دستور موقت و تامین خواسته چیست؟

حال برای شما سوال پیش میاید که تامین خواسته و دستور موقت چیست؟
در جواب به این سوال می توان گفت که : قانون گذار برای جلوگیری از تالی فاسد، به وضع مقررات تأمین، نظیر تأمین خواسته و دستور موقت مبادرت کرده که هر یک می‌تواند مانع از تضییع خواسته دعوی و در نتیجه حفظ آن برای مرحله اجرای احکام شوند.

می توان گفت که دستور موقت یا همان دادرسی فوری دستوری است که دادگاه مبنی بر منع انجام کاری می دهد . طبق مواد ۳۱۰ و ۳۱۶ قانون آیین دادرسی مدنی.
نکته ای که می توان به آن اشاره کرد این است که صدور دستور موقت الزاما به این معنی نمی باشد که شما در دادگاه پیروز هستید بلکه شاید قاضی موضوع رو فوری تشخیص نداده باشد و حکم دستور موقت را بدهد.
در ادامه این مقاله، قصد این را داریم تا برای شما درباره شرایط تامین خواسته و دستور موقت صحبت کنیم. پس با ما همراه باشید.

شرایط خاص صدور قرار دستور موقت

۱ ـ تقدیم درخواست به دادگاه صالح : درخواست دستور موقت می‌تواند به صورت کتبی یا شفاهی به دادگاه ارائه شود که درخواست شفاهی در صورت ‌مجلس قید و به امضای درخواست‌کننده می‌رسد. با توجه به ماده (۳۱۱) قانون آیین دادرسی مدنی، درخواست دستور موقت باید به دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوی را دارد، ارائه شود. چنانچه موضوع دستور موقت به حوزه قضایی به غیر از دادگاه صالح ارائه شود، با توجه به اصل ماده (۳۱۲)، باید درخواست به آن دادگاه ارائه شود. درخواست دستور موقت علاوه بر دادگاه بدوی در دادگاه تجدید نظر نیز قابل طرح است. صدور دستور موقت منوط به تایید رئیس حوزه قضایی است.
۲ ـ احراز فوریت امر توسط دادگاه : تشخیص فوریت این امر، برعهده دادگاه رسیدگی کننده است.
۳ ـ تودیع خسارت احتمالی به صندوق دادگستری: دادگاهی که درخواست دستور موقت به آن داده شده است با توجه به شدت یا ضعف ادله اثباتی ، مبادرت به تعیین میزان این تامین می‌کند.
در هر صورت، صدور قرار دستور موقت حتی بر فرض اثبات فوریت منوط به پرداخت تامین خواسته است. اگر چه در بعضی موارد دستور موقت، احتمال ورود خسارت منتفی است مانند بعضی از دعاوی غیر مالی مثل دستور موقت ملاقات طفل، در برخی از موارد نیز حتی اخذ تأمین خواسته در تمامی ‌موارد با فوریت امر منافات دارد.
اگر درخواست دستور موقت قبل از طرح دعوای اصلی صادر شده باشد، شخص دستور دهنده موظف است که در مدت ۲۰ روز پس از تاریخ صدور این دستور، به منظور اثبات دعوای خود به دادگاه صالح مراجعه و دادخواست تقدیم کند و گواهی آن را به دادگاه صادرکننده دستور تقدیم کند. در غیر این صورت دادگاه صادرکننده دستور به درخواست طرف، از آن رفع اثر میکند.

هزینه دادرسی دستور موقت، هزینه دادرسی دعاوی غیر مالی است.

امکان ورود شخص ثالث و جلب شخص ثالث در دادرسی فوری وجود ندارد و در صورت تقدیم درخواست چنین دارخواستی حکم دهنده موظف است به صدور قرار عدم استماع این دعوی است به این دلیل که دعویی در کار نیست تا بتوان در حال حاضر نسبت به آن ورود پیدا کرد.

مقاله پیشنهادی: حکم جلب حقوقی و کیفری

مطالبه خسارت ناشی از دستور موقت 

در صورتی که خواهان ظرف ۲۰ روز از صدور دستور موقت در داگاه صالح رسیدگی به اصل دعوی اقامه دعوی نکند و یادر صورت اقامه دعوی ادعای وی رد شود به موجب قانون خواهان به جبران خسارات ناشی از اجرای دستور موفت خواهد شد و باید خساراتی را که مستقیماً در اثر بازداشت مال و یا انجام کار یا عدم انجام کار وارد شده است جبران کند و در صورتی که چندین شخص در اجرای دستور موقت موجب خسارات خوانده شده باشند همگی بعد از اثبات رابطه سببیت مسئول جبران وی خواهند بود.در دستور موقت چناچه خواهان محکوم به بی حقی شود خوانده باید ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ رای نهایی مطالبه خسارت را از تأمین سپرده شده بنماید.

