اقتصادآنلاین-مهدی بیک؛   ۳۰آذرماه و در آخرین روز فصل پاییز، نامه محرمانه ای از سوی محسن رضایی خطاب به وزرای نفت و اقتصاد، همچنین دبیر شورای عالی مناطق آزاد منتشر شد که طی روزهای آتی، منشا بروز حواشی گسترده ای شد. در این نامه پیرو تصمیمات ستاد هماهنگی اقتصادی دولت، مواردی به شرح ذیل جهت اجرا ابلاغ شده بود:« مقرر گردید طرح «بازتوزیع یارانه بنزین از طریق ارائه سهمیه بنزین به افراد به جای خودروها» به شرح پیوست به طور آزمایشی در جزیره قشم/کیش اجرا و هیات وزیران بر اساس نتایج حاصل از اجرای آزمایشی طرح در خصوص تعمیم آن به کل کشور تصمیم گیری نماید.»بلافاصله پس از انتشار این نامه محرمانه، دامنه وسیعی از تحلیل ها، گمانه زنی ها و انتقادات در خصوص گران شدن قریب الوقوع نرخ بنزین مطرح شد. اما نهایتا احسان خاندوزی با تکذیب موضوع اعلام کرد، در حال حاضر دولت برنامه ای برای افزایش قیمت بنزین یا افزایش یارانه های نقدی ندارد. بر اساس گزارشی که توسط سازمان بین المللی انرژی منتشر شده، ایران با پرداخت حدود ۳۰میلیارد دلار جایگاه نخست را میان ۲۵کشور که اقدام به پرداخت یارانه انرژی(برق، گاز، فرآورده های نفتی) می کنند، داراست. در این میان، هرچند تحلیلگران از ضرورت اجرای اصلاحات اساسی در نظام پرداختی یارانه انرژی سخن می گویند، اما در زمینه روش های اجرایی این اصلاحات، دیدگاه های متفاوت و در برخی موارد متضادی وجود دارد.

در همین خصوص سخنگوی کمیسیون انرژی با اشاره به اخباری که اخیرا در خصوص پرداخت فراگیر یارانه بنزین مطرح شده، می گوید : در نخستین روزهای فعالیت های مجلس یازدهم، طرحی ذیل عنوان طرح وان، توسط کارشناسان برخی اندیشکده‌ های علمی به کمیسیون انرژی مجلس ارائه شد که براساس آن به هر فرد ایرانی، سهمیه مشخصی بنزین با نام«وان» داده می شد. در الگوی ارائه شده، افراد می توانستند سهمیه مشخص بنزین خود را مصرف و یا اینکه در بازاری که برای این منظور تعبیه شده بود به فروش برسانند.

نخعی ادامه داد: پس از بحث و تبادل نظرهای گوناگون، این طرح مسکوت باقی ماند و دیگر در خصوص آن بحث و تبادل نظری نشد. در واقع نه در دستور کار کمیسیون انرژی قرار گرفت و نه اینکه رایی در خصوص اجرا یا عدم اجرای آن صادر شد. این روند ادامه داشت تا اینکه اخیرا در فضای مجازی به نقل از یکی اعضای کابینه، خبری در خصوص اجرای این ایده، مطرح شده است.

نماینده مردم نهبندان در مجلس با اشاره به اینکه نامه ای که اخیرا توسط معاون اقتصادی رییس جمهوری منتشر شده به هیچ عنوان در هماهنگی با مجلس یا کمیسیون انرژی نبوده است، گفت: آقای رضایی شخصا باید درباره صحت و سقم تغییر در نظام پرداختی یارانه انرژی و مکانیسم آن اطلاع رسانی کند. در این زمینه هیچگونه نظرخواهی، مشورت و یا هماهنگی با کمیسیون انرژی مجلس صورت نگرفته است. این در حالی است که برای اجرای یک چنین تصمیماتی ، موافقت مجلس ضروری است.

