گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو- سینا احدیان؛ بازار سرمایه بر خلاف سال‌های گذشته این روز‌ها برای بیشتر مردم نام آشناست، مردم بازار سرمایه را بهتر از قبل می‌شناسند یا بهتر بگویم این روز‌ها اسم بورس را از دور و نزدیک دوست و آشنا و بستگان خود می‌شنوند و یا خودشان به تازگی وارد این بازا جذاب و پربازده شده اند. هر چند بورس مانند همه بازار‌ها ریسک دارد، اما در حال حاضر بیش از هر بازار دیگری جذابیت سرمایه گذاری دارد چرا که با پول کم می‌توان در آن سرمایه گذاری کرد و از طرفی سرعت نقدشوندگی نسبتا بالایی نسبت به بازار‌های موازی دارد.

از سوی دیگر به اعتقادات برخی کارشناسان بورس توانسته است با جذب نقدینگی ۹۰ هزار میلیارد تومان در ۴ ماهه اول سال از التهابات بیشتر در بازار‌های طلا سکه دلار ارز و خودرو جلوگیری کند.

همچنین به زعم بسیاری از کارشناسان از مزیت‌های دیگر بازار سرمایه می‌توان به شفافیت و تامین مالی شرکت‌های تولیدی و حرکت در راستای جهش تولید، ایجاد اشتغال، مردمی کردن اقتصاد، خصوصی سازی واقعی، مولد سازی دارایی‌های دولت و. جبران کسری بودجه اشاره کرد، اما نکته این است که هنوز برنامه ریزی لازم برای رسیدن به وضعیت مطلوب بورس که اهداف مذکور را محقق کند آنطور که باید صورت نگرفته و بخش اعظمی از بازار سرمایه متعلق به بازار ثانویه است و در واقع بعه بخش واقعی اقتصاد و تامین مالی شرکت‌ها در بازار اولیه هدایت نمی‌شود بنابراین بسیاری از کارشناسان نقد‌هایی به این بازار رونق گرفته دارند که قابل تامل و بررسی و توجه بیشتر است.

از طرفی با توجه به اینکه تعداد اندکی از شرکت‌های بورسی علی رغم نداشتن بنیاد مناسب و یا تغییر خاص در روند فعالیت آن‌ها سود‌های نجومی می‌دهند و شاخص بورس هفته به هفته روند صعودی و پرشتابی را طی می‌کند بسیاری از کارشناسان اقتصادی نگران سقوط شاخص یا به اصطلاح ریزش بازار سرمایه هستند. آلبرت بغزیان؛ اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در این باره و اینکه چرا نباید نگران ریزش بورس باشیم و دولت در این موضوع چه نقشی دارد و چه باید کرد با ما گفتگو کرده است که در ادامه مشاهده می‌کنید.

یکی از نگرانی‌های این روز‌های مردم حضور برخی شرکت‌های زیان ده در بورس است که ریزش آن‌ها موجب افزایش ریسک سرمایه گذاری بخصوص برای تازه واردان به بازار می‌شود، حضور چنین شرکت‌هایی در بورس چه توجیهی دارد؟

اصولا روال بر این قرار است که شرکت‌های زیان ده معمولا وارد بورس نمی‌شوند، مگر اینکه پشت آن دلال‌ها یا بازار گردانانی باشند که مردم را به انحاء مختلف برای خرید سهام این شرکت‌ها یا این شرکت‌ها را برای وارد شدن به بورس تشویق می‌کنند، به هر حال تعداد این شرکت‌ها در بورس زیاد نیست، در عین حالی که بورس دارای ناظر است، ناظر صورت‌های مالی را چک می‌کند، یعنی اینگونه نیست که هر شرکت زیان دهی به راحتی وارد بورس شود، به قول بورسی ها، شرکت‌هایی که از نظر ساختاری ارزشی ندارد، اما از نظر تکنیکالی در کانال صعودی قیمت افتاده اند حتما یک بازار ساز پشت آن پنهان شده است، بنابراین کشف این شرکت‌ها برای ناظر بسیار آسان است، از این رو بنده معتقدم چنین اخباری از بازار که زیاد و فراگیر نیست، نباید به بازار و به سرمایه گذاران منعکس شود.

کارشناسان معتقدند ممکن است ریزش‌ها و سقوط بورس به مسائل امنیتی ختم شود، یعنی حضور شرکت‌های زیان ده در بورس ممکن است تبعات امنیتی داشته باشد تحلیل شما از این موضوع چیست؟
بنده احتمال ریزش بورس را نمی‌دهم، به این دلیل که بورس در حال حاضر بهترین بازار برای جذب نقدینگی است، به هر حال نقدینگی باید به بازاری هدایت شود تا سودآوری داشته باشد، ضمن اینکه سرمایه‌های خرد هم در این بازار امکان رشد داشته باشند، افزایش قیمت مسکن، خودرو و… به قدری بالا رفته که سرمایه گذاران خرد امکان سرمایه گذاری در این بازار‌ها را ندارند، چون با سرمایه و پس انداز خود بازار دیگری جز بورس پیدا نمی‌کنند، جای خود را در بورس پیدا کرده‌اند، لذا این پول‌ها باعث رشد‌های آنچنانی نشده است، ضمن اینکه، چون بازار دیگری برای سرمایه‌گذاری وجود ندارد، قرار نیست این پول‌ها و سرمایه‌ها از بورس خارج شود، بنابراین احتمال سقوط بورس بسیار پایین است.

