بیت کوین قرار است کدام اقتصاد را به حرکت در آورد؟
ساسان شاه ویسی، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصاد بین‌الملل در گفتگو با خبرنگار فناوری خبرگزاری دانشجو، در خصوص نقش بیت کوین در اقتصاد کشور اظهار کرد: از نظر من بیت کوین یک پول موهوم است، زیرا به هیچ عنوان اقتصادی نیست و یک ابزار اقتصادی قلمداد نمی‌شود تا زمانی که فرد نتواند علی الاطلاق و اقتصادی معیار پول را محاسبه کند ارکان پول به این ابزاری که به عنوان مولد انتفاع و یا مولد ضرر تعریف می‌شود به آن پول نمی‌گوییم و کسی را هم تشویق نمی‌کنیم تا در این حوزه سرمایه گذاری کند.
شاه ویسی ادامه داد: از دلالت‌هایی که به بیت کوین داده می‌شود و قصد توجیه آن را برخی گروه‌ها دارند این است که می‌توانیم با این ارز تحریم‌ها را دور بزنیم در حالی که برای دور زدن تحریم‌ها راه‌های دیگری وجود دارد که ابزار‌های واقعی قابل اندازه گیری و قابل نظارت هستند و به راحتی امکان پیمایش و رصد آن‌ها وجود دارد و در عین حال می‌توان این ابزار را مدیریت کرد.
وی افزود: یک ابزار به نام رمز ارز و مشخصا در کشور ما که قانون و متولی درستی ندارد و ارتباطات آن پیوستگی مطلوبی ندارد و در فضای مجازی انجام می‌شود که بخش بزرگی از سواد رسانه‌ای و دیجیتال ما را که دچار چالش نیز است، تحت الشعاع قرار می‌دهد و تا زمانی که ما آن قطعیت‌های لازم را به وجود نیاوریم صرفا به این دلیل که جهان پیش رو توانسته به شکل بسیار محدود از این ابزار استفاده کند بخواهیم آن را وارد نظام ارزی خود کنیم یک خطای راهبردی مرتکب شده ایم.
این کارشناس مسائل اقتصادی درباره برخی موافقان استفاده از بیت کوین در کشور گفت: زمانی که از رمز ارز صحبت می‌شود باید اجزای مختلف آن مورد بررسی قرار گیرد، ارز به معنای پول خارجی است و هر زمانی صحبت از پول خارجی باشد باید در حوزه اقتصاد بحث و گفتگو صورت بگیرد شاید بتوان در برخی موارد انتفاعی صحبت کرد و خیلی از اتفاقات را با عنوان معیار قرار داد، اما در بحث اقتصاد امروز این امر به جواب درستی نخواهد رسید.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه در دوره‌ای امکان مبادله کالا به کالا وجود داشت یا امروزه برخی کشاورزان گندم تولیدی خود را با محاسبه یک نرخ مشخص تعیین کرده و در ازای آن کالایی دریافت می‌کنند، تصریح کرد: حالا تصور کنید ما بخواهیم بیت کوین یا هر نوع رمز ارز دیگری را اندازه گیری کنیم با چه معیاری این کار را انجام می‌دهیم؟ امروز معیار اندازه گیری دلار است، دلار را مبتنی بر چه تعریف میکنیم، امروز دلار ابتناعی ندارد در گذشته دلار برابر با طلا بود، اما امروز با اذعان خود آن‌ها دیگر دلار را بازار تعریف می‌کند و اگر در حوزه دلار بازار دچار شکست شود چه اتفاقی خواهد افتاد؟وی در همین خصوص ادامه داد: اواخر سال ۲۰۱۸ تا امروز شکست بازار دلار باعث شکست بیت کوین شد، با توجه به سیاست‌های اقتصادی کشور آمریکا در برهه‌هایی از زمان قیمت دلار نسبت به انس طلا در جهان افزایش یا کاهش می‌یابد در طی این یک سال قیمت دلار با توجه به سیاست‌های دولت ترامپ افزایش داشته و این تصور ایجاد شده که رمز ارز‌ها کاربردی بوده و می‌تواند مبادلات اینترنتی را به راحتی انجام دهد، اما اگر شرایطی پیش بیاید که کشور آمریکا بنا به هر دلیلی تصمیم بگیرد قیمت دلار را تغییر ندهد آن زمان بیت کوین هر چه قدر هم قابلیت کشش پذیری داشته باشد امکان رقابت با بازار را نخواهد داشت.
