بهترین راه های حفظ ارزش پول در ایران چیست؟

ارزش پول چیست؟

حفظ ارزش پول یعنی، پول شما چقدر می‌ارزد و شما در ازای پولتان چه چیزهایی می‌توانید دریافت کنید. اگر پول‌هایتان را جمع کنید و بتوانید یک پس انداز بزرگ به وجود آورید، در نهایت با خرج کردن آن چه چیزی بدست می‌آورید؟ یک ماشین، خانه یا …. ارزش پول هم معنای جهانی دارد و هم معنای داخلی، به صورتی که در جهان شما ارزش پولتان بر حسب ارزهای دیگر سنجیده می‌شود و بیان می‌شود. ارزش داخلی پول ملی، متاثر از عوامل متعددی است که مهم‌تر از همه این عوامل، «جریان تورمی» است که در داخل شکل می‌گیرد و به واسطه آن رابطه، مبادله آن پول با کالاها و خدماتی که در داخل تولید و عرضه می‌شود. هرچه بهتر بتوانیم جریان تورمی را کنترل کنیم، این کنترل جریان تورمی، می‌تواند در تقویت حفظ ارزش پول ملی در بخش داخلی مثمرالثمر باشد تا بدین ترتیب پول ملی دچار نوسانات عمده نشود، پس ثبات و پایداری قیمت ‌های داخل عاملی بسیار تأثیرگذار در حفظ ارزش داخلی پول ملی است.

کاهش ارزش پول چیست؟

کاهش ارزش پول ملی یعنی کاهش ارزش واحد پول یک کشور نسبت به قیمت طلا یا سایر پول‌های خارجی. این مسئله باعث افزایش میزان صادرات و دشواری واردات کالا می‌شود، چراکه کشورهای دیگر کالاهای این کشور را ارزان‌تر تهیه می‌کنند. این پدیده، بر تجارت، صنعت و بازار اوراق بهادار کشور تاثیر منفی دارد و باعث کاهش قدرت خرید می‌شود. حفظ ارزش پول در داخل و خارج کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکه‌ های فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم‌ کننده نظام پولی و اعتباری کشور و نظارت بر بانک ‌ها و مؤسسات اعتباری ازجمله مهم‌ترین وظایفی هستند که بانک مرکزی باید آن ها را انجام دهد.

فاکتورهای موثر بر حفظ ارزش پول

هر آنچه‌که در جریان تورمی مؤثر است، جریان تورمی را کنترل می‌‌کند و ثبات اقتصادی در ارتباط با قیمت ‌ها ایجاد می‌کند، می‌تواند ارزش پول ملی ما را تقویت کند. در ادامه چند کانال موثر بر تورم آورده شده است:

• کانال هزینه: اگر بتوانیم سیاست ‌های کنترل هزینه داشته باشیم یعنی سیاست ‌هایی پیاده شود که‌ هزینه‌های تولید تحت کنترل درآید و البته بهینه شود، این می‌تواند در کنترل جریان تورمی مؤثر باشد. هزینه‌های تولید تحت تأثیر عوامل متعددی است؛ یکی از عوامل بسیار مهم در تحت تأثیر قرار دادن هزینه‌های تولید، حوزه کسب و کار است.

هرچه حوزه کسب و کار ما سخت‌تر شود و رده کشور در حوزه کسب و کار نامناسب‌تر باشد، ‌کسب و کارهای ما به راحتی نمی‌تواند راه‌اندازی شود و جایگاه خود را در مجموعه نظام اقتصادی پیدا کنند که این جریانی هزینه ‌ای است و این جریان هزینه ‌ای، منجر به افزایش قیمت کالا و خدمات خواهد شد. پس اگر بخواهیم سیاستی را در دستور کار قرار دهیم، در راستای تقویت ارزش پول ملی در داخل، ضرورت دارد حوزه کسب و کار را تسهیل کنیم. لذا تسهیل گری و بهبود در فضای کسب و کار در هزینه‌های تولید اثرگذار است و هزینه‌های تولید را کاهش می‌دهد و از آن طرف فشار تورمی را کاهش داده و موجب بهبود قدرت خرید پول در داخل خواهد شد.

• کانال تقاضای کالاها و خدمات: زمانی که دچار افزایش بی رویه تقاضای خدمات و کالا می‌شویم و این مورد بعضی مواقع معمولاً به جهت روانی رخ می‌دهد، طبیعی است که این افزایش جریان تقاضایی برای کالاها و خدمات، فشار تقاضایی ایجاد می‌کند و این فشار تقاضایی افزایش قیمت را به دنبال دارد.

