هزینه های قابل قبول مالیاتی چگونه مشخص می شوند؟

از منظر قانون مالیات های مستقیم هزینه های صورت گرفته در واحدهای اقتصادی به دو دسته هزینه‎های قابل قبول و هزینه های غیر قابل قبول تقسیم می شوند. هزینه قابل قبول هزینه‎هایی هستند که در در زمان رسیدگی مالیاتی توسط کارشناسان مالیاتی مورد قبول واقع می‎شوند و مبلغ آنها از درآمد مودی قابل کسر است. بر عکس این مورد، هزینه های غیر قابل قبول هزینه هایی هستند که مورد قبول کارشناسان مالیاتی قرار نمی گیرند و اصطلاحا رد می شود و مبلغ آنها از درآمد مودیان مالیاتی کسر نمی شود. نکته مهمی که باید بدانید این است که مبنای نصمیم گیری کارشناسان مالیاتی در قبول یا رد دهزینه ها، معمولا تطبیق یا عدم تطبیق هزینه ها با معیارها و ضوابط ذکر شده در قانون مالیات های مستقیم است ( البته گاهی سلیقه و تصمیم شخصی کارشناسان مالیاتی در قبول یا رد هزینه ها دخیل است).

معیارها و مواردی که مبنای تایید یا رد هزینه ها قرار می گیرد در ماده ۱۴۷و ۱۴۸ قانون مالیاتهای مستقیم ذکر شده است که در ادامه آنها را با هم بررسی می کنیم:

هزینه قابل قبول مالیاتی

شرایط هزینه های قابل قبول مالیاتی بر اساس ماده ۱۴۷ قانون مالیاتهای مستقیم:

در ماده ۱۴۷ قانون مالیاتهای مستقیم شرایط هزینه های قابل قبول مالیاتی توضیح داده شده است. در ادامه ابتدا متن کامل ماده ۱۴۷ قانون مالیات های مستقیم و تبصره های آن  و پس از آن هم توضیحات تکمیلی درباره ماده ۱۴۷ را مشاهده می کنید:

‌ماده ۱۴۷- هزینه‌های قابل قبول برای تشخیص درآمد مشمول مالیات به شرحی که ضمن مقررات این قانون مقرر می‌گردد عبارت است از‌ هزینه‌هایی که در حدود متعارف متکی به مدارک بوده و منحصرا مربوط به تحصیل درآمد موسسه در دوره مالی مربوط با رعایت حد نصاب‌های مقرر ‌باشد. در مواردی که هزینه‌ای در این قانون پیش‌بینی نشده یا بیش از نصاب‌های مقرر در این قانون بوده ولی پرداخت آن به موجب قانون و یا مصوبه ‌هیأت وزیران صورت گرفته باشد قابل قبول خواهد بود.

تبصره۱ـ از لحاظ مقررات این فصل، کلیه اشخاص حقوقی و همچنین صاحبان مشاغل موضوع ماده(۹۵) این قانون که مکلف به نگهداری دفاتر می‌باشند، در حکم موسسه محسوب می‌شوند. همچنین هزینه‌های قابل قبول مالیاتی در مورد سایر صاحبان مشاغل نیز قابل پذیرش است.

تبصره۲ـ هزینه‌های مربوط به درآمدهایی که به موجب این قانون از پرداخت مالیات معاف یا مشمول مالیات با نرخ صفر بوده یا با نرخ مقطوع محاسبه می‌شود، به‌عنوان هزینه‌های قابل قبول مالیاتی شناخته نمی‌شوند.

تبصره۳ـ پذیرش هزینه­ های پرداختی قابل قبول مالیاتی موضوع این قانون که به شیوه تهاتری انجام نشود از مبلغ پنجاه میلیون (۵۰,۰۰۰,۰۰۰) ریال به بالا منوط به پرداخت یا تسویه وجه آن از طریق سامانه (سیستم) بانکی خواهد بود.

