اقتصاد آنلاین – محمدمهدی اسفندیاری؛ معاملات ثانویه صندوق واسطه‌گری مالی یکم از دیروز هفتم تیرماه آغاز شد و افرادی که در پذیره‌نویسی شرکت کرده بودند به طور متوسط به بازدهی قابل توجه ۱۲۸ درصدی دست یافتند. در حالی که رسیدن به این بازدهی با توجه به رشد بورس قابل پیش‌بینی بود، معاملات واحدهای این صندوق در دومین روز شکل و شمایل دیگری به خود گرفت به طوری که ظرف دو ساعت ابتدای معاملات ۲۲ درصد دیگر نیز به ارزش بازار «دارا یکم» افزوده شد.

پس از رشد سریع قیمت واحدهای صندوق مالی یکم شرکت بورس اوراق بهادار تهران نماد معاملاتی این صندوق را مجاز-محفوظ کرد و بدین‌ترتیب ادامه معاملات به روز دیگری موکول شد.

صندوق قابل معامله واسطه‌گری مالی یکم به عنوان اولین صندوق ETF دولتی متشکل از سهام سه بانک و دو شرکت بیمه‌ای پس از گذشت یک ماه از پایان پذیره‌نویسی در حالی که انتظار می‌رفت در روز چهارشنبه هفته گذشته قابلیت معامله پیدا کند، بر خلاف وعده شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه از این هفته فقط عده‌ای خاص امکان معامله آنرا پیدا کردند.

طبق بررسی‌ها تنها افرادی که از طریق سامانه کارگزاری‌ها اقدام به پذیره‌نویسی کرده بودند قادر به فروش آنلاین واحدهای خود شدند و بسیاری از افرادی که از طریق بانک‌ها سفارش خرید خود را ثبت کرده بودند تا به امروز نتوانسته‌اند این دارایی را در حساب خود مشاهده کنند.

شروع معاملات ثانویه «دارا یکم» در حالی آغاز شد که در آخر هفته گذشته یکی از سرورهای کارگزاری آگاه با مشکل جدی مواجه شده و دسترسی کاربران به سامانه معاملات برای چند روز مسدود بود. روز شنبه نیز کارگزاری مفید به عنوان بزرگ‌ترین کارگزاری کشور با اختلالات بسیاری همراه بود بنابراین بیش از یک‌سوم کاربرانی که با استفاده از کد بورسی صندوق دارا یکم را خریداری کرده بودند نیز نتوانستند در معاملات شرکت کنند و تعادل داد و ستد به طور کامل برقرار نبود.

نبود رکن بازارگردان در این صندوق نیز می‌تواند به عدم کنترل نوسانات نامعقول منتهی شود، گفته شده که مدیر صندوق وظیفه انجام این عملیات خطیر را بر عهده داشته و پنج درصد از منابع حاصل از پذیره‌نویسی را در قالب بازخرید واحدها به نام صندوق استفاده خواهد نمود. خارج از کنترل شدن معاملات در دومین روز زنگ خطری جدی برای مدیران صندوق‌های دولتی بود.

عدم محدودیت نوسان قیمت

در حالی که اکثر سهم‌های مورد معامله در بازار سهام محدودیت نوسان قیمت دارند کمبود عرضه‌ها برای مدت زیادی معاملات نمادها را در سمت صف خرید قفل کرده است، نبود محدودیت دامنه مجاز نوسان در خصوص صندوق‌های قابل معامله باعث شده تا نقدشوندگی این صندوق‌ها در مقایسه با سهام بالا باشد و معامله‌گرانی که از صف‌نشینی‌ها خسته شده‌اند به سمت این صندوق‌ها روی بیاورند.

همان‌طور که بارها مشاهده شده است یکی از آسان‌ترین راه‌ها فرستادن پیام ناظرهای متعدد و توقف مقطعی معاملات صندوق‌ها یا اوراق مشابهی است که نوسانات غیر منطقی دارند اما گستردگی بازار سرمایه و احتمال تکرار این چالش‌ها باعث می‌شود مدیران به مانند تصمیمات گذشته خود برای صندوق‌ها نیز محدودیتی ثابت گذاشته و معاملات را از طراوت بیاندازد.

گسترش محدودیت باعث می‌شود زمینه فساد و سوءاستفاده در رابطه با اوراق بدون دامنه بیشتر شده که در بلندمدت شاید سازمان بورس و اوراق بهادار مجبور شود مکانیزم حراج را به صورت کامل از معاملات حذف کرده و سنت صف‌نشینی را همگانی کند؛ اما به جای انتخاب راه‌حل‌های دم‌دستی می‌توان از بازارهای جهانی که سابقه دیرینه در مدیریت بازارهای مالی دارند الگوبرداری کرد و با کاهش محدودیت‌ها زمینه را برای معاملات روان‌تر مهیا کرد.

حذف تدریجی محدودیت تغییر قیمت علاوه بر کاهش فشار به هسته معاملات و سامانه کارگزاری‌ها جذابیت غیر طبیعی مواقعی که لازم است محدودیت نوسان برداشته شود (مثل بازگشایی نمادها بعد از افشای اطلاعات با اهمیت) را حذف کرده و دست سفته‌بازان و هدایت‌کننده‌های افکار عمومی به خصوص در شبکه‌های اجتماعی را کوتاه می‌کند.

همان‌طور که برخی تصمیمات سازمان مثل افزایش حداکثر حجم هر سفارش (Lot) یا تغییر در حداقل تغییر قیمت (Tick Size) اقدامات ارزنده‌ای بود و در نهایت نتایج مثبت بسیار بیشتری داشت، افزایش دامنه مجاز نوسان نیز شاید در نگاه اول باعث بروز مشکلاتی برای فعالان بازار سرمایه شود اما هزینه‌هایی که برای فراهم آوردن بستر جدید و فرهنگ‌سازی آن لازم است، به طور قطع کمتر از هزینه‌های پیدا و نهانی است که برای ادامه وضعیت کنونی پرداخت خواهد شد.

منبع : https://www.eghtesadonline.com