ریال در مقابل سایر ارزها

رابطه پول ملی ما با ارزهای مختلف، ارزش پول ملی را در بخش خارجی مشخص می‌کند، بنابر این هر جا ارزی نظیر دلار، یورو یا سایر ارزها در داخل کشور و در بازار داخلی گران می‌شود، طبیعی است که یکی از جنبه ‌های مهم گران شدن ارز خارجی این است که ارزش پول ملی را دچار کاهش می‌کند. پاشنه آشیل ارزش پول ملی در بخش خارجی، ارزهای مختلفی هستند که رابطه ریال با آن‌ها تعریف می‌شود. کاهش ارزش پول ملی از لحاظ خارجی دارای نقاط منفی و همچنین نقاط مثبت هم هست. نکته مثبت این است که انگیزه صادرات را تقویت می‌کند، وقتی ارزش پول در بخش بین‌الملل کاهش می‌یابد، کالای ایرانی برای خارجی‌ها و برای بازارهای بین‌المللی‌ مزیت پیدا می‌کند و ما از این کاهش ارزش پول ملی می‌توانیم منفعت لازم را کسب کنیم. اما یکسری زیان‌هایی هم برای مردم، حقوق‌بگیران ثابت، کارگران و کسانی که نمی‌توانند در این بازار، دریافتی‌های خود را جبران کنند، رخ می‌دهد. واقعیت آن است که ریال هر روز ارزش خود را بیشتر از دست می‌دهد و بر اساس یکی از راه‌های ارزیابی ارزش پول ملی ایران که مقایسه نرخ برابری آن با ارزهای باثبات جهان (مانند فرانک سوئیس) است و با توجه به آماری که در سایت بانک مرکزی موجود است، نرخ فرانک سوئیس از حدود ۱۰ هزار ریال در سال ۱۳۹۰، به بالای ۴۰ هزار ریال در سال ۱۳۹۷ رسیده است و ارزش پول ملی در این هفت سال، به یک‌چهارم خود رسیده است. کاهش ارزش پول ملی، منجر به چاپ پول، افزایش پایه نقدینگی، گرانی کالاها و تورم می‌شود. درنتیجه یکی از اصلی‌ترین دلایل کاهش ارزش پول ملی، رشد نقدینگی است. اگر ارزش پول ملی در بخش بین‌الملل مکرر دچار نوسان شود، این به معنای ناپایداری ارزی است، ناپایداری ارزی جریان تولید، جریان اشتغال، جریان سرمایه‌گذاری و جریان صادرات را به شدت دچار لطمه می‌کند، بنابراین باید توجه داشت که ارزش پول ملی در حیطه خارجی باید مدیریت شود و این مدیریت بدان معنا نیست که سالیان متمادی اجازه ندهیم که کاهش ارزش پول خارجی ایجاد شود، بلکه در برخی موارد که جریان تورمی داریم، به تناسب آن باید بتوانیم تعدیل‌های لازم را انجام دهیم.

بررسی دلایل کاهش ارزش پول در اقتصاد ایران

اقتصاد ایران به دلیل چاپ بدون پشتوانه پول (یا به تعبیری خلق پول توسط بانک‌ها به دلیل سودهای بالایی که پرداخت می ‌کردند و می‌کنند) و نداشتن تولید به ‌انداز ه‌ای که نقدینگی رشد کرده است، از پدیده تورم رنج می‌برد. نقدینگی در ایران به معضلی ویرانگر تبدیل شده، از یک طرف تورم خودش را به شکل گرانی و از طرف دیگر رکود تولید خودش را به شکل معضل اشتغال و کمبود منابع برای مصرف نشان می‌دهد. درواقع وقتی نقدینگی سریع‌ تر از تولید رشد می‌کند، پول در دست مردم سریع ‌تر از مقدار کالا و خدماتی که در اقتصاد عرضه می ‌شود، رشد می‌کند؛ در نتیجه در ازای کالا و خدمات موجود پول بیشتری وجود دارد. به بیان دیگر برای خرید یک سبد مشخص از کالا پول بیشتری وجود دارد؛ بنابراین قیمت کالاها بالا می‌رود و تورم ایجاد می‌شود و ارزش پول ملی کاهش می‌یابد.

