سایت اقتصادی ایران به نقل از تجارت‌نیوز، در حالی که نرخ تورم سالانه اردیبهشت ١۴٠١ برای خانوارهای ایرانی به ٣٨,٧ درصد رسید، برخی کشورهای جهان نرخ تورم صفر یا منفی دارند.

در شرایط تورم صفر قیمت‌ها هیچ افزایشی ندارند و در شرایط تورم منفی قیمت‌ها رو به کاهش می‌روند. اما تورم منفی به چه معناست؟ چه عواقبی برای اقتصاد یک کشور دارد و  آیا اتفاق مثبتی محسوب می‌شود؟

تورم منفی چیست؟

تورم‌زدایی یا تورم منفی هنگامی اتفاق می‌افتد که در یک اقتصاد قیمت کالاها به طور کلی کاهش یابند. دلیل کاهش قیمت‌ها می‌تواند افزایش  عرضه نسبت به تقاضا برای این کالاها باشد.

همچنین بالا رفتن ارزش و قدرت خرید پول یک کشور نیز می‌تواند بر این موضوع اثرگذار باشد. قدرت خرید با کاهش عرضه پول و اعتبارات، که تاثیر منفی بر هزینه‌های مصرف‌کننده دارد، افزایش پیدا می‌کند.

چرا تورم، منفی می‌شود؟

به نقل از وبسایت اینوستوپدیا، تورم منفی می‌تواند نتیجه ترکیبی از عوامل مختلف باشد. از جمله:

-کمبود پول در گردش، که باعث می‌شود ارزش پول بالا برود و در نتیجه قیمت‌ها کاهش یابند.

– تولید کالا بیشتر از میزان تقاضا که تولید کننده را مجبور به کاهش قیمت اجناس می‌کند تا مصرف‌کننده را تشویق به خرید کند.

-کمبود پول در گردش که افراد را مجبور می‌کند پول‌های خود را به جای خرج کردن ذخیره کنند و همین باعث کاهش تقاضا برای کالا و کاهش هزینه می‌شود. وقتی مصرف‌کننده می‌داند که قدرت خرید پول نقدی که دارد در آینده بیشتر می‌شود، پس آن را نگه‌می‌دارد و شکستن زنجیره این تورم را دشوارتر می‌کند.

همه این عوامل می‌توانند با هم باعث به وجود آمدن این تورم شوند.

در دنیای امروز ذخایر پول به بانک‌های مرکزی بستگی دارد. هنگامی که ذخایر پول کاهش پیدا می‌کند و تولید کارخانه‌ها در حالت قبلی خود باقی می‌ماند و کم نمی‌شود، قیمت‌ها رو به کاهش می‌گذارند.

تورم منفی معمولا پس از دوره‌های طولانی توسعه پولی مصنوعی اتفاق می‌افتد. آخرین باری که در آمریکا چنین تورمی به وجود آمد، در دهه ۱۹۳۰ بود. عامل اصلی آن هم کاهش عرضه پول پس از شکست فاجعه‌بار بانک‌ها بود.

کاهش قیمت‌ها منجر به کاهش هزینه‌های دولت، شکست بازار سهام، تمایل مصرف‌کنندگان به پس‌انداز پول و افزایش نرخ بهره می‌شود.

تاثیر پیشرفت تکنولوژی

از طرفی استفاده از تکنولوژی‌های جدید در تولید کالاها و در نتیجه افزایش سرعت و حجم تولیدات نیز به طور طبیعی قیمت‌ها را کاهش می‌دهد.

با پیشرفت تکنولوژی عملکرد کارخانه‌ها بهتر می‌شود و هزینه‌های تولید آنها کاهش می‌یابد. این کاهش هزینه‌ها در کاهش قیمت مصرف‌کننده و افزایش پس‌اندازهای مصرف کنندگان نمود پیدا می‌کند.

کاهش قیمت بر اثر افزایش بازدهی در بخش‌های مختلف متفاوت است. برای مثال در بخش تکنولوژی در سال ۱۹۸۰ هزینه هر گیگابایت اطلاعات ۴۳۷ هزار دلار بود. این هزینه در سال ۲۰۱۴ به ۳ سنت به ازای هر گیگ رسید و در نتیجه قیمت کالاهایی که از این تکنولوژی استفاده می‌کردند به شدت کاهش یافت.

کدام کشورها تورم منفی دارند؟

در حال حاضر کشور اریتره در شرق آفریقا با منفی ۲۷ درصد تورم در صدر این فهرست قرار دارد.

کشورهایی مانند قطر با منفی ۱٫۴ درصد، امارات متحده عربی با منفی ۱٫۳ درصد، سوئیس، تایلند و السالوادور با منفی ۰٫۵ درصد و عمان و مالزی با منفی ۰٫۲ درصد تورم منفی دارند.

عواقب کاهش قیمت‌ها

با اینکه کاهش قیمت‌ها خبر خوبی برای مصرف‌کنندگان است اما تورم منفی می‌تواند اقتصاد یک کشور را متحول کند. افزایش بیکاری یکی از عواقب آن است و می‌تواند وضعیت بدی مانند بحران اقتصادی را به وضعیت بدتری مانند رکود اقتصادی تبدیل کند.

هنگامی که شرکت‌ها درآمد کمتری دارند آن را با تعدیل نیرو، تعطیلی فروشگاه‌ها، کارخانه‌ها و انبارها جبران می‌کنند. به شکل زنجیرواری کارمند‌هایی که اخراج می‌شوند خریدهای خود را کاهش می‌دهند و این باعث شکل‌گیری مارپیچ تورم منفی می‌شود که شکستن آن دشوار است.

تنها در شرایطی این نوع تورم به اقتصاد آسیب نمی‌زند که کاهش قیمت‌ها به دلیل ورود تکنولوژی به روند تولید باشد نه به دلیل کاهش تقاضا. برای مثال با وجود تقاضای بالا، محصولات تکنولوژی در سال‌های اخیر کاهش قیمت داشتند زیرا هزینه‌های تولید آنها کم شده است.