد و این وظیفه بر عهده ما گذاشته شده، البته ما برای اجرا دو مرحله کار داشتیم؛ نخست اینکه مدل اجرایی کار را پیش‌بینی کنیم به این علت که همسان‌سازی مدل مشخصی نداشت. مثلا یک مدل این بود که به همه عددی را اضافه کنیم یا یک مدل دیگر این بود که به حداقل‌بگیرها یک عدد را اضافه کنیم و به سایر سطوح یک عدد دیگر و یا مدل دیگر این بود که افراد بازنشسته و افراد شاغل را در همان پست هماهنگ کنیم و درصدی بدهیم و یا اینکه مدل دیگر این بود ببینیم در سال‌هایی که فرد حق بیمه پرداخت کرده، چه کسری و چه حدی بین حداقل و حداکثر حقوق را داده است، آن را میانگین بگیریم و مادام‌العمر آن را پرداخت کنیم؛ به هر حال مدل‌های مختلفی وجود داشت و هر‌کدام از این مدل‌ها هم طرفداران و مخالفان خاص خود را داشتند. اما بهترین کار را در این دیدیم که از کانون عالی بازنشستگان تأمین اجتماعی دعوت کنیم که برای رسیدن به مدل خاص با ما مشارکت کنند. جلسات فشرده و سنگینی برگزار شد و در نهایت به مدل واحدی رسیدیم. درواقع فاز یک را انجام دادیم اما در فاز۲ به‌دنبال تأمین منابع مالی هستیم. همچنین براساس آن مدلی که کانون بازنشستگی کشوری تدارک دیده‌است، برای سال اول ۱۲هزار میلیارد تومان پول نیاز است که ما این رقم را به دولت اعلام کرده‌ایم و به محض اینکه تأمین اعتبار شود، از نظر امکانات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری طی ۴۸ساعت می‌توانیم آن را اجرایی کنیم.
این تأمین مالی چه زمانی صورت خواهد گرفت و عملا چه زمانی بازنشسته‌های تأمین اجتماعی می‌توانند شاهد اجرای همسان‌سازی حقوق باشند؟
ما فرکانس‌های بسیار خوبی را از سوی دولت داشته‌ایم که نشان می‌دهد نیت دارند این کار را انجام دهند و منابع لازم را پرداخت کنند اما به هر حال مواجه شدیم با سیلی که به گفته بسیاری در ۱۰۰سال اخیر بی‌سابقه بوده است و دولت برای حل مشکلات سیل‌زدگان اعتبارات بسیاری را هزینه کرده است. به‌نظرم اگر این رخداد پیش نمی‌آمد، می‌توانستیم زودتر از اینها اعتبار را دریافت کنیم اما به هر حال باید مشکلات کشور را درک کرد، چراکه دولت از نظر نقدینگی دچار مشکل است.
یعنی اینکه در سال‌جاری بازنشستگان منتظر اجرای همسان‌سازی حقوقشان نباشند؟
نه رد می‌کنم و نه تأیید، به این علت که من نمی‌توانم از طرف مقابل یعنی دولت حرف بزنم اما آنچه در مصوبه بودجه سال۹۸ و در تبصره۵ بند واو آمده است، این است که ۵۰هزارمیلیارد تومان از دولت به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت شود بابت مطالبات این سازمان نه بابت همسان‌سازی، اما حتی اگر این پول را هم بگیریم، حاضر هستیم این رقم را در اختیار بازنشستهها قرار دهیم. به‌دلیل اینکه باید توجه ویژه‌ای به بازنشستهها داشته باشیم چراکه می‌دانیم که سفره‌شان در اثر نوسانات اقتصادی کوچک‌تر شده است به همین دلیل حاضر هستیم از محل منابع سازمان تأمین اجتماعی این کار را انجام دهیم.