راهکارهای حفظ ارزش پول

• در شرایط عادی و با ثبات، بهترین کار سرمایه ‌گذاری در فعالیت های مولد است. کارآفرینی مستقیم، خریدن سهام در بازار بورس یا حتی سپرده‌گذاری در بانک از انواع این دسته از سرمایه گذاری ها هستند. شرایط سال ۹۵ از این جنس بود. در این شرایط بهترین کار ساختن پورتفولیویی متنوع از سرمایه‌گذاری ‌های مولد اقتصادی است.
• در زمان هایی که سرمایه ها موقتا از تعادل خارج می شوند و شرایط اربیتراژی رخ می ده، میتوان به صورت کوتاه مدت سودهای بالایی به دست اورد. معمولا این نوع سرمایه گذاری ماهیت مولد بودن را ندارد. مثلا در سالهای اخیر ارز و طلا به نرخ غیرتعادلی معامله می‌شدند، به این معنی که تغییر قیمت آن ها تناسبی با سایر متغیرهای اقتصادی، مثل نقدینگی، رشد اقتصادی، و تورم نداشت. مشخصا تابستان ۹۶، این عدم تعادل به نقطه ناپایدار نزدیک شد. به همین دلیل خریدن ارز یا طلا در ان مقطع، پر سود بود.
• در شرایط عدم ثبات اقتصادی، بازار از آرامش و پیش‌بینی پذیری نسبی برخوردار نیست. آینده به شدت تابع تصمیمات سیاسی و متغیر است. یعنی بجای اینکه بازار تابع منطق اقتصادی باشد، به تصمیمات واکنش نشان می دهد. در این وضعیت، تصمیمات سیاسی تقریبا غیرقابل پیش‌بینی یوده، و متعاقباً، پیش‌بینی‌های اقتصادی کم دقت می شوند. شرایط سال ۹۷ از این جنس است. در این شرایط، باید «هج» کرد (hedge). هج کردن یعنی سرمایه‌گذاری به نیت حفظ سرمایه. کسی که هج می‌کند، به سودی کمتر از سودهای مرسوم راضی می شود، اما ریسک خود را نیر کاهش می دهد. این تصمیم به این دلیل است که نمی‌داند بازار به چه سمت و سویی خوداهد رفت. لذا از سود بالا چشم پوشی کرده و صرفا هدف حفظ سرمایه را پی می گیرد.

سه حالت بالا، شرایطی است که در اقتصاد ایران تجربه شده، اما در شرایطی که قیمت‌ها دارای ثبات نباشد، یک سوال اساسی در ذهن عموم مردم شکل می‌گیرد؛ چگونه ارزش پولم را حفظ کنم؟ اگر می‌خواهید ارزش دارایی‌تان را با سرمایه گذاری حفظ کنید، باید ابتدا به تورم غلبه کنید و سپس به اندازه‌ ی مورد انتظارتان سود کنید. برخی سود سالانه‌ ی ۲۰ درصد را هدف قرار می‌دهند، برخی ۸۰ درصد. این موضوع در نگاه اول ساده بنظر می‌آید (چون بانک‌ها سود بالای ۱۵ درصد می‌دهند)، اما زمانی‌که شما در یک بازار با ریسک بالا مثل بورس سرمایه‌ گذاری می‌کنید، ممکن است سرمایه ‌ی شما منفی شود. پس همواره بخشی از پول ‌تان را در بانک یا اوراق دولتی سپرده ‌گذاری کنید. اما چقدر از پول ‌تان را در بانک می‌گذارید؟! چقدر سود سالانه برای خود در نظر می‌گیرید؟ پاسخ به این سوالات با پارامتر ریسک ‌پذیری تعیین می‌شود. هر فرد سطح ریسک ‌پذیری مشخصی دارد که بر مبنای آن، بایستی استراتژی سرمایه گذاری خودش را اجرا کند. در شرایط کنونی که بی‌ثباتی در اقتصاد کشورمان را شاهد هستیم و نوسان قیمت ارز و سکه بر روی کالاهای مصرفی خانواده‌ها نیز تاثیر گذاشته است، داشتن برنامه ‌ریزی برای سرمایه گذاری و حفظ ارزش پول ضروری بنظر می‌رسد. مسئله این است که با وجودِ عدم ثبات در بازارها، نگه داشتن پول نقد تصمیم درستی نیست و بهتر است پول‌تان را سرمایه‌گذاری کنید. این کار باعث می‌شود دارایی شما تا حدی با نوسان بازار هماهنگ شود.اما برای این سرمایه گذاری چه گزینه هایی پیش روی شماست و هرکدام چه ویژگی هایی دارند؟

گزینه‌های پیش رو جهت سرمایه گذاری

۱- زمین:

• • استهلاک ندارد
  • با تورم رشد می‌کند
  • ارزش ان تا حدودی تابع سیاست های شهری‌ست (جواز، تراکم، خیابان‌کشی‌های آینده و …).
  • ارزشش متاثر از رونق در بخش ساختمان‌سازی است.
  • درآمدزایی از محل اجاره ندارد.
  • نقد شوندگی پایینی دارد و پیدا کردن مشتری زمان بر است.
  • هنگام خرید و فروش، هزینه بنگاهی دارد.

