خرید اوراق بهادار اصطلاحی است که احتمالاً با آن روبرو شده‌اید و آن را از زبان دوستان و اطرافیان خود شنیده‌اید. اما این اوراق دقیقاً کدام ها هستند و چه کاربردی دارند؟ پرداختن به اوراق بهادار و روش‌های خرید آن‌ها معمولاً بخش به بخش در مقالات مختلف در اینترنت وجود دارد. اما در این مقاله سعی کرده‌ایم که به‌صورت کامل و جامع همه مسائل مربوط به این اوراق را مورد بررسی قرار دهیم. اگر تاکنون با این اوراق کاری نداشته‌اید و خیلی برای شما جذابیتی نداشته‌اند، باید بدانید که در حال حاضر یکی از روش‌های بسیار عالی کسب درآمد در بازار ایران خرید اوراق بهادار می‌باشد. ازاین‌رو بر هر فردی که برای آینده مالی خود به دنبال استقلال مالی است، نیاز است تا با این اوراق و نحوه خرید و فروش آن‌ها آشنا شود.
اوراق بهادار چیست؟
اصطلاحاً به هر برگه‌ای که دارای پشتوانه مالی بوده و ارزش مالی داشته و قابل نقل‌وانتقال به غیر نیز باشد، اوراق بهادار گفته می‌شود. یک نهاد و یا سازمان مسئول صادر کردن این اوراق می‌باشد که اصطلاحاً صادرکننده اوراق نامیده می‌شود. این اوراق از طرف دولت و نظام مالی کشور تضمین‌شده و ارزش مالی آن‌ها پابرجاست. یکی از مشخصه‌های اصلی این اوراق افزایش و نوسان قیمت آن‌ها بر اصل عرضه و تقاضای بازارهای مالی است. ازاین‌رو خرید اوراق بهادار از دو جنبه می‌تواند برای خریدار سوددهی داشته باشد. هم تقاضای بیشتر باعث افزایش قیمت خواهد بود و هم افزایش ارزش صادرکننده این اوراق می‌تواند باعث افزایش قیمت آن‌ها گردد. این برگه‌ها ازجمله دارایی‌های نامشهود هر فرد تلقی می‌گردند.
انواع اوراق بهادار کدامند؟
اوراق بهادار انواع مختلفی دارد که هرکدام از آن‌ها ویژگی‌های خاص خود را دارند. ازاین‌جهت قبل از خرید اوراق بهادار بایستی با انواع آن آشنا شده و مشخصات هر یک را بدانید. در یک دسته‌بندی کلی اوراق بهادار عرضه‌شده در بازار سرمایه‌‌ی ایران به سه دسته اصلی اوراق حقوق صاحبان سهام، اوراق ابزارهای مشتقه و اوراق بدهی تقسیم می‌شوند. البته هرکدام از این دسته‌ها نیز زیرمجموعه‌هایی دارند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.
اوراق صاحبان سهام
اوراق سهام متداول‌ترین نوع اوراق بهادار است که اکثریت فعالین بازارهای سرمایه برای کسب سود اقدام به خریدوفروش آن می‌نمایند. خرید اوراق بهادار صاحبان سهام کاملاً رایج بوده و هرکسی تنها با داشتن اطلاعات کافی درباره روند افزایش نرخ این اوراق می‌تواند برای خرید آن‌ها اقدام نماید. هر شرکتی که در بازار بورس ایران پذیرش می‌شود، توسط سازمان بورس ارزش‌گذاری شده و میزان ارزش آن به واحد سهام تبدیل می‌گردد. هر برگه سهام اوراق بهادار دارای ارزش اسمی ۱۰۰ تومان در بازار بورس می‌باشد. البته ارزش ذاتی این اوراق در حال حاضر بسیار بیشتر از چنین اعدادی است. پس از تقسیم ارزش یک شرکت به برگه‌های اوراق سهام، درصدی از این اوراق در بازار سرمایه برای خریدوفروش مردم عرضه می‌شود.
از این پس مکانیسم عرضه و تقاضا تعیین‌کننده قیمت این برگه‌ها است. البته دارنده این برگه‌های اوراق علاوه بر کسب سود از طریق افزایش قیمت آن‌ها، در سود حاصله شرکت در هر سال مالی نیز به نسبت برگ سهام‌های خود شریک خواهد بود. البته اوراق صاحبان سهام خود نیز به زیرمجموعه‌هایی مانند سهام عادی، سهام جایزه، حق تقدم سهام، سهام ممتاز، سهام بانام و بی‌نام و سهام نقدی و غیر نقدی تقسیم می‌شوند که همگی در اصل مشابه می‌باشند اما هرکدام مزیت‌های خاص خود را دارند.
