به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، مهدی حیدری کارشناس اقتصادی در نشست اندیشکده سیاست‌گذاری تهران با موضوع «فرصت‌ها و چالش‌های بازار سرمایه» گفت: اگر اواخر سال ۹۷ یا اوایل سال ۹۸ به آمار و ارقامی چون نقدینگی، تولید ناخالص داخلی، قیمت ارز نسبت شاخص بورس به نقدینگی و تولید نگاه می‌انداختیم؛ هرگز چنین رشدی از بازار را متصور نبودیم. سالیان سال ارزش ذاتی بازار کمتر از مقدار در حال معامله بود. اما در این چند ماه اخیر سهام شرکت‌های مختلف بالاتر از ارزش ذاتی در حال معامله هستند. یکی از علتهای اصلی این اتفاق این است که ایران در یک اقتصاد بسته حضور دارد و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی توان سرمایه‌گذاری در داخل و خارج را ندارند.
حیدری کارشناس اقتصادی درباره دلایل رشد چشمگیر شاخص بورس گفت: یکی از علتهای اصلی افزایش بی‌رویه شاخص بورس نرخ بهره حقیقی منفی یا کاهش سود سپرده بانکی است. هنگامی که سپرده‌گذار بانکی ارزش پول خود را در حال کاهش می‌بیند و فرصت‌های سرمایه‌گذاری مناسبی(چه در داخل و چه در خارج) در اختیار ندارند، باعث می‌شود سپرده‌های خود را از بانک خارج کرده و به سرمایه‌گذاری در قسمت‌های دیگر روی بیاورد.
حیدری با اشاره به اینکه از بین فرصت‌های سرمایه‌گذاری، می‌توان به بازار ارز، مسکن و بازار سرمایه اشاره کرد، افزود: بازار ارز به دلیل کنترل بانک مرکزی از ریسک بالایی برخوردار است. همچنین با هر مقداری سرمایه نمی‌توان در مسکن سرمایه‌گذاری کرد. تنها فرصت مناسب برای سرمایه‌گذاری بازار سرمایه باقی می‌ماند.
حیدری با تاکید بر اینکه یکی از راه‌های اصلی برای تثبیت و به تعادل رساندن بازار افزایش عرضه‌ها و ارتقای درصد شناوری شرکتها است، گفت: افزایش عرضه می‌نواند باعث تثبیت بازار شود. همچنین با توجه به اینکه بورس نقش قابل توجهی برای تامین مالی شرکتها نداشته است. می‌توان به تامین مالی شرکتها از طریق بورس کمک کرد. سیاست‌های بانک مرکزی و فروش اوراق نیز می‌تواند به تثبیت بازار کمک کند.
وی با اشاره به اینکه بازده بازار و بازده سهامدار دو تعریف متفاوت است، اضافه کرد: برخی از افراد بیشتر از شاخص و برخی کمتر از شاخص سود کسب کرده‌اند. سیاست‌گذار باید نگران این مشکل باشد که در صورت ریزش بازار چه اتفاقی برای تازه‌واردان خواهد افتاد؟ چه اتفاقی برای افرادی که از رشدهای قبلی جا مانده اند خواهد افتاد؟ این اتفاق باعث ایجاد شکاف طبقاتی مضاعف و متضرر شدن بسیاری از افراد تازه وارد خواهد شد.
مجید شاکری کارشناس مسائل پولی و بانکی نیز درباره دلایل رشد چشمگیر شاخص بورس در ماه های اخیر اظهار داشت: برای توجیه بنیادی رشد شاخص بورس برخی به افزایش نرخ ارز و مستغلات نگاه می‌کنند و پیش‌بینی می‌کنند از بین این دو، هر کدام که به مقدار بیشتری رشد کرده، همان مقدار رشد برای بازار سرمایه قابل تصور است، اما با نگاه به آمار می‌توان دید نسبت نقدینگی به شاخص بسیار بیشتر از قیمت ارز و مستغلات حرکت کرده است.
*ایجاد انتظارات تورمی غیرعادی برای سایر دارایی‌ها با افزایش انفجاری شاخص بورس
شاکری با تاکید بر اینکه برخی از افراد مدام به دنبال این هستند که ببیند آیا رشد شاخص بورس از لحاظ بنیادی قابل توجیه است یا خیر، افزود: این نگاه، نگاه درست و کاملی نیست، چرا که سرمایه‌گذاران به دنبال توجیه بنیادی بازار نیستد و انتظارات تورمی آنها باعث شده به این بازار روی بیاورند؛ چرا که می‌دانند روز بعد سهام شرکت گران‌تر از امروز است. به همین علت این موضوع برای سیاست‌گذاران نباید اهمیتی داشته باشد. سیاست‌گذار باید به دنبال علت‌ها و راه حل‌های این مسئله باشد و به این فکر کند که از بحران‌های احتمالی پیش رو چگونه جلوگیری کند.
