به گزارش خبرنگار بورس،بانک و بیمه  گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، چند روز پیش بود که عبدالناصر همتی رئیس بانک مرکزی در پست اینستاگرامی خود مطلبی را در خصوص قرار داد ریپو نوشت، واژه ای که به نظر برای بسیاری از مردم نامعلوم و نامفهوم بود.

او نوشت: در زمینه سیاست پولی و توسعه عملیات بازار باز، شیوه نامه قرارداد خرید مجدد ( ریپو) و قرارداد خرید معکوس که برای اولین بار در ایران اجرا می‌شود را تصویب کردیم و عملیات بازار باز، امسال با روند تعمیق بازار بدهی توسعه یافته و هدف کنترل سود بانکی و تورم را با این ابزار مهم سیاست پولی پی می‌گیریم.

قرارداد ریپو در زندگی مردم چه جایگاهی دارد؟

قرارداد ریپو، قراردادی است که براساس آن یک سرمایه گذار، اوراق بهادار خود را به سرمایه گذار دیگری و به طور همزمان متعهد می‌شود که همان اوراق بهادار یا معادل آن را در آینده و با قیمت از قبل تعیین شده و بالاتری بازخرید کند.

قراردادهای ریپو، در تخصیص بهینه ی سرمایه در بازارهای مالی نقش بسزایی ایفا می کنند بازار ریپو علاوه بر اینکه باعث توسعه بازار سرمایه می‌شود، ریسک متقابل در عملیات قرضدهی و قرضگیری در بازار پول را نیز کاهش می‌دهد، زیرا در قرارداد ریپو، فروشنده ی ریپو در قبال دریافت وجه نقد از خریدار ریپو، اوراق بهادار را به وی می فروشد.

مؤسسات مالی در شرایط کمبود نقدینگی و برای تأمین مالی کوتاه مدت می توانند از طریق قرارداد ریپو، از سایر مؤسسات مالی مانند بانکها، شرکتها و صندوقهای سرمایه گذاری، که دارای وجوه نقد مازاد هستند، با فروش اوراق بهادار خود، وجوه نقد دریافت کنند.

ریپو یعنی خرید و فروش اوراق بین بانک ها و بانک مرکزی

میثم خسروی کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار بورس،بانک و بیمه گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، در خصوص قرارداد ریپو اظهار کرد: ریپو به این معنای که بانک یک اوراق اقساط خزانه در ترازنامه خود دارد و می خواهد از منابع نقد بانک مرکزی استفاده ببرد که در این راستا به دو نوع می تواند در حراج بانک مرکزی مشارکت داشته باشد.

این کارشناس حوزه اقتصاد بیان کرد: کلیت طرح این است که بانک‌ها اوراق خود را به بانک مرکزی می‌فروشد و در قبال آن نقدینگی از بانک مرکزی دریافت می کند.

او افزود: این نقدینگی را به دو صورت می تواند دریافت کند اول اینکه اوراق خود را به بانک مرکزی بدهد که این مورد به معنای خرید یا فروش قطعی است دوم اینکه می‌تواند بگوید که من در حال حاظر نیاز به نقدینگی دارم و در حال حاضر اوراق را به بانک مرکزی می فروشم ولی همزمان یک قرار داد خرید برای فردا می نویسد که به این نوع دوم ریپو می گویند اختلاف بین قیمتی این خرید و فروش بانک ها بهره ای است که بانک مرکزی از این معاملات بدست می آورد.

خسروی در پاسخ به این سوال که آیا باتوجه به شرایط اقتصادی موجود در سال ۹۹ این قرار داد به درستی صورت خواهد گرفت یا خیر؟ بیان کرد : این قرار داد از آنجایی که یک ابزار سیاست پولی در بخش اقتصاد هست که هم می توان از آن هم در شرایط رونق و هم در رکود استفاده کرد در کل می توان بدین گونه گفت که یک ابزار خنثی است.

این کارشناس اقتصادی گفت : پیرو یک ابزاری هست که بانک مرکزی می تواند از طریق آن سیاست ها ی پولی خود را اجرا کند به طور مثال می توان گفت در شرایط بحران ویروس کرونا بانک مرکزی باید سیاست انبساطی پولی را در نظر بگیرد یعنی خرید معکوس را در کشور اجرایی کند به معنای آنکه در این راستا به جای فروش اوراق دست به خرید اوراق بزند.

او تاکید کرد : اگر این اقدام به درستی صورت بگیرد هم می تواند به کسری بودجه‌ی دولت کمک کند و هم بانک مرکزی می تواند سیاست پولی خود را بروز رسانی کند.

خسروی درپایان در پاسخ به این سوال که آیا بانک مرکزی در اجرای طرح ریپو موفق عمل خوهد کرد یا خیر گفت : اگر بانک مرکزی همان رویه ای که در سال ۹۸ در بازار ارز پیش گرفت بود مثل توجه به مکانیزم بازار و مداخله ‌ی غیرمستقیم و اثر بخش در بازار های بین بانکی در سال ۹۹ دوبار به این موارد توجه کند مطمئنن موفق خواهد شد.

شاید جالب باشد که بدانید, قراردادهای ریپو از نظر تاریخ سررسید به سه دسته تقسیم می‌شود:

قرارداد ریپو یکشبه: سررسید این قراردادها یکروزه است و بسیاری از کشورهای دنیا از این قرارداد برای معامالت خود استفاده می کنند.

قرارداد ریپو با دوره ی زمانی مشخص: سررسید این قراردادها معین و بیش از یک روز است.

قرارداد ریپوی باز: سررسید این گونه قراردادها مشخص نیست و قابلیت فسخ توسط هریک از طرفین معامله را دارد.

همچنین در این نوع قراردادها، نرخ بهره قرارداد ریپو به طور روزانه و براساس نرخ بهره بازار تعدیل می شود توجه داشته باشید که معمولا نرخ بهره ی یکشبه نسبت به نرخ بهره ی سایر سررسیدها کمتر است. نمودار زیر میانگین ماهانه ی ارزش معامالت قرارداد ریپو منتشرشده در بازارهای ریپو آمریکا از لحاظ تاریخ سررسید را به تصویر کشیده و نشان می دهد بیشتر معاملات قرارداد ریپو سه طرفه در آمریکا به صورت یکشبه و باز انجام می‌شوند.

قراردادهای ریپو به دو گروه تقسیم می‌شوند: که عبارتند از قراردادهای ریپوی دوطرفه و سه طرفه. در ابتدای راه‌اندازیِ معامالت قراردادهای ریپوی دوطرفه، معامله گران به طور مستقیم با همدیگر معاملات را انجام می‌دادند؛ درحالیکه معاملات قراردادهای ریپو سه طرفه از طریق یک واسطه مرکزی صورت میگرفت. اما طی سالهای اخیر، معامالت هر دوی این قراردادها از طریق واسطه مرکزی صورت می گیرد.

بنابراین در حال حاضر، تنها تفاوت عمدهای که بین این دو قرارداد وجود دارد این است که در قرارداد ریپوی دوطرفه، خریدار ریپو کنترل کامل اوراق بهادار موضوع معامله را در اختیار داشته و می تواند آنها را فروخته یا از آنها در سایر معاملات ریپو استفاده کند؛ اما در قراردادهای ریپوی سه طرفه، اوراق بهادار موضوع معامله نزد واسطه مرکزی سپرده شده و خریدار ریپو نمی تواند این اوراق بهادار را به طور مجدد در معامله با شخص دیگری بکار برد.

منبع : https://www.yjc.ir/fa/news/7303199