انتقاد دیگری که وارد است عدم تامین زیرساخت‌ها و عرضه شرکت‌های خوب به بورس است شما این انتقاد را وارد می‌دانید؟
بله وارد است، چرا که مردمی که برای سرمایه‌گذاری وارد بورس می‌شوند، بسان مهمان‌هایی هستند که به منزل من یا شما می‌آیند یا دعوت می‌شوند، هنگامی که میهمانی دعوت می‌شود، باید وسایل پذیرایی از مهمان مهیا باشد، یعنی وقتی به سرمایه گذار کد بورسی داده می‌شود، وی عملا به این بازار و میهمانی دعوت شده یا بهتر بگویم از سوی دولت به بورس دعوت شده، لذا مهمان‌های بورس نیاز به غذا و تغذیه دارند، تنها چیزی که می‌تواند این نگرانی را برطرف کند عمق دادن به بورس آن هم با عرضه بیشتر شرکت‌های خوب در بورس است، یعنی دولت باید شرکت‌های خوب خود را به بازار سرمایه عرضه کند، نه اینکه شرکت‌های خوب به بخش خصوصی به گونه‌ای واگذار شود که به هیچ وجه شبیه خصوصی‌سازی واقعی نباشد، یا دولت به جای اینکه بدهی‌های خود را از طریق تهاتر یا رد دیون با واگذاری شرکت‌ها به بخش خصولتی و افراد حقیقی صاف کند، بهتر بود این شرکت‌ها را در بورس عرضه می‌کرد، تا با کشف واقعی قیمت شرکت‌ها (چرا که بورس جایی برای کشف قیمت هاست) می‌توانست بدهی خود را صاف کند و رونقی در اقتصاد ایجاد کند، جالب اینجاست که کسی از حبابی بودن شرکت فولاد و ذوب آهن اصفهان حرفی نمی‌زند، به این دلیل که این شرکت‌ها بنیادی و قوی هستند، بنابراین سهامشان رشد می‌کند. از یک طرف سهام شناور پایین است، بین ٣٠ تا ٣۵ درصد بخشی از سهام شرکت که در بورس معامله می‌شود شناور است و مابقی دست دولت و اشخاص حقیقی است، بنابراین وقتی افراد برای خرید سهام وارد بورس می‌شوند و به دنبال سرمایه‌گذاری هستند به سود خود فکر می‌کنند، مسلم است کمتر کسی به سرمایه گذاری در بانک با ۱۵ درصد سود علاقه‌ای نشان دهد، اگر در صندوق سرمایه‌گذاری بگذارید ۴۰ درصد سود، اما اگر در بورس سرمایه گذاری صورت داده شود، ۶۰ درصد سود سهام نصیب سرمایه گذار می‌شود لذا با توجه به اینکه متقاضی برای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه زیاد است و سهام باید تنوع وجود داشته باشد، اما در حال حاضر این تنوع وجود ندارد، بنابراین وقتی مهمان دعوت می‌شود باید شام و ناهار و وسایل تغذیه و پذیرایی آن‌ها آماده شده باشد، اینجا هم دولت وقتی می‌خواهد بورس را توسعه بدهد اولاً باید شرکت‌های بیشتری را در بورس عرضه کند، هر چند که نیازی به عرضه صددرصدی شرکت‌های دولتی نیست، بلکه در حد نیاز شرکت‌های مورد نظر خود را مدیریت کند و بقیه را در بورس عرضه کند، اگر شرکت‌های خوب مثل پتروشیمی‌ها در بورس عرضه شوند، مردم با سهم‌های خوب، متنوع و سود آور و قوی رو به رو می‌شوند، بنابراین قیمت‌ها رشد‌های غیر معقول و غیر معمول نخواهد داشت، ضمن اینکه دیگر کسانی نگران سقوط بازار نیستند، به هر حال اگر عرضه بیشتر شود، با تعدیل مازاد تقاضا رشد‌های خاص ایجاد نمی‌شود، بنابراین اگر دائما به مردم کد بورسی بدهید و آن‌ها را به ورود در بورس فرا بخوانید، اما شرکتی برای عرضه در بورس نداشته باشید افزایش شاخص نرخ سهام در بورس قطعی است، هر چند که سقوط نمی‌کند.

بعضی شرکت‌ها حاشیه‌های زیادی دارند این شرکت‌ها به خودی خود ارزشی ندارند، اما ارزش سهام آن‌ها روز به روز افزایش می‌یابد، این مساله را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
زمین یا ملک برخی شرکت ها، در یکی دو سال گذشته با افزایش نرخ زمین و مسکن، به شدت افزایش یافته و چند برابر شده است، ممکن است شرکت هیچ ارزش ذاتی نداشته باشد، اما مساله این است که قیمت زمین این شرکت چند برابر شده، اصلا این شرکت ترجیح می‌دهد آنقدر تولید نکند و زمین خود را نگه دارد تا کاربری زمین تغییر کند، این زمین مربوط به شرکتی است که بخشی از آن در بورس است، اگر شرکت بخواهد کاملاً منحل شود، ارزش آن زمین به سهامدار می‌رسد، لذا هنگامی که زمین فروخته نمی‌شود یعنی سهامداران متوجه قیمت دار بودن این سهم می‌شوند که از نظر ریالی سهم بالایی است، بنابراین در صف خرید می‌ایستند و خرید می‌کنند و قیمت بالا می‌رود، به نظر من این شرکت‌ها در بورس بسیار کم هستند چرا که ناظران آن‌ها را رصد می‌کنند، اما اگر ناظر بورس هم بخواهد در این قضیه دخیل باشند و از چنین موضوعاتی سود ببرد وضعیت بازار نگران کننده خواهد بود.