یک سرمایه‌گذار، سرمایه‌گذاری نمی‌کند که همینطور پولش را یک جایی گذاشته باشد، بلکه می‌خواهد از آن سود ببرد و مهمتر از سود بردن، بتواند از این سود استفاده کند و در زمان نیاز، مقداری یا همه سرمایه‌اش را نقد کند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری هم از این قاعده مستثنی نیستند و برخی از آن‌ها برای رفع این مشکل از رکنی به نام ضامن نقدشوندگی برخوردار هستند.
ضامن نقدشوندگی در صندوق‌های سرمایه‌گذاری چیست؟
ضامن نقدشوندگی یکی از ارکان صندوق های سرمایه‌گذاری و شخصیتی حقوقی است که کارش از اسمش مشخص است! تامین نقدینگی لازم برای ابطال واحدها و بازگرداندن اصل پول و سود آن به سرمایه‌گذاران به عهده صندوق است، در صورتی که صندوق از عهده پرداخت تمام یا قسمتی از این پول بنا به هر دلیلی بر نیاید این وظیفه ضامن نقدشوندگی است که تمام یا قسمت باقیمانده از مبلغ را پرداخت کند.
ضامن نقدشوندگی یک امتیاز مثبت برای صندوق سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. چرا که سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند خیالشان از بابت نقد شدن سرمایه‌شان راحت باشد و دغدغه آن را نداشته باشند. البته وجود این رکن از خردادماه سال ۹۲ اختیاری اعلام شد. به این صورت که تا قبل از آن اگر یک صندوق سرمایه‌گذاری می‌خواست مجوز بگیرد و فعالیتش را شروع کند، باید حتما یک بانک یا موسسه مالی را به عنوان ضامن نقدشوندگی خود معرفی می‌کرد تا مسئولیت نقد کردن واحدهای سرمایه گذاری را به عهده بگیرد، اما در سال ۹۲ درخواست‌هایی برای تاسیس صندوقسرمایه‌گذاری بدون ضامن، به سازمان بورس ارائه شد.
چرا که برخی از متقاضیان تاسیس صندوق سرمایه‌گذاری، نمی‌توانستند شخصیتی حقوقی را به عنوان ضامن نقدشوندگی خود که دارای شرایط قانونی لازم باشد، جذب کنند. به همین دلیل ساختار صندوق سرمایه‌گذاری بدون ضامن طراحی و طبق مصوبه‌ای در سال ۹۲، وجود ضامن اختیاری شد.
آیا داشتن ضامن نقدشوندگی مهم است؟
در ابتدا باید بگوییم بین دو مفهوم ضمانت نقدشوندگی و قابلیت نقدشوندگی تفاوت وجود دارد. ضمانت نقدشوندگی توافقی است که صندوق سرمایه‌گذاری با یک بانک یا موسسه مالی انجام می‌دهد تا مسئولیت پرداخت وجوه نقد در قبال ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری را به عهده گیرد.
در صورتی که امکان یا قابلیت نقدشوندگی به نحوه مدیریت، ارزش گذاری و فروش دارایی‌های صندوق توسط مدیر صندوق برمی‌گردد و چنانچه درست انجام شود، صندوق با مشکل تامین وجوه نقد مواجه نخواهد شد. بنابراین شاید وجود رکن ضامن نقدشوندگی یک پوئن مثبت برای صندوق باشد، اما عدم وجود آن هم مشکلی ایجاد نمی‌کند.
زمانی که در سال ۹۲ پیشنهاد تاسیس صندوق‌های بدون ضامن مطرح شد، سازمان بورس و اوراق بهادار با بررسی سابقه فعالیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری از زمان تاسیس آن‌ها، یعنی از سال ۸۷ تا ۹۲، به این نتیجه رسید که مدیران صندوق‌ها در هر شرایطی از بازار توانسته‌اند نقدینگی لازم برای ابطال واحدهای سرمایه گذاری را فراهم کنند و هیچ‌گاه دست به دامان ضامن نقدشوندگی خود نشده‌اند. بنابراین با ایجاد صندوق های سرمایه گذاری بدون ضامن نقدشوندگی موافقت کرد.
هرچند وجود ضامن نقدشوندگی به عنوان یکی از ارکان صندوق سرمایه‌گذاری باعث ایجاد امنیت روانی و اطمینان خاطر سرمایه‌گذاران می‌شود و سرمایه‌داران به اعتماد نام بانکی که ضمانت نقدشوندگی صندوق را به عهده گرفته، وارد آن می‌شوند؛ اما وجود این رکن باعث تحمیل هزینه‌های اضافی به صندوق می‌شود.
این هزینه‌ها به دو بخش هزینه‌های مستقیم و غیر مستقیم تقسیم می‌شوند. هزینه‌های مستقیم هزینه‌هایی هستند که هر صندوق سرمایه گذاری از محل دارایی‌های صندوق به رکن ضامن نقدشوندگی پرداخت می‌کند و باعث بالا رفتن هزینه‌های صندوق و کاهش بازدهی آن می‌شود. دیگری هزینه‌های غیرمستقیم هستند که با الزامی شدن این رکن، تمام مجموعه صندوق‌های سرمایه‌گذاری تحت تاثیر قرار می‌گیرند، به این ترتیب تقاضای راه اندازی صندوق‌های سرمایه‌گذاری کاهش می‌یابد و ظرفیت‌های موجود اشخاص حقوقی که می‌توانند در قالب دیگر ارکان صندوق فعالیت کنند، بلا استفاده می‌ماند.
ساز و کار صندوق‌های سرمایه‌گذاری بدون ضامن نقدشوندگی
برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری بدون ضامن نقدشوندگی، ساز و کار مدونی طراحی شده تا بر عملکرد مدیر صندوق نظارت شود. مدیر صندوق موظف است تمام تلاشش را برای نقد کردن دارایی‌های صندوق و تامین نقدینگی لازم انجام دهد. این ساز و کار در اساسنامه صندوق‌های بدون ضامن بیان شده و معمولا در ماده ۲۰ام اساسنامه به همراه دو تبصره نوشته شده است.
صندوق سرمایه‌گذاری یک شرکتی است که پول سرمایه‌گذاران مختلف را جمع‌آوری و یک کاسه کرده و سپس با تجمیع این سرمایه‌های خرد، قدرت این را پیدا می‌کند که از مزایای یک سرمایه‌گذاری در مقیاس بزرگ بهره ببرد و از طرف سرمایه‌گذاران این پول‌ها را در انواع اوراق بهادار مثل سهام و اوراق با درآمد ثابت کوتاه مدت و بلند مدت سرمایه‌گذاری می‌کند.
نتیجه‌گیری
ضامن نقدشوندگی یکی از رکن‌های مهم در صندوق‌های سرمایه‌گذاری است، چرا که باعث جلب اعتماد سرمایه‌گذاران می‌شود و سرمایه‌داران، با اعتماد به نام بانکی که مسئولیت تامین نقدینگی آن صندوق را به عهده گرفته، پولشان را وارد صندوق می‌کنند. با این حال تجربه مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری نشان داده که صندوق‌ها می‌توانند بدون این رکن هم نقدینگی لازم را فراهم کنند و از این جهت مشکلی نداشته باشند.
منبع : https://asrebank.ir/136874
