در زبان فارسی، کلماتی وجود دارد که نابجا استفاده میشوند یا اینکه تلفظشان مطابق با فرهنگ‌های لغت نیست. می‌توان، به‌راحتی، فهرست بلندی از کلماتی را که به‌اشتباه نوشته یا خوانده میشوند گردآوری کرد. برخی اشتباهات رایج و گفتاری و نوشتاری آنقدر متداول‌اند که صورت صحیح‌شان برای‌تان عجیب و نامأنوس خواهد بود. در ویرایش فارسی، این اشتباهات متداول اهمیت زیادی پیدا می‌کنند. در واقع، ویراستار مجرب باید آن‌ها را به خوبی بشناسد و از آن‌ها بپرهیزد. برخی اشتباهات نیز مربوط به تلفظ واژگان هستند و باید در مکالمات روزمره‌مان، به‌درستی، از آن‌ها استفاده کنیم.
در این مطلب، به اشتباهات متداول در زبان فارسی خواهیم پرداخت. با شبکه مترجمین ایران همراه باشید.
اشتباهات رایج زبان فارسی
پیش از آن‌که به سراغ اشتباهات رایج در زبان فارسی و اشتباهات املایی در این زبان برویم، باید بدانیم که اصلاً، شناخت انواع اشتباهات املایی چه کمکی به ما می‌کند؟ شناخت اشتباهات رایج و تفاوت میان لغات مشابه به شما کمک می‌کند واژه‌های مشابه را، به‌راحتی، تفکیک کنید، کاربرد و تلفظ صحیح‌شان را یاد بگیرید. در ادامه، برخی از غلط های املایی رایج را برخواهیم شمرد.
اثاث، اثاثه
اثاث یا اثاثه به معنی کالا و اسباب و لوازم خانه است.
اثاثیه صورت غلط ولی مصطلح آن است.
بلادرنگ
این کلمه ترکیبی عربی – فارسی است، به معنی فوراً و بدون وقفه. با استناد به لغت نامه دهخدا، این ترکیب عربی و فارسی فصیح نیست. می‌توانید بی‌درنگ را جایگزین آن کنید.
تسویه
حواس‌تان به «تسویه» و «تصفیه» باشد!
تسویه: برابر کردن و مساوی کردن
تصفیه: پاک کردن و پالایش
در مورد واریز حساب، باید از واژۀ تسویه استفاده کنید. تصفیه حساب غلط است.
چنانچه و چنانکه
و اما می‌رسیم به تفاوت چنانچه و چنانکه! معمولاً، چنانچه و چنانکه را، به‌اشتباه، به جای یکدیگر استفاده می‌کنند. اما این دو واژه کاربردی متفاوت دارند.
چنانچه، در اصل، «چون آنچه» است، به معنی «اگر».
چنانکه برای تشبیه استفاده می‌شود، به معنای بدان‌سان که، آن‌طوری که
مثال: چنانکه دست به دست آمده ست ملک به ما
به دست‌های دگر همچنین بخواهد رفت (سعدی)
حال که به فرق چنانچه و چنانکه پی برده‌اید، دیگر امکان ندارد آن‌ها را جایگزین یکدیگر کنید.
خرد و خورد
خرد و خورد را معمولاً به جای یکدیگر به کار می‌گیرند. اما این دو معنایی کاملاً متفاوت دارند. اما تفاوت خرد و خورد در چیست؟
خُرد: کوچک، صغیر
مثال: چنین بود نزد بزرگان و خرد (فردسی)
خورد: خوراک، خوردنی
حال که با تفاوت معنی خرد و خورد آشنا شدید، دیگر با یکدیگر اشتباه‌شان نمی‌گیرید.
خاستن و خواستن
خواستن و خاستن نیز از واژه‌های سردرگم‌کننده‌اند، اما اگر تفاوت خاستن و خواستن را بدانید و آن را به ذهن بسپارید، می‌توانید بدون اینکه گیج شوید و نگران اشتباه شدن‌شان باشید، از آن‌ها استفاده کنید.