توضیح ماده ۱۴۷:

با دقت در ماده ۱۴۷ متوجه می شویم که هزینه های قابل قبول باید شرایط زیر را داشته باشند:

۱- در حدود متعارف متکی به مدارک باشند: یعنی بتوان با ارائه اسناد و مدارک مثبته وقوع هزینه را اثبات کرد. مدارک مثبته می تواند صورتحساب، مدارک پرداخت و … باشد
۲ – منحصراً مربوط به تحصیل درآمد مؤسسه در دوره مالی مربوط باشد: این مورد به اصل تطابق هزینه با درآمد و ارتباط هزینه با موسسه مربوطه اشاره دارد. بر این اساس هزینه انجام شده باید برای کسب درآمد در همان موسسه انجام شده باشد و تاریخ تحقق هزینه هم مربوط به سال مالی باشد که اظهارنامه آن ارسال شده است.
۳- حد نصاب‌های مقرر شده بابت هزینه ها رعایت شده باشد: شرط پذیرش برخی از هرینه ها توسط سازمان امور مالیاتی رعایت سقف تعیین شده برای آن است. نمونه این مورد هزینه ماموریت خارجی است هزینه مازاد بر سقف تعیین شده مورد قبول واقع نمی شود.

۴- هزینه های مربوط به درآمدهای معاف مورد قبول نیست: نکته مهمی که  در این ماده ذکر شده این است که هزینه هایی که برای کسب درآمدهای معاف از مالیات یا مالیات با نرخ صفر یا مالیات مقطوع انجام می گردد به عنوان هزینه مورد قبول نیست و در رسیدگی مالیاتی کنار گذاشته می شود و شما نمی توانید هزینه آن را از درآمدهای مشمول خود کسر کنید.

۵- پرداخت هزینه های بالای ۵۰٫۰۰۰٫۰۰۰ ریال از طریق سیستم بانکی: این مورد قبلا در قانون مالیات های مستقیم وجود نداشت و در اصلاحیه قانون مالیات های مستقیم که در تیر ماه ۱۳۹۴ به تصویب رسید لحاظ شده است. با توجه به این تبصره هزینه های بالای ۵۰٫۰۰۰٫۰۰۰ ریال باید علاوه بر دارا بودن سایر شرابط ذکر شده در ماده ۱۴۷ از طریق سیستم بانکی به حساب فروشنده واریز شده باشد.

لیست هزینه های قابل قبول مالیاتی:

در ماده ۱۴۸ قانون مالیات های مستقیم عنوان هزینه های قابل قبول مالیاتی ذکر شده است:

۱ ـ قیمت خرید کالای فروخته شده و یا قیمت خرید مواد مصرفی در کالا و خدمات فروخته شده‌.
۲ ـ هزینه‌های استخدامی متناسب با خدمت کارکنان براساس‌ مقررات استخدامی مؤسسه به شرح زیر:
الف ـ حقوق یا مزد اصلی و مزایای مستمر اعم از نقدی یا غیرنقدی (مزایای غیرنقدی به قیمت تمام شده برای کارفرما).
ب ـ مزایای غیرمستمر اعم از نقدی و غیر نقدی از قبیل خواروبار، بهره‌وری‌، پاداش‌، عیدی‌، اضافه‌کار، هزینه سفر و فوق العاده ‌مسافرت‌.
(نصاب هزینه سفر و فوق العاده مسافرت مدیران وبازرسان و کارکنان به خارج از ایران به منظور رفع حوائج مؤسسه ذیربط طبق آیین‌نامه‌ای خواهد بود که از طرف وزارت اموراقتصادی و دارایی و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور تهیه و به ‌تصویب هیأت وزیران می‌رسد تعیین خواهد شد)
ج ـ هزینه‌های بهداشتی و درمانی و وجوه پرداختی بابت ‌بیمه‌های بهداشتی و عمر و حوادث ناشی از کار کارکنان‌.

د ـ حقوق بازنشستگی‌، وظیفه‌، پایان خدمت طبق مقررات ‌استخدامی مؤسسه و خسارت اخراج و بازخرید طبق قوانین ‌موضوعه‌ مازاد بر مانده حساب ذخیره مربوط‌.
هـ ـ وجوه پرداختی به سازمان تأمین اجتماعی طبق مقررات ‌مربوط و همچنین تا میزان سه درصد (۳%) حقوق پرداختی سالانه ‌بابت پس انداز کارکنان بر اساس آیین نامه‌ای که به پیشنهاد سازمان‌امور مالیاتی کشور به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی‌می‌رسد.
و ـ معادل یک ماه آخرین حقوق و دستمزد و همچنین ‌مابه‌التفاوت تعدیل حقوق سنوات قبل که به منظور تأمین حقوق بازنشستگی و وظیفه و مزایای پایان خدمت‌، خسارت اخراج و بازخرید کارکنان مؤسسه ذخیره می‌شود.
این حکم نسبت به ذخایری که تا کنون در حساب بانکها نگهداری شده است نیز جاری خواهد بود.

