یکی از موارد با اهمیت، شیوه جدید نگهداری دارایی سهامداران زیر نظر کارگزاری است که آخرین معامله را برای سهامدار انجام داده است. این شیوه در مجموعه بورس تهران در دو مرحله اجرایی خواهدشد:
الف- پس از ساخت و راهاندازی کامل بخش «پس از معاملات» (Post Trade): پس از عملیاتی شدن بخش «پس از معاملات» (Post Trade)، در حقیقت چرخه عملیات سامانه جدید کامل خواهد شد. در آن وضعیت، هر سهامی را که سهامدار توسط کارگزاری خود خریداری کند، زیر نظر آن کارگزاری قرار خواهد گرفت؛ یعنی اگر سهامداری مثلا ۱۰۰۰ سهم شرکت X را از طریق شرکت کارگزاری شماره n و تعداد ۲۰۰۰ سهم همان شرکت را از طریق شرکت کارگزاری m خریداری کند، آنگاه نزد کارگزار شماره n تنها ۱۰۰۰ سهم و نزد کارگزار شماره m، ۲۰۰۰ سهم خود را میتواند بفروشد.
ب- در طول زمانگذار: این زمانگذار در فاصله بین عملیاتی شدن بخش معاملات در۳۰ /۱۰ /۱۳۸۶ تا پیادهسازی کامل بخش «پس از معاملات» (Post Trade) در سال آینده است. در شروع این فاصله زمانی، تمام دارایی یک سهامدار در یک شرکت پذیرفته شده در بورس، زیر نظر کارگزاری قرار خواهد گرفت که آخرین «معامله» (خرید یا فروش) را برای آن سهامدار و در آن شرکت انجام داده است (تا قبل از عملیاتی شدن سامانه جدید معاملات). پس از عملیاتی شدن سامانه جدید، سهام مذکور همواره زیر نظر همان کارگزار قرار خواهد داشت .
هر سهامدار در صورتی که دارای سابقه معاملاتی از طریق یک کارگزار باشد، مشتری آن کارگزار محسوب شده و میتواند از طریق آن کارگزاری نسبت به خرید سهام اقدام کند.
درصورتی که سهامدار دارای سابقه معاملاتی نباشد (یعنی از طریق هیچ یک از کارگزاران معامله انجام نداده باشد)، با دادن درخواست خرید به یک کارگزار دلخواه و طی شدن مراحل اجرایی آن، از روز بعد به عنوان مشتری آن کارگزاری برای خرید محسوب خواهدشد.
اگر سهامدار برای بار اول سهام یک شرکت را خریداری کند، این سهام زیرنظر همان کارگزار عمل کننده برای «خرید» قرار خواهد گرفت. اگر این سهامدار برای بار اول سهام یک شرکت را از طریق چند کارگزاری خریداری کند، مجموع سهام خریداری شده زیر نظر کارگزاری قرار خواهد گرفت که از نظر زمانی، اولین خرید را انجام داده است.
ب- ۱- سهامداران میتوانند (با پرداخت هزینه) از شرکت سپردهگذاری مرکزی درخواست کنند تا سهام خود را از زیر نظر کارگزار خارج کرده و زیر نظر کارگزاری دیگر و یا زیر نظر CDS به عنوان یک کارگزار مجازی قرار دهند. اگر سهام زیر نظر کارگزاری مجازی CDS قرار گیرد، غیرقابل معامله خواهدبود برای قابل معامله شدن این سهام، سهامدار باید مجددا و از طریق یک کارگزاری، از شرکت سپردهگذاری درخواست کند تا این سهام زیر نظر یک کارگزار قرار گیرد.
توجه شود که فرآیند انتقال سهام از یک کارگزار به کارگزار دیگر و یا از CDS به یک کارگزار دیگر (برای قابل معامله شدن)، روز پس از درخواست عملی خواهد شد و به علت ساختار سامانه جدید، استثنایی وجود نخواهد داشت.
همچنین تمامی سهام سهامدار (در یک شرکت) زیر نظر کارگزار و یا CDS قرار خواهد گرفت و نه بخشی از آن.
