رای الکترال به زبان ساده / رای الکترال انتخابات آمریکا چیست؟
اختصاصی وقایع روز- انتخابات ریاست جمهوری در اکثر کشورهای جهان، بر پایه‌ی رای مستقیم مردم به فردی که بیشتری رای را به دست آورده انجام می‌شود. با این حال بر خلاف همه‌ی دنیا، رئیس‌جمهور در ایالات متحده‌ی آمریکا، با رای مستقیم مردم انتخاب نمی‌شود، بلکه گروهی از گزینش‌گران (Electors) به نمایندگی از مردم، رئیس جمهور را انتخاب می‌کنند. به این سیستم انتخاباتی که تنها در آمریکا وجود دارد، مجمع گزینندگان یا الکترال کالج (Electoral college) گفته می‌شود.
رای الکترال یعنی چه؟
نظام سیاسی آمریکا، نظامی فدرال و بر پایه‌ی دولت‌های ایالتی است. مطابق با قانون اساسی آمریکا، دولت فدرال حاکمیت را با دولت‌های ایالات شریک است و دولت‌های محلی ایالات، تا حد زیادی در قوانین خود مختار هستند. به همین دلیل این آرای نمایندگان ایالت‌هاست که رئیس جمهور را تعیین می‌کند، نه آرای مستقیم مردم. اما این نمایندگان چه کسانی هستند و چگونه رای می‌دهند؟
بر اساس اصل دوم قانون اساسی آمریکا، تصویب شده در سال ۱۷۸۷ میلادی، هر ایالت در انتخاب رئیس‌جمهور، دارای تعدادی نماینده به نام مجمع گزینندگان یا الکترال کالج است. تعداد این آرای الکترال، برابر است با جمع تعداد نمایندگان آن ایالت در مجلس سنا و مجلس نمایندگان.
تعداد رای الکترال هر ایالتمطابق با قانون اساسی آمریکا، هر ایالت بدون توجه به وسعت یا جمعیت آن، دو سناتور در مجلس سنا دارد که با رای مستقیم مردم آن ایالت تعیین می‌شوند. بدین ترتیب، ۵۰ ایالت آمریکا، در مجموع ۱۰۰ سناتور را به مجلس سنا می‌فرستند.
اما مجلس نمایندگان از این لحاظ با مجلس سنا متفاوت است. بر اساس قانون مصوبه Public Law 62-5 سال ۱۹۱۱، تعداد نمایندگان حاضر در مجلس نمایندگان، بر روی عدد ۴۳۵ نماینده ثابت است. سهم هر ایالت از این ۴۳۵ نماینده، براساس جمعیت آن ایالت نسبت به کل جمعیت آمریکا در سرشماری‌های ۱۰ ساله تعیین می‌شود.
به عنوان مثال ایالت کالیفرنیا با ۳۹٫۵۱ میلیون نفر جمعیت در آخرین سرشماری، حدود ۱۲ درصد از کل جمعیت آمریکا را در خود جای داده‌است و به همین دلیل، ۱۲ درصد از نمایندگان مجلس نمایندگان یعنی ۵۳ نماینده را در اختیار دارد. به همین ترتیب فلوریدا که ۶ درصد جمعیت آمریکا را دارد، ۶ درصد آن ۴۳۵ نماینده، یعنی ۲۷ کرسی را در اختیار دارد. ضمن آنکه مطابق با قانون اساسی آمریکا، یک ایالت هر چقدر هم که جمعیت کمی داشته باشد، حداقل یک نماینده در مجلس نمایندگان دارد. هفت ایالتِ آلاسکا، وایومینگ، مونتانا، داکوتای شمالی، داکوتای جنوبی، ورمونت و دلور ایالاتی هستند که تنها ۱ نماینده دارند.