این استاد دانشگاه افزود: با نگاهی به اواخر دوره دولت اوباما و اوایل دولت ترامپ شاهد آن بودیم که با نوسانات بازار و ثابت ماندن نرخ دلار، نزدیک به ۸۰۰۰ واحد دلار در بیت کوین از دست رفت و این زیان را چه کسی باید پرداخت کند؟ و متاسفانه ما بدون توجه به این اتفاقات می‌خواهیم یک پول موهوم را براساس یک پول واقعی شکست خورده تعریف کنیم و آن را یک فرصت اقتصادی وارد نظام پولی خود کنیم که این امر یک اشتباه است.
وی بیان کرد: اگر ما مثل بقیه اشتباهات مالی بخواهیم مدل سازی کنیم و پول خودمان را به عنوان یک پول از دست رفته در کنار پولی همچون دلار تعریف کنیم دچار مشکل خواهیم شد و متاسفانه امروز این ظرفیت را به وجود آورده ایم که نفت مان می‌توانست یک پشتوانه خوب باشد در کنار دلار قرار دادیم و یا طلای کشورمان که می‌توانست پشتوانه مالی کشور باشد را در برابر دلار قرار دادیم و دچار مشکل شده ایم در واقع ما در تمام این مدت صورت مسئله را پاک کرده ایم، زیرا نه مشکلات اقتصادی حل شده و نه زاویه ما با دلار رفع شده است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: اگر ما باور داشته باشیم که پول رایج کشورمان همچون ارز‌های رایج سایر کشور‌ها اعتبار دارد می‌توانیم به بسیاری از مشکلات غلبه کنیم؛ در واقع ما قبل از آنکه بخواهیم تولید ملی را درست کنیم یا بخواهیم بخش بزرگی از اقتصاد ملی که از محل صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی منجر به تولید ثروت می‌شود را اصلاح کنیم رفته‌ایم سراغ یک مبادله تجاری به عنوان رمز ارز که قانون مشخصی برای آن وجود ندارد.وی با بیان اینکه ما هنوز نمی‌دانیم پراید می‌خواهیم یا بنز به دنبال مدل لاستیک آن هستیم، تصریح کرد: باید بدانیم که قرار است محصول مان روی چه پلتفرمی پیاده شود و بعد برای آن تصمیم گیری کنیم.
شاه ویسی با اشاره به اینکه برخی دوستان در کشور به دنبال پاک کردن صورت مسئله هستند، گفت: چرا این دوستان با خود فکر نمی‌کنند کشوری همچون روسیه که در حال توسعه بوده و تحت تحریم نیز هست و یک بازار چند اقلیم از اوراسیا دارد چرا از بلاک چین با تعریفی که ما از آن داریم وارد نمی‌شود و مورد استفاده قرار نمی‌گیرد؟ چرا کشوری مثل چین با چنین تجارت گسترده‌ای از این رمز ارز‌ها استفاده نمی‌کند یا حتی خود کشور آمریکا استفاده از آن را ممنوع کرده و معتقد است تا زمانی که قانون مشخصی برای آن تدوین نشده مورد استفاده قرار نخواهد گرفت، برخی افراد در ایران برای دستیابی به آن از هیچ کاری فروگذار نیستند.
وی ادامه داد: این افراد معتقدند که بلاک چین موجب محدودیت کشور‌ها می‌شود، اما من معتقدم علت عدم استفاده این کشور‌ها از رمز ارز‌ها نامتناهی بودن آن است، زیرا این ارز در فضای دیجیتال گسترده بوده و باید بررسی کنیم که ما تا چه میزان سواد دیجیتال داریم.