۲- مسکن:

• • استهلاک دارد.
  • با تورم رشد می‌کند.
  • هزینه انتقال سند و هزینه مالیاتی دارد.
  • با اجاره دادن، درآمدزایی دارد
  • پیدا کردن مشتری زمان‌بر بوده و نقدشوندگی پایینی دارد.
  • هنگام خرید و فروش، هزینه بنگاهی دارد.

۳- خودرو:

• • استهلاک بالایی دارد.
  • با نرخ دلار رشد می‌کند.
  • ارزشش متاثر از سیاست های تعرفه‌ای دولت است.
  • عملا قابل اجاره دادن نیست
  • پیدا کردن مشتری زمان‌بر است.

۴- طلا:

• • به نرخ دلار واکنش نشون می‌دهد.
  • به قیمت جهانی طلا واکنش نشون می‌دهد.
  • استهلاک ندارد.
  • نقدشوندگی نسبتا بالایی دارد.
  • هنگام خرید و فروش، هزینه بنگاهی یا کارگزاری چندانی ندارد.

۵- سکه:

• • به نرخ دلار واکنش نشون می‌دهد.
  • به قیمت جهانی طلا واکنش نشون می‌دهد.
  • استهلاک ندارد.
  • ریسک تقلب در عیار و وزن خیلی کم است.
  • نقدشوندگی نسبتا بالایی دارد.
  • هنگام خرید و فروش، هزینه بنگاهی یا کارگزاری ندارد.

۶- سهام یک شرکت:

• • متاثر از شرایط اقتصادی کشور است.
  • متاثر از شرایط اقتصادی صنعت خاصی‌ست که شرکت در اون فعالیت می‌کند.
  • متاثر از کیفیت مدیریت شرکت است.
  • متاثر از تورم است.
  • متاثر از کیفیت سیاستگذاری اقتصادی دولت است؛ سیاست بودجه‌ای، سیاست پولی، بانکی، و ارزی.
  • متاثر از سیاست‌ خارجی است (تحریم).
  • نقد شوندگی بالایی در بورس دارد.
  • هزینه کارگزاری و مالیات حین معامله به نسبت خونه کمتر است.
  • برعکس موارد قبل، سرمایه در کنترل فیزیکی مالک نیست.

۷- صندوق سرمایه گذاری مشترک:

• • تاثیر‌پذیری این نوع سرمایه‌گذاری از کیفیت مدیریت شرکت، یا وضعیت یک صنعت، کمتر از روش قبلی است. علت این تفاوت، تنوع سهام‌های درون پورتفولیوی صندوق می‌باشد.
  • فروش این سرمایه‌گذاری قدری بیش از روش قبلی زمان‌ می‌بره، اما عموما ظرف یک هفته میسره.

۸- سپرده مدت‌دار بانکی:

• • سود ثابت از پیش تعیین شده دارد که به جهش‌های تورمی و ارزی واکنشی نشون نمی‌دهد.
  • از همه موارد بالا، نسبت به تورم آسیب‌پذیرتر است.
  • نقد کردن پیش از موعد جریمه دارد.
  • ریسک عدم دریافت اصل و سود تقریبا وجود ندارد.

یک پیشنهاد در شرایط تورمی؛ بدهی خوب ایجاد کنید!

دو نوع بدهی وجود دارد: بدهی خوب (که در اثر خرج کردن پول برای ایجاد دارایی به وجود می‌آید) و بدهی بد (که در اثر خرج کردن پول برای هزینه ها به وجود می آید). سعی کنید بدهی‌های خوب ایجاد کنید، پول را برای ایجاد دارایی‌های مختلف استفاده کنید و با با ارزش شدن دارایی‌هایتان علاوه بر حفظ ارزش پول شما، بدهی‌هایتان را پرداخت کنید.

منبع : https://www.khanesarmaye.com/preserving-the-value-of-money