اوراق ابزارهای مشتقه
خرید اوراق بهادار ابزارهای مشتقه نیز یکی دیگر از روش‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار می‌باشد. این اوراق برخلاف اوراق صاحبان سهام، خود دارای ارزش مالی نیستند و ارزش مالی آن‌ها وابسته به کالایی فیزیکی است که این اوراق با پشتوانه آن‌ها صادر شده است. برای مثال اوراق مشتقه طلا به پشتوانه‌ی طلا صادر شده و قیمت آن نیز بر اساس نوسان طلا تغییر می‌کند. از دیگر پشتوانه‌های این اوراق می‌توان به زعفران، ارز و سکه نیز اشاره نمود. قراردادهای آتی، سلف، اختیار معامله و معاوضه زیرمجموعه‌های اوراق بهادار مشتقه هستند. این اوراق نه فقط در بازار بورس ایران بلکه در همه‌ی بازارهای بین‌المللی نیز عرضه‌شده و مورد خریدوفروش قرار می‌گیرد.
اوراق بدهی
خرید اوراق بهادار بدهی نیز از روش‌های رایج سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. البته خریدوفروش این اوراق به نسبت اوراق صاحبان سهام جذابیت کمتری دارد اما برخی مزایا در این نوع اوراق وجود دارد که می‌توان از آن‌ها برای سرمایه‌گذاری مطمئن استفاده نمود. شرکت‌ها و صنایع فعال که برای پیشبرد اهداف صنعتی و تجاری خود با کمبود نقدینگی روبرو هستند، اقدام به عرضه اوراقی با عنوان اوراق بدهی در سازمان بورس می‌نمایند. خریدار این اوراق درواقع در عین کسب سود در حال کمک به شرکت و یا سازمان مربوطه برای ارتقای خود در تجارت و صنعت است و به نوعی تأمین‌کننده نقدینگی شرکت مذکور می‌باشد. طبق این اوراق شرکت صادرکننده به پشتوانه دولت متعهد می‌شود تا اصل سرمایه و میزان سودی مشخص را در سررسید این اوراق به خریدار پرداخت نماید.
در واقع شبیه یک حساب سپرده بلندمدت در بانک‌ها است. البته برخلاف اوراق صاحبان سهام، دارنده این اوراق هیچ مالکیتی در خود شرکت نداشته و تنها سود نقدی مشخص تعیین‌شده را دریافت خواهد کرد. البته مزیت این اوراق نسبت به اوراق صاحبان سهام قطعی بودن سود حاصله در سررسید آن‌ها می‌باشد. اوراق قرضه، اوراق خزانه اسلامی، اوراق مشارکت دولتی و شرکتی، اوراق صکوک شرکتی، گواهی سپرده و اوراق بهادار وثیقه‌ای ازجمله این اوراق در بازارهای سرمایه هستند.
سود اوراق بهادار
اصلی‌ترین دلیل خرید اوراق بهادار کسب سود از آن‌ها است. هر شخص سرمایه‌گذار برای ارتقاء سطح مالی خود و مشارکت در تجارت کشور با خرید این اوراق اقدام به افزایش ارزش دارایی‌های خود می‌نماید. بااین‌حال کسب سود از این اوراق به نوع اوراق نیز بستگی دارد. خرید اوراق بهادار بدهی برای کسب سودهای قطعی و مشخص در سررسیدی خاص انجام می‌پذیرد. افرادی که تمایل به سپرده‌گذاری در بانک نداشته و ترجیح می‌دهند سرمایه خود را برای ارتقای شرکت‌های فعال به‌صورت مستقیم در اختیار آن‌ها قرار دهند، با خرید اوراق بهادار بدهی می‌توانند نسبت به این امر اقدام نمایند. البته میزان سود هرکدام از اوراق بدهی با هم متفاوت است. سود این اوراق معمولاً کمی بیشتر از سودهای بانکی در ایران بوده و ازاین‌جهت نیز جذابیت بیشتری را برای سرمایه‌گذار ایجاد می‌کنند. سود ناشی از خرید اوراق ابزار مشتقه نیز با نوسان قیمت کالاهای پایه این اوراق به دست می‌آید.
برای مثال شما با خرید قراردادهای آتی سکه و طلا در صورت افزایش قیمت این کالاها و درنتیجه نوسان قیمت خود این اوراق به کسب سود خواهید رسید. کسب سود از طریق خرید اوراق صاحبان سهام نیز به دو طریق صورت می‌پذیرد. در درجه اول شما با خرید این اوراق صاحب درصدی از سهام شرکت شده و در سود تقسیمی سالانه آن‌ها شریک خواهید بود. از طرف دیگر افزایش قیمت این اوراق نیز می‌تواند برای سرمایه‌گذار کسب سود به دنبال داشته باشد.