خاستن: بلند شدن، عاید شدن و فایده داشتن
مثال: ز هر سو فراوان خریدار خاست (فردوسی)
خواستن: خواهش کردن و طلب کردن
مثال: گهر خواست از گنج و دینار خواست
گرانمایه یاقوت بسیار خواست (فردوسی)
مشمع
شاید واژۀ مشمع به گوش خیلی‌ها غریب باشد. اما مشما درسته یا مشمع؟ مشما یکی دیگر از نمونه‌های تلفظ اشتباه کلمات فارسی است. باید بگوییم مشمع درست است.
مشمع به معنی پارچه روغنی (به شمع آغشته) است . امروزه، آن را برای لفاف‌های پلاستیکی استفاده می‌کنند.
نباید مشمع را مشما تلفظ کنیم یا بنویسیم.
ماجراجو
ماجراجو از رایج‌ترین اشتباهات است. ماجراجو به معنای شرطلب و فتنه‌خواه است، نه به معنای کنجکاو.
محذور و محظور
محذور و محظور نیز متفاوت از یکدیگرند و هنگام نوشتن‌شان، باید مراقب معنی‌شان باشید.
محذور: امر مخوف، آنچه از آن ترسیده شود.
محظور: منع‌شده و حرام‌شده
مثال: استعمال لباس ابریشمی برای مردان محظور است.
این دو کلمه تفاوت ظریفی دارند و نویسنده یا ویراستار حرفه‌ای نباید آن دو را به جای یکدیگر به کار ببرد.
مسترد
مسترد به معنی پس گرفته شده و باز پس داده شده است، نه به معنی رد کردن.
اشتباهات تلفظی مشهور
و اما می‌رسیم به اشتباهات رایج در تلفظ! تلفظ اشتباه کلمات فارسی محدود به یک لغت یا ده لغت نیست. بسیاری از پرکاربردترین کلمات فارسی را، بی‌آنکه بدانیم، اشتباه تلفظ می‌کنیم. در ادامه، برخی از این اشتباهات متداول را برای‌تان خواهیم گفت.
لب مطلب
شاید موقع استفاده از لب مطلب، تردید به سراغ‌تان آمده باشد که بگویم لب مطلب یا لپ مطلب؟ تلفظ درست لب مطلب است، نه لپ مطلب.
منکر
منکَر(فتحه روی کاف): ناشایسته و قبیح
منکِر (کسره زیر کاف): انکار کننده
این دو واژه املایی یکسان دارند، اما تلفظشان متفاوت از یکدیگر است.
خرتلاق
خرتلاق در دستۀ کلماتی که اشتباه تلفظ میشوند قرار می‌گیرد.خرتلاق به معنی حنجره است. اما در زبان عامیانه آن را، به‌اشتباه، خرتناق تلفظ می‌کنند.
- تا خرتلاق خوردن.
نکات
«نکات» از واژگان پرکاربرد فارسی است، اما بسیاری آن‌ها اشتباه تلفظ می‌کنند. اما تلفظ صحیح نکات چیست؟
نکات جمع نکته است و باید به صورت نِکات (کسره زیر نون) تلفظ شود. تلفظ متداول و غلط آن نُکات (ضمه روی نون) است.
سخن آخر
تا به این‌جا، با برخی اشتباهات متداول املایی و تلفظی در فارسی آشنا شدید! نظر شما درباره تلفظ صحیح کلمات و کاربرد صحیح آن‌ها چیست؟ آیا فکر می‌کنید کلمات باید درست تلفظ شوند؟ آیا تلاش می‌کنیم تلفظ صحیح واژگان فارسی را نیز، مانند تلفظ صحیح واژگان انگلیسی، یاد بگیریم؟ یا اینکه این غلط‌ها را بخشی از تغییرات زبانی می‌دانیم و همین‌که در صحبت روزمره، اشتباه به نظر نمی‌رسند کافی‌ست؟ احتمالاً، کلمات دیگری در ذهن شما هست که تلفظ یا کاربرد اشتباه آن را زیاد می‌بینید.
منبع : https://transnet.ir/blog