همانطور که گفته شد، آرای الکترال یک ایالت، برابر با مجموع نمایندگان آن ایالت در مجلس سنا و مجلس نمایندگان است و چون همه‌ی ایالت‌ها فارغ از جمعیتشان، دو سناتور دارند، بنابراین تعداد آرای الکترال هر ایالت، برابر است با تعداد نمایندگان آن ایالت در مجلس نمایندگان به علاوه‌ی ۲٫
به عنوان مثال تگزاس ۳۶ نماینده در مجلس نمایندگان دارد و ۲+۳۶ یعنی ۳۸ رای الکترال در انتخابات ریاست جمهوری. ایالات کم جمعیت هم که تنها ۱ نماینده در مجلس نمایندگان دارند، ۳ رای الکترال خواهند داشت. ضمن آنکه واشنگتن دی.سی، پایتخت آمریکا نیز با وجود آنکه عضو هیچ کدام از ایالات نیست، ۳ رای الکترال دارد.
در جدول زیر، تعداد آرای الکترال هر ایالت را مشاهده می‌کنید:
مجمع الکترال چه کسانی هستند؟
نمایندگان الکترال هر ایالت، افرادی حقیقی هستند که طی فرآیندهایی به صورت معمولا تصادفی، از بین افراد واجد شرایط در هر ایالت انتخاب می‌شوند. سیستم انتخاب افراد به عنوان الکتور در هر ایالت با دیگری متفاوت است. در برخی از ایالت‌ها، نمایندگان سنا آنها را انتخاب می‌کند، در حالی که در برخی ایالت‌ها، رهبران احزاب این وظیفه را برعهده دارند. با این حال، به طور معمول خود این افراد نقشی در روند انتخابات ندارند و تنها یک واسطه برای اعلام رای ایالتشان هستند.
سیستم رای گیری الکترال
با توجه به آنچه گفته شد، در مجموع ۵۳۸ رای الکترال در سیستم انتخاباتی آمریکا وجود دارد که بر اساس قانون آمریکا، هر نامزدی که بیش از ۵۰ درصد آن یعنی ۲۷۰ رای را به دست آورد، رئیس جمهور ایالات متحده‌ی آمریکا خواهد بود. اما این همه‌ی ماجرا نیست! نکته‌ی اساسی در سیستم رای گیری الکترال، آن است که چنانچه یک نامزد در یک ایالت از نظر آرای مردمی پیروز شود، همه‌ی آرای الکترال آن ایالت به سبد او ریخته خواهد شد. این همان مسئله‌ی مهمی است که منجر به زیر سوال رفتن دموکراسیِ مطلق در برخی موارد می‌شود.
الکترال و نقد آن
به عنوان مثال، در سال ۲۰۱۶، دونالد ترامپ در ایالت ویسکانسین، با ۴۷٫۲۲% آرا در مقابل ۴۶٫۴۵% رایِ هیلاری کلینتون، و تنها ۰٫۷۷% اختلاف پیروز ایالت شد و به این ترتیب، همه‌ی ۱۰ رایِ الکترال این ایالت را تصاحب نمود. در واقع با این سیستم، تفاوتی ندارد که یک نامزد همه‌ی آرای مردمیِ یک ایالت را کسب کند یا تنها با یک رای بیشتر پیروز شود، زیرا در هر دو حالت، همه‌ی آرای الکترال آن ایالت را کسب خواهد کرد.
انتقاد دیگری که به این روش وارد است، از بین رفتن رای اقلیت‌های سیاسی در ایالات مختلف است. به عنوان مثال، ماساچوست یکی از آبی‌ترین ایالات آمریکاست که همواره نامزدهای دموکرات در آن اکثریت آرا را کسب می‌کنند. بدین ترتیب، یک فردِ جمهوری‌خواه که در ماساچوست زندگی می‌کند، حتی اگر در تمام طول عمرش به نامزدهای جمهوری‌خواه رای دهد، اما هیچگاه نقشی در انتخابات نخواهد داشت، زیرا همه‌ی آرای الکترال ایالتِ او به سبد دموکرات‌ها می‌رود و رای او هیچگاه کمکی به نامزد جمهوری‌خواه نخواهد کرد. این درحالی است که در روش انتخاب مستقیم رئیس جمهور (همچون ایران و بسیاری از کشورهای جهان)، رای یک فرد در هرنقطه‌ی کشور، ارزشی برابر با رای هر فرد دیگری داشته و در انتخاب رییس جمهور تاثیرگذار است.