سرمایه لازم برای خرید اوراق بهادار
یکی از جذابیت‌های عمده خرید اوراق بهادار امکان سرمایه‌گذاری در این بخش با هر میزان سرمایه‌ای است. طبق قوانین جدید سازمان بورس ایران در حال حاضر با سرمایه ۵۰۰ هزارتومانی این امکان برای افراد وجود دارد که برای خرید اوراق بهادار اقدام نمایند. البته این عدد به این معنی نیست که تنها سرمایه‌های کوچک در این بازار رد و بدل می‌شوند. در سال ۹۷ میزان سرمایه در گردش در بازار بورس ایران بالغ‌بر ۳۰ هزار میلیارد بوده است. این عدد نشان از قدرت بالای این بازار در هدف‌دار نمودن سرمایه‌های مردم دارد.
سررسید اوراق بهادار
سرمایه‌گذاران قبل از اقدام به خرید اوراق بهادار باید به سررسید آن‌ها نیز دقت داشته باشند. البته اوراق بهادار صاحبان سهام دارای تاریخ سررسید خاصی نبوده و این نوع از اوراق بهادار بدون تاریخ سررسید خریدوفروش می‌شوند. اما سایر اوراق بهادار معمولاً دارای سررسیدهای مشخصی هستند که در تاریخ‌های مذکور صاحبان آن‌ها باید نسبت به تسویه اوراق اقدام نمایند.
کارگزاران اوراق بهادار
خرید اوراق بهادار عرضه‌شده در سازمان بورس نیاز به واسطه‌هایی دارد که این واسطه‌ها اصطلاحاً با عنوان کارگزار شناخته می‌شوند. کارگزاران شرکت‌هایی هستند که مجوزهای لازم را از سازمان بورس اوراق بهادار ایران دریافت کرده و کار کردن با آن‌ها از طرف این سازمان کاملاً تضمین‌شده است. خرید اوراق بهادار و فروش آن‌ها به‌هیچ‌وجه هیچ سرمایه‌ای را برای این کارگزاران به دنبال نخواهد داشت. آن‌ها فقط درصد ناچیزی از هر معامله خریدوفروش را به‌عنوان کارمزد دریافت می‌کنند. امکانات، خدمات، میزان مشتریان و برخی موارد دیگر از معیارهایی هستند که کاربران می‌توانند با تکیه بر این معیارها نسبت به انتخاب یکی از کارگزاران اقدام کنند.
مراحل خرید اوراق بهادار به‌صورت گام به گام
خرید اوراق بهادار برای اشخاص حقیقی و حقوقی در یک متد کلی به گام‌های زیر تقسیم می‌شود:
۱- مراجعه به کارگزار بورس برای دریافت کد بورسی
برای اقدام به خرید اوراق بهادار ابتدا باید مدارک شناسایی هر فرد در اختیار سازمان بورس و نهادهای زیربط قرار گیرد.
۲- ثبت نام در سامانه سجام
سامانه سجام سیستم مبارزه با پول‌شویی است که سازمان بورس از آن برای ممانعت از چنین رفتارهایی استفاده می‌نماید. هر شخصی که تمایل به خرید اوراق بهادار دارد، بایستی در این سامانه ثبت‌نام کند.
۳- دریافت کد بورسی و کد سجام
بعد از ثبت‌نام و تحویل مدارک لازم، کد بورسی پس از چند روز کاری برای فرد ارسال می‌گردد.
۴- دریافت کد آنلاین
برای خرید اوراق بهادار نیاز به پلتفرم معاملاتی آن خواهید داشت. هر کاربر با دریافت کد آنلاین که هم‌زمان با کد بورسی برای شخص ارسال می‌گردد، می‌تواند وارد سایت کارگزار شده و با وارد کردن این کد به سامانه معاملاتی دسترسی داشته باشد.
۵- گذراندن زمان تعیین‌شده برای معاملات
طبق قوانین جدیدی که از طرف سازمان بورس وضع شده است، هر فرد یک ماه پس از تاریخ دریافت کد بورسی خود می‌تواند برای خرید اوراق بهادار اقدام نماید.
۶- واریز وجه به حساب معاملاتی
میزان سرمایه مدنظر خود برای خرید سهام و اوراق بهادار را بایستی به حساب معاملاتی خود نزد کارگزار واریز نمایید.
۷- ورود به سامانه و خرید اوراق بهادار
بعد از سپری شدن یک ماه، شما می‌توانید با ورود به سامانه معاملات آنلاین، سهام موردنظر را انتخاب و آن را بخرید. کارگزار به‌عنوان واسط دستور خرید شما را ثبت و آن را به سیستم معاملاتی سازمان بورس ارسال می‌نماید. کل این مرحله خرید در کمتر از چند ثانیه صورت می‌پذیرد.