برخی در داخل ایران به اصرار میخواهند نان آن را ارز ملی بنامند، ماه هم قبول میکنیم، اما اگر ارز ملی است قوانین آن را کدام سازمان یا ارگان باید تدوین کند؟ متولی آن باید بانک مرکزی باشد یا مرکز ملی فضای مجازی؟ امروز بانک مرکزی قوانین پولی کشور را تدوین می‌کند و اگر ما بخواهیم اسم آن را بگذاریم رمز ارز یا رمز پول ملی باید ابتدا یک هویت ملی به آن بدهیم، توافقات آن را تعریف کنیم تا این بیت کوین‌هایی که در دست کاربران است از پروتکل پولی بانکی که ۱۳۵۳ که در بند اول آن ریال را تعریف کرده پیروی نمی‌کند.
شاه ویسی اظهار کرد: در حال حاضر آن چه قانون تصویب کرده است را طی ۴۰ سال نتوانسته ایم محقق کنیم و پولمان از دست رفته است پس چگونه می‌خواهیم بر اساس قصه‌هایی که در کتاب‌های انتقال تجربه اروپایی‌ها و انگلیس آمده بخواهیم یک شبِ صاحب همه چیز شویم.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: اگر قرار باشد هر فرد یا سازمانی اعم از دولتی یا یا اشخاص بخواهند ارز دیجیتال تولید کنند آیا سنگ روی سنگ بند می‌شود؟ این همه پولی که قرار است تولید شود چه اقتصادی را به حرکت در می‌آورد؟ پول وسیله مبادله کالا و خدمات است، ما پول تولید میکنیم بدون اینکه بازاری برای آن تعریف کرده باشیم، بدون اینکه کالا و خدماتی که قرار است به وسیله آن اندازه گیری شود را افزایش داده باشیم.
وی ادامه داد: امروز ما نقض قرض کرده‌ایم، کاری که امروز رئیس بانک مرکزی انجام داده یک اقدام خوب است، زیرا «شناور مدیریت نظام ارزی را تبدیل کرده‌اند به نظام آزاد سازی ارزی مدیریت شده» و باید دقت کنیم که این مسئله کاملا با یکدیگر متفاوت هستند، اما برخی کارشناسان همچنان اصرار دارند که ما شناور مدیریت شده هستیم در صورتی که مدیریت شناور یک تلورانس ۲ تا ۳ درصدی دارد نه ۲۵ تا ۳۰ درصد؛ طی سه ماه گذشته نرخ ارز ما ۲۰ درصد بالا رفته، اما ۴۰ درصد افت داشته و ما نمیتوانیم به آن شناور بگوییم.این کارشناس مسائل اقتصاد بین‌الملل اضافه کرد: دیدگاه دولت و بانک مرکزی دلار ۷۰۰۰ تا ۸۵۰۰ تومان بود، اما مقهور دلار ۱۱۷۹۰ تومانی شد و معیارارزیابی آن، این بود که دولت سال گذشته دلار اربعین صرف نظر از اتفاقاتی که در مبادی نجف و کربلا رخ داد، را ۳۰۰ دلار با نرخ ترجیحی پرداخت شد، اما امسال با کاهش ۱۰۰ دلاری نرخ آن را افزایش داد تا جایی که نرخ نیمایی از نرخ بازار آزاد هم پیشی گرفت. البته اقدام خوبی بود و توانست ارز به کشور وارد کند، اما تا کجا این کار ادامه می‌یابد.
شاه ویسی تاکید کرد: اگر قرار است امروز مشکلی حل شود و ابزار مجازی را وارد اقتصاد شبیه اقتصاد هندوانه‌ای نباشد، یعنی اینکه ما افتخار به صادرات هندوانه‌ای کنیم که برای خودمان هزینه زیادی داشته و میوه آب‌بر بوده است و دچار چالش کم آبی شده‌ایم.
کارشناس مسائل اقتصاد بین‌الملل خاطرنشان کرد: این سوال پیش می‌آید که آیا قرار است ما ارز رمز‌ی را حاکم کنیم که یک حاکمیت پولی موهوم است و نمیتوانیم آن را اداره کنیم و از طرفی به راحتی امکان تعلیق آن وجود دارد را وارد سیستم تبادلات خود کنیم؟ قطعا به دلیل پیچیدگی‌های مختلف نیازمند محاسبات زیادی است و ما دچار فقدان دانشی هستیم بین رابطه‌مند کردن بین اقتصاد پول و رمز پول‌های فضای مجازی.