نخعی افزود: ساختار کلی این طرح مبتنی بر این ایده کلی شکل گرفته که  تخصیص سهمیه بنزین به هر« فرد یا خانوار» به جای هر «خودرو» صورت بگیرد. یعنی آندسته از خانواده هایی که فاقد خودرو هستند، نیز به صورت ماهیانه سهمیه‌ ای تعریف شده از بنزین یارانه‌ ای دریافت کرده و  می ‌توانند این سهمیه را در بستر بازاری مانند بورس کالا به فروش برسانند.

مخالفان طرح چه می گویند؟

این نماینده ضمن تاکید بر اینکه شخصا به چند دلیل با یک چنین ایده هایی مخالف هستم، یادآور شد: با توجه به اینکه در بستر اقتصاد کشور سالهاست، یارانه های قابل توجهی در حوزه سوخت و انرژی توزیع می شود، هرگونه تغییر در این ساختار باید با استفاده از مجموعه ظرفیت های تخصصی، کارشناسی و حرفه ای کشور صورت بگیرد. اگر نظام تصمیم سازی های کلان کشور واقعا قصد یک چنین جراحی بزرگی را دارد در وهله نخست باید از کارشناسان و صاحب نظران اقتصادی در خصوص ابعاد مختلف موضوع کسب تکلیف شود.

او ادامه داد: در مرحله بعد باید موضوع به گونه ای برای افکار عمومی شرح داده شود که باعث اقناع عمومی مردم شود. تجربیات گذشته کشور از تغییر نرخ حامل های انرژی بدون اقناع عمومی، نشان داد که عدم همراهی افکار عمومی در اجرای یک چنین ایده هایی تا چه اندازه می تواند مخرب و خسارت بار باشد. بنابراین قبل از هر اقدامی باید از طریق رسانه های تخصصی و تریبون های عمومی ابعاد مختلف طرح، برای افکار عمومی تشریح شود.

نخعی گفت: با استفاده از رسانه های تخصصی و عمومی، باید برای افکار عمومی تشریح شود که اصلاح مکانیسم تخصیص یارانه ها تا چه اندازه می تواند برای اقتصاد و معیشت خانواده های ایرانی تاثیر گذار باشد. ضمن اینکه لازم است، مجموعه نهادهای تصمیم گیر و تصمیم ساز کشور مانند، مجلس، دولت، مجمع تشخیص مصلحت نظام، شورای عالی امنیت ملی و…برای اجرای یک چنین ایده فراگیری کاملا با هم هماهنگ باشند. هر نوع ناهماهنگی در این زمینه ممکن است گرفتاری های فراوانی در شاخص های کلان اقتصادی ایجاد کند.

نماینده نهبندان اظهار داشت: در واقع ایران با یک برنامه ریزی کارشناسی، می بایست به سمت بهینه سازی در مصرف انرژی حرکت کند و از طریق اصلاحات نظامات یارانه ای، سرمایه های کشور را در مسیر توسعه زیرساختها، بهبود شاخص ها و افزایش قدرت خرید مردم سوق دهد. طرح هایی از جنس طرح پرداخت یارانه انرژی به هر ایرانی، اقتصاد ایران را از دستیابی به اهداف استراتژیک در آینده دور می سازد.

سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس گفت: با اشاره به اینکه اجرای یک چنین طرح هایی ، باعث افزایش دامنه های تورم در جامعه خواهد شد، گفت: بدون توجه به رویکردهای کارشناسی با این روش ها اگر ۱ریال در قالب یارانه‌های نقدی در جیب مردم گذاشته شود، چند ریال در قالب تورم از جیب آنها برداشته خواهد شد. از سوی دیگر، بازاری که طراحان این طرح برای فروش بنزین برنامه ریزی کرده اند، احتمالا منجر به تشکیل بازار سیاه انرژی در کشور خواهد شد و بر مشکلات کشور خواهد افزود.

نخعی در پایان خاطرنشان کرد: بر این اساس به عنوان شخصی که در حوزه های مرتبط با انرژی کارهای اجرایی کرده با طرح توزیع بنزین یارانه ای به ازای هر کدملی مخالفم و معتقدم که برای ساماندهی وضعیت یارانه بخش انرژی، قبل از هر اقدامی باید از ظرفیت های کارشناسی کشور برای دستیابی به یک الگوی فراگیر استفاده کرد.

منبع : https://www.eghtesadonline.com