۳ ـ کرایه محل موسسه در صورتی که اجاری باشد، مال‌الاجاره پرداختی طبق سند رسمی و در غیر این‌صورت در حدود متعارف‌.
۴ ـ اجاره بهای ماشین‌آلات و ادوات مربوط به مؤسسه درصورتی که اجاری باشد.
۵ ـ مخارج سوخت‌، برق، روشنایی‌، آب‌، مخابرات و ارتباطات‌.
۶ ـ وجوه پرداختی بابت انواع بیمه مربوط به عملیات و دارایی ‌مؤسسه‌.

۷ ـ حق‌الامتیاز پرداختی و همچنین حقوق و عوارض و مالیات‌هایی که به سبب فعالیت مؤسسه به شهرداریها و وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به آنها پرداخت می‌شود (به استثنای مالیات بر درآمد و ملحقات آن و سایر مالیات‌هایی که ‌مؤسسه به موجب مقررات این قانون ملزم به کسر از دیگران وپرداخت آن می‌باشد و همچنین جرایمی که به دولت و شهرداریها پرداخت می‌گردد.)
۸ ـ هزینه‌های تحقیقاتی‌، آزمایشی و آموزشی‌، خرید کتاب‌، نشریات و لوح‌های فشرده‌، هزینه‌های بازاریابی‌، تبلیغات و نمایشگاهی مربوط به فعالیت مؤسسه‌، بر اساس آیین نامه‌ای که به‌پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور به تصویب وزیر امور اقتصادی‌و دارایی می‌رسد.

۹ ـ هزینه‌های مربوط به جبران خسارت وارده مربوط به فعالیت‌ و دارایی مؤسسه مشروط بر این که‌:
اولاً ـ وجود خسارت محقق باشد.
ثانیاً ـ موضوع و میزان آن مشخص باشد.
ثالثاً ـ طبق مقررات قانون یا قراردادهای موجود جبران آن به ‌عهده دیگری نبوده یا در هر صورت از طریق دیگر جبران نشده ‌باشد.
آیین نامه احراز شروط سه گانه مذکور در این بند به پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی ‌می‌رسد.

۱۰ ـ هزینه‌های فرهنگی‌، ورزشی و رفاهی کارگران پرداختی به ‌وزارت کار و امور اجتماعی حداکثر معادل ده هزار ریال به ازای هرکارگر.
۱۱ ـ ذخیره مطالباتی که وصول آن مشکوک باشد مشروط بر این که‌:
اولاً ـ مربوط به فعالیت مؤسسه باشد.
ثانیاً ـ احتمال غالب برای لاوصول ماندن آن موجود باشد.
ثالثاً ـ در دفاتر مؤسسه به حساب مخصوص منظور شده باشد تازمانی که طلب وصول گردد یا لاوصول بودن آن محقق شود.
آیین نامه مربوط به این بند به پیشنهاد سازمان امور مالیاتی‌کشور به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی می‌رسد.
توضیح: یکی دیگر از شرایط پذیرش هزینه مطالبات سوخت شده، وجود شکایت قانونی از بدهکاران می باشد.

۱۲ ـ زیان اشخاص حقیقی یا حقوقی که از طریق رسیدگی به ‌دفاتر آنها و با توجه به مقررات احراز گردد، از درآمد سال یا سال های ‌بعد استهلاک‌پذیر است‌.
توضیح: هزینه های فوق فقط در صورتی که در برگه های ابلاغ مالیاتی اعلام شده باشد در سال های بعد مورد قبول می باشد و باید از سود سال بعد کسر شود.
۱۳ ـ هزینه‌های جزئی مربوط به محل مؤسسه که عرفاً به عهده‌ مستاجر است در صورتی که اجاری باشد.
۱۴ ـ هزینه‌های مربوط به حفظ و نگهداری محل مؤسسه درصورتی که ملکی باشد.

۱۵ ـ مخارج حمل و نقل‌.
۱۶ ـ هزینه‌های ایاب و ذهاب‌، پذیرایی و انبارداری‌.
۱۷ ـ حق‌ الزحمه‌های پرداختی متناسب با کار انجام شده از قبیل‌حق‌العمل ـ دلالی ـ حق‌الوکاله ـ حق‌المشاوره ـ حق حضور ـ هزینه ‌حسابرسی و خدمات مالی و اداری‌ و بازرسی‌، هزینه نرم افزاری‌، طراحی و استقرار سیستم‌های مورد نیاز مؤسسه‌، سایر هزینه‌های‌کارشناسی در ارتباط با فعالیت مؤسسه و حق الزحمه بازرس‌قانونی‌.