از بین ۳ ابر‌چالشی که معاون اول رئیس‌جمهور آقای جهانگیری برای کشور بیان کرده است، یکی به موضوع صندوق‌های بازنشستگی بازمی‌گردد و در این بین بسیاری از کارشناسان بر این باورند که سازمان تأمین اجتماعی به‌دلیل مشکلات مالی دچار بحران شدید شده و پیش‌بینی می‌شود که به‌دلیل نبود تعادل در درآمدها و هزینه‌ها، سازمان ورشکسته شود؛ موضوعی که نگرانی‌های بسیاری را در بین بیمه‌شدگان شما و بازنشستهها به‌وجود آورده است، لطفا به این نگرانی پاسخ مشخصی دهید. آیا سازمان تأمین اجتماعی درحال ورشکستگی است؟
ما در تأمین اجتماعی به هیچ عنوان با بحران مالی مواجه نیستیم و جای نگرانی اصلا وجود ندارد، به این علت که ما حداقل از دولت ۱۸۰هزار میلیارد تومان طلبکار هستیم. ضمن اینکه بدهی ما در حدود ۵، ۶هزار میلیارد تومان به دانشگاه‌ها و در مجموع با بدهی‌ها به وزارت بهداشت و… در مجموع ۱۲، ۱۳هزار میلیارد تومان است به همین دلیل می‌گویم که اصلا جای نگرانی نیست. در واقع چالش اصلی ما به‌دلیل کمبود نقدینگی است. قاطعانه به تمام افرادی که تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی هستند (که بیش از ۴۰میلیون نفرند) می‌گویم به هیچ عنوان جای نگرانی در سازمان وجود ندارد؛ اگرچه با مشکلات و بدهی‌های دپو‌شده روبه‌رو هستیم. ضمن اینکه در سال‌های اخیر حقوق بازنشستهها اولویت اول ما بوده است و یک روز تا به حال نیز این پرداخت‌ها دیر نشده است. ما حتی عیدی بازنشستهها را یک روز عقب نینداخته‌ایم. از جهت دیگر باید بیمه‌شدگان و بازنشستگان و افراد تحت پوشش ما درنظر داشته باشند که برای سازمان‌هایی از نوع تأمین اجتماعی در دنیا ورشکستگی مفهوم ندارد. در ماده۲۸ قانون تأمین اجتماعی ۳درصد پرداخت حق بیمه به‌عهده دولت است و این ۳درصد اصلا به‌منزله مشارکت مالی نیست؛ این امضایی است که دولت پشت سفته تأمین اجتماعی می‌زند، یعنی اگر به هر دلیل و در هر زمانی سازمان تأمین اجتماعی نتوانست تعهدات خود را انجام دهد، دولت ضامن تعهدهای تأمین اجتماعی است. بنابراین اعلام می‌کنم ورشکستگی در تأمین اجتماعی اصلا مفهوم و معنایی ندارد و سازمان تأمین اجتماعی اصلا در شرایط ورشکستگی نیست. البته الان وضع مالی‌مان خوب است، خیلی هم خوب و از همه مهم‌تر اینکه از دولت ۱۸۰هزار میلیارد تومان طلبکاریم، برای همین هیچ نگرانی نداریم چراکه درصورت پرداخت این مطالبه قول می‌دهیم تا ۲۰سال آینده مشکلی نداشته باشیم. البته مقرر شده است تا به‌زودی۵۰هزار میلیارد تومان طبق تبصره۵ بند واو به سازمان پرداخت شود. علاوه براین، قرار است به‌زودی ۳۰ تا۴۰هزار میلیارد تومان هم در عوض بدهی‌های بانک‌ها به سازمان تهاتر صورت گیرد و درصورت عملی‌شدن این پرداخت ما نه‌تنها تمام بدهی‌هایمان را پرداخت می‌کنیم، بلکه دیگر مشکل نقدینگی هم نخواهیم داشت. ما در کشور باوجود مشکلات بسیار اقتصادی، هم‌اکنون شاهد یک همکاری بین دستگاه‌های دولتی و نهادهای دیگر هستیم، مثلا رابطه بسیار خوبی بین تأمین اجتماعی و وزارت بهداشت شکل گرفته است و با توجه به این شرایط و با همکاری دستگاه‌ها امیدواریم که بتوانیم شرایط را بهبود ببخشیم و بتوانیم به افراد تحت پوشش تأمین اجتماعی به‌خصوص بازنشستگان خدمات مناسب‌تری را ارائه دهیم و در شرایط سخت اقتصادی کنونی حامی و پشتیبان آنها باشیم.
خبرنگار: معصومه حیدری پارسا
منبع: روزنامه همشهری مورخ شنبه ۲۱ اردیبهشت ۹۸