سوالات متداول برای خرید اوراق بهادار:
برای خرید اوراق بهادار چه مدارکی نیاز است؟
مدارک لازم برای خرید اوراق بهادار مدارک معمولی شناسایی هر فرد اعم از کارت ملی و شناسنامه می‌باشند. علاوه بر این هر فرد برای نقل‌وانتقال پول با کارگزار نیز بایستی یک شماره‌حساب و شماره شبای بانکی با نام خود به کارگزار معرفی نماید. بقیه مدارک نیز فرم‌هایی هستند که خود کارگزار آن‌ها را در اختیار فرد قرار خواهد داد.
آیا خرید اوراق بهادار به‌صورت غیرحضوری امکان‌پذیر است؟
در حال حاضر اکثریت سرمایه‌گذاران برای خرید اوراق بهادار به‌صورت اینترنتی و غیرحضوری اقدام می‌نمایند. البته امکان خرید حضوری آن نیز فراهم است. اما خرید غیرحضوری با سرعت بسیار بیشتری قابل انجام خواهد بود. کد آنلاین ارسال شده توسط کارگزار این امکان را برای هر فرد فراهم خواهد کرد.
زمان خرید اوراق بهادار چه موقع است؟
بازار بورس ایران در ساعات مشخصی در طول روز به فعالیت می‌پردازد که در این ساعات امکان خرید اوراق بهادار برای سرمایه‌گذاران وجود دارد. بسته به نوع اوراق بهاداری که قصد خرید آن را دارید این ساعت می‌تواند کمی متفاوت باشد. اصلی‌ترین زمان خرید اوراق بهادار در بازار بورس از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ شنبه تا چهارشنبه می‌باشد. البته برخی از اوراق از ساعت ۱ تا ۳ و اوراق بورس کالا هم از ساعت ۱۰ صبح تا ۱۸ عصر شنبه تا چهارشنبه و پنجشنبه‌ها تا ساعت ۱۶ برای کاربران عرضه می‌شوند.
کارمزد خرید اوراق بهادار چقدر است؟
کارمزد خرید اوراق بهادار درآمدی است که کارگزاران واسط با سازمان بورس سود خود را از خریدوفروش این اوراق توسط کاربران به دست می‌آورند. این کارمزد در حال حاضر به میزان ۱٫۵ درصد از مبلغ در نظر گرفته شده برای خریدوفروش سهام می‌باشد.
آیا برای خرید اوراق بهادار داشتن کد بورسی الزامی است؟
امکان خرید سرمایه‌گذاری و خرید غیرمستقیم اوراق بهادار نیز برای کاربر وجود دارد. در این روش خرید کاربران سرمایه خود را در اختیار صندوق‌های سرمایه‌گذاری و یا افراد سبد گردان می‌گذارند تا آن‌ها از جانب شخص برای خرید اوراق بهادار اقدام نماید. اما برای خرید مستقیم این اوراق دریافت کد بورسی برای شخص الزامی خواهد بود.
تسویه‌حساب با خریداران اوراق بهادار چگونه است؟
به محض فروش اوراق بهادار تسویه این اوراق با خریدار انجام می‌گیرد. در اوراق بهادار با زمان سررسید نیز بعد از رسیدن به این تاریخ تسویه‌حساب درجا با خریداران صورت می‌پذیرد. سرمایه‌گذار در هرروز کاری می‌تواند تقاضای وجه موجود در حساب کارگزار خود را در سیستم ثبت و ۲۴ ساعت بعد آن را در حساب خود داشته باشد.
آیا اوراق بهادار همان اوراق مشارکت است؟
اوراق بهادار انواع مختلفی دارد که اوراق مشارکت یکی از آن‌ها می‌باشد. در واقع اوراق مشارکت اوراقی است که خریدار آن علاوه بر قیمت خود این اوراق در سود مشارکت نیز شریک خواهند بود.
جمع‌بندی
خرید اوراق بهادار در دنیای امروز یکی از بهترین روش‌های سرمایه‌گذاری و کار با پول است. این روش معاملاتی نه فقط در ایران بلکه در همه کشورهای جهان و بازار بین‌المللی در حال انجام بوده و به دلیل سودهای بالاتر از نرخ تورم جذابیت زیادی برای کاربران پیدا کرده است. از طرفی میزان نقد شوندگی بالای این اوراق و امکان خریدوفروش آن در لحظه نیز شرایط بهینه سرمایه‌گذاری را برای هر فرد سرمایه‌گذار فراهم می‌آورد. در کل شناخت این اوراق برای هر فرد که به دنبال رسیدن به درآمدی مناسب و افزایش ارزش سرمایه‌های خود است، لازم و ضروری می‌باشد.
The post اوراق بهادار چیست و نحوه خرید آن چگونه است؟ appeared first on خانه سرمایه.
منبع : https://bourstimes.ir