۱۸ ـ سود و کارمزدی که برای انجام دادن عملیات مؤسسه به ‌بانکها، صندوق تعاون و همچنین مؤسسات اعتباری غیربانکی ‌مجاز پرداخت شده یا تخصیص یافته باشد.
۱۹ ـ بهای ملزومات اداری و لوازمی که معمولاً ظرف یک سال‌از بین می‌روند.
۲۰ ـ مخارج تعمیر و نگاهداری ماشین‌آلات و لوازم کار وتعویض قطعات یدکی که به عنوان تعمیر اساسی تلقی نگردد.
۲۱ ـ هزینه‌های اکتشاف معادن که منجر به بهره‌برداری نشده ‌باشد.

۲۲ ـ هزینه‌های مربوط به حق عضویت و حق اشتراک پرداختی‌ مربوط به فعالیت مؤسسه‌.
۲۳ ـ مطالبات لاوصول به شرط اثبات آن از طرف مؤدی مازاد برمانده حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول‌.
۲۴ ـ زیان حاصل از تسعیر ارز براساس اصول متداول‌ حسابداری مشروط بر اتخاذ یک روش یکنواخت طی سال‌های ‌مختلف از طرف مؤدی‌.
۲۵ ـ ضایعات متعارف تولید.

۲۶ ـ ذخیره مربوط به هزینه‌های پرداختنی قابل قبول که به سال ‌مورد رسیدگی ارتباط دارد.
۲۷ ـ هزینه‌های قابل قبول مربوط به سال‌های قبلی که پرداخت‌ یا تخصیص آن در سال مالیاتی مورد رسیدگی تحقق می‌یابد.
۲۸ ـ هزینه خرید کتاب و سایر کالاهای فرهنگی ـ هنری برای‌کارکنان و افراد تحت تکفل آنها تا میزان حداکثر پنج درصد (۵%) معافیت مالیاتی موضوع ماده (۸۴) این قانون به ازای هر نفر.

تبصره ۱ ـ هزینه‌های دیگری که مربوط به تحصیل درآمد مؤسسه تشخیص داده می‌شود و در این ماده پیش‌بینی نشده است به‌پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور و تصویب وزیر امور اقتصادی ودارایی جزء هزینه‌های قابل قبول پذیرفته خواهد شد.

تبصره ۲ ـ مدیران و صاحبان سرمایه اشخاص حقوقی درصورتی که دارای شغل موظف در مؤسسات مذکور باشند جزء کارکنان مؤسسه محسوب خواهند شد ولی در مؤسساتی که غیراشخاص حقوقی باشند حقوق و مزایای صاحب مؤسسه و اولاد تحت تکفل و همسر نامبرده به استثنای هزینه سفر و فوق العاده ‌مسافرت مربوط به شغل که مشمول مقررات جزء (ب) بند ۲ این ماده‌ خواهد بود جزء هزینه‌های قابل قبول منظور نخواهد شد.

تبصره ۳ ـ در محاسبه مالیات شرکتها و اتحادیه‌های ‌تعاونی‌، ذخایر موضوع بندهای (۱) و (۲) ماده (۱۵) قانون‌شرکت‌های تعاونی مصوب ۱۶/۳/۱۳۵۰ و اصلاحیه‌های بعدی آن ‌و در مورد شرکتها و اتحادیه هایی که وضعیت خود را با قانون ‌بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳/۶/ ۱۳۷۰ تطبیق داده‌اند یا بدهند، ذخیره موضوع بند (۱) و حق تعاون و آموزش موضوع بند (۳) ماده (۲۵) قانون اخیرالذکر جزء هزینه‌ محسوب می‌شود.
نکته: هزینه هایی که به موجب قانون و یا مصوبه هیأت وزیران صورت‌گرفته و در این ‌قانون پیش‌بینی نشده یا بیش از نصاب‌های مقرر در این قانون بوده، نیز جز هزینه های قابل قبول می‎باشد.

مهم:

هزینه های ذکر شده در ماده ۱۴۸ در صورتی توسط سازمان امور مالیاتی قبول می شوند که شرایط ذکر شده در ماده ۱۴۷ را داشته باشند.

کارشناسان مالیاتی به منظور تعیین سود مشمول مالیات، مبلغ هزینه های غیر قابل قبول را به سود ابرازی مودی اضافه می کنند تا بتوانند مالیات را محاسبه کنند.

سعید قنبری دمسازدر

منبع : https://hesabamooz.com