این کارشناس مسائل پولی و بانکی ادامه داد: هنگامی که شاخص بورس به صورت انفجاری در حال افزایش است، انتظارات تورمی غیر عادی برای سایر دارایی‌ها ایجاد می‌کند. همچنین به دلیل اینکه برخی از این داراریی‌ها در سبد شاخص قیمت مصرف کننده موسوم به CPI وجود دارد، باعث ایجاد تورم می‌شوند.
به گفته وی، هنگامی که در یک قسمتی از اقتصاد بسته ایران بازده غیر عادی وجود دارد نرخ بهره حکمرانی کار نمی‌کند، برای همین نمی‌توان به سراغ هدف‌گذاری نرخ بهره و کنترل تورم از سوی نرخ بهره حرکت کرد. سال‌های گذشته در قسمتی از اقتصاد آرژانتین بازده غیر عادی به‌وجود آمد و این کشور به سمت هدف‌گذاری نرخ بهره حرکت کرد و شکست خورد.
وی ادامه داد: تیلور پس از بررسی این اتفاق در یکی از مقالات خود ادعا کرد که هدف‌گذاری نرخ بهره به کشورهایی که درگیر تورم‌های بالا هستند، توصیه نمی‌شود. چرا نرخ بهره بین بانکی کاهش می‌یابد، اما نرخ بهره بازار آزاد افزایش می‌یابد؟ این نشان می‌دهد، رابطه‌ی نرخ سیاستی با نرخ دیگر کاملا قطع شده است. علت این اتفاق بازده غیر عادی قسمتی از اقتصاد و افزایش بی‌رویه شاخص بورس است.
*تبعات سنگین کنترل نشدن بازده غیرعادی بازار بورس
شاکری کارشناس مسائل پولی و بانکی با تاکید بر اینکه اگر بازده غیر عادی بازار بورس کنترل نشود و بازده بورس ملاک بازده مورد انتظار سرمایه‌گذار شود راهی برای تبدیل شبه پول به پول ایجاد خواهد شد، اظهار داشت: بازده غیر عادی بازار سرمایه باعث ایجاد تورم انتظاری بالا برای سایر بازارها (مسکن،ارز و…) خواهد شد و این تورم انتظاری خود را در قیمت‌ها منعکس خواهد کرد.
شاکری ادامه داد: یکی از مشکلات اصلی بازار سرمایه این است که محل مناسبی برای تامین مالی شرکتها نبوده است و با توجه به آمار می‌توان دید که رشد شاخص و هجوم نقدینگی تامین مالی مناسبی برای شرکتها نداشته است. خوش‌بختانه پیشران افزایش نرخ ارز سفته بازانه نیست، چرا که حواله زدن و خرید و فروش ارز مشکلات بسیار جدی تری نسبت به سال‌های ۹۷ و ۹۸ دارد.
*کاهش نرخ سود بانکی یکی از علل افزایش شاخص بورس
علی ابراهیم‌نژاد کارشناس اقتصادی با تاکید بر اینکه افزایش قابل توجه شاخص بورس مخاطرات مهمی برای سرمایه‌گذران و حکمرانی دارد، اظهار داشت: بسیاری از افرادی که وارد بازار سرمایه شدند شناخت درستی از بازار ندارند و بسیاری از مردم پس‌انداز و سرمایه اصلی خود را وارد بازار کرده‌اند و در تعداد سهم کمی پورتفوی (سبد سهام) خود را تشکیل داده‌اند که مجموع این دلایل ریسک سرمایه‌گذاری را بسیار افزایش داده است. در صورت ریزش بازار و سرریز این نقدینگی به سایر بازارها مخاطرات جدی و تورمی می‌توان انتظار داشت.
کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه بورس ایران مشکلات اساسی و جدی دارد، گفت: با توجه به اینکه اولویت اصلی، اصلاح سازوکار تامین مالی شرکتها است. تامین مالی شرکتها به روش سنتی دیگر پاسخگو نیست و باید تکنولوژی انتقال مالکیت و دارایی نیز به روز رسانی شود.
ابراهیم‌نژاد اضافه کرد: ETF (صندوق قابل معامله بورسی) ابزار مناسبی برای مدیریت ثروت و دارایی است. ETF ابزاری است که کلیت بازار یا یک صنعت را دنبال می‌کند، اما متاسفانه دولت برای اینکه کنترل شرکتها را از دست ندهد سبد سهامی به اسم ETF ایجاد کرد و در اختیار مردم قرار داد چرا که نمی‌تواند سهام‌های خود را به مرور بفروشد، اما همچنان مدیریت شرکتها را برعهده داشته باشد.
منبع : https://www.farsnews.ir/news/13990431000933