ب- ۲- اگر در طول دورانگذار، سهامداری که سهام وی در یک شرکت زیر نظر یک کارگزار قرار دارد، تعدادی از سهام همان شرکت را از طریق کارگزار دیگری خریداری کند، این سهام نیز به سهام قبلی اضافه شده و زیر نظر همان کارگزار منتخب اولیه (آخرین کارگزار معاملهکننده تا قبل از عملیاتی شدن سامانه جدید معاملات) قرار خواهد گرفت.
ب- ۳- «حق تقدم خرید سهام» همواره زیر نظر کارگزار تعیین شده برای «سهام» متناظر با آن قرار خواهد گرفت دو حالت زیر استثنا هستند:
ب- ۳- ۱- در هنگام راهاندازی سامانه جدید معاملات.
حالت یکم: معامله روی نماد «حق تقدم خرید سهام» جدیدتر از معامله روی نماد مربوط به «سهام» متناظر با آن باشد؛ در این صورت «حق تقدم خرید سهام» برای فروش زیرنظر کارگزار معاملهکننده «حق تقدم خرید سهام» خواهد بود.
حالت دوم: اگر سابقه معامله روی نماد اصلی («سهام») وجود نداشته باشد در این حالت پس از ادغام دو فایل «حق تقدم خرید سهام» و «سهام»، سهام متعلق به سهامدار که در فایل جدید حاصل از ادغام دو فایل مذکور قرار دارد، زیر نظر کارگزار تعیین شده برای «حق تقدم خرید سهام» قرار خواهد گرفت.
ب- ۳- ۲- در دوران گذار (پس از عملیاتی شدن سامانه جدید معاملات) و درصورتی که سابقه معامله روی نماد اصلی (»سهام») وجود نداشته باشد؛ در این صورت نیز پس از ادغام دو فایل «حق تقدم خرید سهام» و «سهام»، سهام متعلق به سهامدار که در فایل جدید حاصل از ادغام دو فایل مذکور قرار دارد، زیر نظر کارگزار تعیین شده برای «حق تقدم خرید سهام» قرار خواهد گرفت (مانند حالت دوم از بند ب- ۳- ۱).
ب- ۴- هنگام ورود یک شرکت جدید به بورس (که دارای تعدادی سهامدار است)، کارگزار عرضهکننده اولیه سهام به عنوان کارگزار تمام سهامداران اولیه آن شرکت درنظر گرفته خواهدشد (ممکن است برخی از این سهامداران جدید بوده و تعدادی نیز در سایر شرکتهای بورس از قبل دارای سهام باشند).
ب- ۵- برای سهامدارانی که در سامانه کنونی دارای سابقه معاملاتی نیستند، سهام زیر نظر کارگزاری قرار خواهد گرفت که آخرین بار (و تا قبل از عملیاتی شدن سامانه جدید معاملات) این سهام را سپردهگذاری نموده است.
ب- ۶- سهامداران میتوانند با استفاده از یکی از روشهای زیر و تا حداکثر ۳۰/۹/۱۳۸۶، نسبت به تغییر کارگزار فروشنده سهام خود اقدام نمایند:
ب- ۶- ۱- انجام یک معامله روی سهام شرکت مورد نظر توسط یک کارگزار دلخواه تا تمام سهام وی در آن شرکت، زیر نظر آن کارگزار تجمیع شود. این مورد تا آخرین زمان کار سامانه کنونی امکانپذیر است.
ب- ۶- ۲- به طور رسمی از شرکت سپردهگذاری مرکزی درخواست نماید تا سهام وی در یک شرکت دلخواه زیر نظر کارگزاری مجازی CDS (با کد کارگزاری ۹۹۹) تجمیع شود (که در این صورت، این سهام غیرقابل معامله خواهندشد).
ب- ۶- ۳- به طور رسمی از شرکت کارگزاری مورد علاقه خود درخواست نماید تا سهام وی در یک شرکت دلخواه زیر نظر آن کارگزاری قرار گیرد. چنین درخواستهایی برای اعمال در سامانه، توسط کارگزاران به شرکت سپردهگذاری مرکزی ارائه خواهدشد.
منبع : https://donya-e-eqtesad.com