تأمین خواسته چیست؟

حال شاید برای شما سوال پیش بیاید که تامین خواسته چیست؟ در پاسخ به این سوال می توان گفت که تامین خواسته یکی از تدابیری است برای حمایت از خواهان و جلوگیری از سوء استفاده خوانده است که به وسیله آن خواهان عین خواسته یا معادل آن را از اموال خوانده و تا پایان دادرسی به حیطه توقیف درآورده و از نقل و انتقال آن جلوگیری می‌کند تا طلب خود را به دست آورد.
در تأمین خواسته لزوما مال توقیف می‌شود اما موضوع دستور موقت لزوماً دستور توقیف مال نیست، بلکه عمل یا منع از انجام امر یا عملی است.
در تأمین خواسته تایید رییس حوزه قضایی واجب نیست. درخواست تأمین خواسته قابل تجدید نظر و نظردهی دوباره نیست.(مواد ۱۱۹ و ۳۲۵ ق.آ.د.م) در صورتی که در تأمین خواسته قبل از تقدیم دادخواست و توقیف دعوی فرصت تقدیم دادخواست، ۱۰ روز پس از تاریخ صدور حکم دعوی می‌باشد. در تأمین چناچه درخواست دهنده محکوم به بی‌حقی شود، خوانده باید ظرف ۲۰ روز پس از تاریخ ابلاغیه رای نهایی را از تأمین سپرده شده بنماید.
در تأمین خواسته دادگاه رسیدگی کننده باید بدون دعوت از خوانده به درخواست رسیدگی کند و پس از تایید ابلاغ فوراً اجرا شود. ولی در دستور اصل بر این است که برای احراز و تشخیص مورد دستور موقت خوانده دعوت می‌شود و اجرای آن نیز پس از ابلاغ امکان پذیر است.

شرایط اختصاصی تأمین خواسته

خواسته باید قابل شناسایی باشد خواسته نباید برای دادگاه مجهول یا مبهم باشد.

درخواست تأمین برای دین مؤجل 

وقتی که زمان طلب یا مال هنوز فرا نرسیده باشد و این احتمال وجود داشته باشد که خوانده مبادرت به تضییع حقوق مدعی نماید ، به نحوی که پس از رسیدن موعد پرداخت ، خواهان نتواند به حق خود دست یابد ، خواهان می تواند تقاضای تأمین خواسته نماید اما برای صدور قرار تأمین خواسته دو شرط لازم است: اول اینکه حق مستند به سند رسمی باشد در ثانی حق مورد نظر در معرض تضییع و تفریط باشد و اثبات این موارد برعهده درخواست کننده تأمین می باشد .
اجرای قرار تامین خواسته با توقیف اموال صورت می‌گیرد. در مورد اموالی مانند خانه و زمین توقیف اموال از طریق اعلام به دفتر املاک اداره ثبت جهت جلوگیری از نقل و انتقال آن می‌باشد. پس از آن مالک نمی‌تواند ملک را به شخص دیگری بفروشد اما اجاره دادن ملک در صورتی که ضرری به حق خواهان نزند اشکالی ندارد.
به رهن گذاشتن ملک توقیفی هم اصولاً مشکلی ندارد بجز اینکه ضرری برای حق خواهان داشته باشد.
در مورد اموال مشخصی که خواهان برای دریافت آن طرح دعوی کرده باشد، خود مال توقیف می‌شود.
اگر خواسته خواهان اموالی مانند ۱۰ تن گندم یا ۵۰ دستگاه اتومبیل باشد که هنوز از طرف طلبکار معین نشدند، معادل بهای آن توقیف می‌شود.
توقیف حقوق و دستمزد افراد هم ممکن است که برای افراد دارای زن و فرزند تا ۴/۱ حقوق و برای افراد بدون فرزند و همسر تا ۲/۱ حقوق قابل توقیف است. برای اشخاص بازنشسته ۴/۱ حقوق قابل توقیف است.

مقاله پیشنهادی: دعاوی تصرف عدوانی حقوقی

تبدیل تأمین خواسته

فرد خوانده می‌تواند به جای اموالی که مورد توقیف قرار گرفته است، وجهی نقد پراخت کند و یا اینکه به همان میزان اوراق بهادار را در صندوق دادگستری یا یکی از بانک‌های دولتی ودیعه به گذارد . یا می تواند مال را تبدیل کند البته به شرط اینکه قیمت آن از مال توقیف شده کمتر نباشد و فروش آن هم از آن مال توقیف شده آسان تر باشد. طبق ماده (۷۵) قانون آئین دادرسی مدنی کیفری: در صورتی که خواسته شاکی عین معینی نبوده و یا عین معین بوده باشد اما توقیف آن ممکن نمی‌باشد دادگاه معادل مبلغ ضرور و زیان شاکی از سایر اموال و دارایی متهم را توقیف می‌کند.

سوال ـ آیا در دعاوی مالی و غیر مالی در صلاحیت شورا ‌های‌ حل‌ اختلاف، این مراجع می‌تواند دستور موقت صادر نماید؟

پاسخ ـ صدور دستور موقت اختصاص به دادگاه دارد و خارج از صلاحیت شورای حل اختلاف می‌باشد.

سوال ـ آیا شخص ثالث می‌تواند صرفاً بدون این که در دعوا وارد شود، به قرار تأمین خواسته و  دستور موقت، اعتراض ثالث کند؟

پاسخ ـ اعتراض به تأمین خواسته و دستور موقت، بدون این که در دعوا به ‌عنوان ثالث وارد شود، قابل‌قبول نیست، ثالث باید به‌عنوان ثالث در دعوای اصلی وارد شده و ادعای خود را نسبت به آن مال اعلام نمایید و بعد از اثبات حقانیت خود نسبت به توقیف آن مال، اعتراض خود را ثبت نماید.