مسئله‌ی مهم دیگر در این سیستم، امکان پیروز شدن یک نامزد در انتخابات، با تعداد رای مردمیِ کمتر است. اتفاقی که تا کنون چهار بار در تاریخ ۲۴۴ ساله‌ی آمریکا اتفاق افتاده است. سال‌های ۱۸۲۴، ۱۸۷۶، ۲۰۰۰ و ۲۰۱۶٫
اما چگونه ممکن است که نامزدی بدون کسب اکثریت آرا، رئیس جمهور شود. به عنوان مثال، شرایطی را در نظر بگیرید که نامزدی ۵۱درصد آرای مردم در ۱۱ ایالت پرجمعیت یعنی کالیفرنیا، نیویورک، تگزاس، فلوریدا، پنسیلوانیا، ایلی‌نویز، اوهایو، میشیگان، نیوجرسی، کارولینای شمالی و جورجیا را به‌دست آورد. این ۱۱ ایالت روی هم ۲۷۰ رای الکترال دارند. حال اگر تمام جمعیت ۳۹ ایالت باقیمانده‌ی آمریکا، که جمعیت بیشتری نسبت به این ۱۱ ایالت دارند، و نیز ۴۹ درصد مردم این ۱۱ ایالت، به رقیب آن نامزد رای دهند، باز هم نمیتوانند مانع پیروزی او شوند. در سال‌های اخیر، دو رییس‌جمهورِ جنجالی حزب جمهوری‌خواه، جورج بوش و دونالد ترامپ، به کمک همین قانون عجیب رییس جمهور شده اند.
در سال ۲۰۰۰، جورج دبلیو بوشِ پسر، با حدود ۵۰۰ هزار رای کمتر نسبت به رقیب دموکراتش، آل گور، در رقابتی نزدیک و با کسب ۲۷۱ رای الکترال رییس جمهور آمریکا شد. احتمالا مردم بیگناه عراق و افغانستان که در دوران بوش به خاک و خون کشیده شدند، بیش از هرکس از این قانون عجیب ضرر کرده باشند.
در آخرین دوره‌ی انتخابات برگزار شده‌ی آمریکا در سال ۲۰۱۶، باز هم این جمهوری‌خواهان بودند که با وجود رای مردمی کمتر، فاتح کاخ سفید شدند. در آن سال، اگرچه دونالد ترامپ ۳ میلیون رای کمتر از هیلاری کلینتون به دست آورد، اما به لطف پیروزی‌های میلیمتری در چند ایالتِ حساس، در نهایت با ۳۰۴ رای الکترال، چهل و پنجمین رئیس جمهور ایالات متحده شد.
آیا نمایندگان الکترال می‌توانند بر خلاف آرای مردمی رای دهند؟
با توجه به آنکه آرای الکترال، در واقع آرای ۵۳۸ فرد حقیقی است، آیا این افراد می‌توانند با پشت کردن به انتخاب مردم و سیستم انتخابات، نامزد دیگری را انتخاب کنند؟ پاسخ این است که در برخی ایالات بله و در برخی خیر!
هر انتخاب کننده‌ای که از رای دادن به نامزد اکثریت در آن ایالت خودداری کند، «بی ایمان» خوانده می شود. در طول تاریخ تنها ۱۵۷ مورد بوده است که یک گزینش‌گر الکترال، رای مخالف دهد و بیشتر آنها در قرن نوزدهم رأی داده اند.
آخرین باری که بیش از یک رأی بی ایمانانه علیه یک نامزد ریاست جمهوری اتفاق افتاد، در سال ۱۸۳۲ بود، زمانی که دو نماینده‌ی مریلند رای ممتنع دادند. بیشترین رای در انتخابات ریاست جمهوری در سال ۱۸۰۸ بود، زمانی که شش منتخب دموکرات-جمهوری خواه جیمز مدیسون را رد کردند. ضمن آنکه بر اساس قانون ۲۹ ایالت آمریکا، دادن رای مخالف توسط الکتور، غیرقانونی است و جرم تلقی می‌شود، در حالی که در ۲۱ ایالت منع قانونی ندارد. با این وجود، بنابر یک عرف تاریخی، مجمع الکترال از انجام چنین کاری شدیدا پرهیز می‌کنند.
