بسیاری از افراد در مورد اسکن پزشکی هسته ای سوال می پرسند! پزشکی هسته ای یک حوزه تخصصی رادیولوژی است که از مقادیر بسیار کمی مواد رادیواکتیو یا رادیو داروها برای بررسی عملکرد و ساختار اندام استفاده می کند. منابع خارجی به این موضوع اشاره می کنند که تصویربرداری پزشکی هسته ای ترکیبی از رشته های مختلف مانند شیمی ، فیزیک ، ریاضیات ، فناوری رایانه و پزشکی است.

تبلیغات سایت اقتصادی ایران:

در واقع این شاخه از رادیولوژی اغلب برای کمک به تشخیص و درمان ناهنجاری ها در مراحل اولیه پیشرفت بیماری هایی مانند بیماری قلبی، اختلالات گوارشی، غدد درون ریز یا عصبی، انواع سرطان ها و سایر بیماری ها استفاده می شود.

اسکن پزشکی هسته ای برای چه هدفی استفاده می شود؟

در اسکن پزشکی هسته ای از مقدار کمی اشعه برای ایجاد تصاویری از بافت ها ، استخوان ها و اندام های داخلی بدن استفاده می شود. مواد رادیواکتیو بسته به نیاز در نواحی خاصی از بدن شما جمع می شوند و دوربین های ویژه اشعه را پیدا کرده و تصاویری تهیه می کنند که به تیم پزشکی شما در تشخیص و درمان بیماری ها کمک می کند.

تجسم بافتهای بدن

از آنجا که اشعه ایکس از بافت نرم مانند روده ها ، ماهیچه ها و عروق خونی عبور می کند ، تشخیص عملکرد این بافت ها در اشعه ایکس استاندارد دشوار است ، مگر اینکه از ماده حاجب استفاده شود که باعث واضح تر دیده شدن بافت بدن می شود.

اسکن پزشکی هسته ای  امکان تجسم ساختار اندام و بافت و همچنین عملکرد را فراهم می کند. میزان “جذب” رادیودارو توسط یک اندام یا بافت خاص ممکن است سطح عملکرد اندام یا بافت مورد مطالعه را نشان دهد. بنابراین ، اشعه ایکس تشخیصی در درجه اول برای مطالعه آناتومی استفاده می شود. تصویربرداری هسته ای برای مطالعه عملکرد اندام و بافت استفاده می شود.

استفاده از رادیونوکلئید در اسکن پزشکی هسته ای

ماده رادیواکتیو که رادیونوکلئید نامیده می شود (رادیودارو یا رادیواکتیو) ، توسط بافت بدن جذب می شود. چندین نوع مختلف رادیونوکلئید در دسترس است که شامل اشکال مختلف عناصر تکنسیوم ، تالیم ، گالیم ، ید و زنون می شود.  نوع رادیونوکلئید مورد استفاده بستگی به نوع مطالعه و ناحیه مورد بررسی در بدن دارد.

پس از تجویز رادیونوکلئید و تزریق و جمع آوری آن در بافت بدن مورد بررسی ، اشعه از بدن بازتاب می شود.  این تشعشع توسط آشکارساز تشعشع تشخیص داده می شود.  رایج ترین نوع آشکارساز دوربین گاما است.  هنگامی که سیگنال های دیجیتال توسط رایانه تولید و ذخیره می شوند ، دوربین گاما تشعشع را تشخیص می دهد.

تشخیص بیماری با اندازه گیری رفتار رادیونوکلئید در اسکن پزشکی هسته ای

با اندازه گیری رفتار رادیونوکلئید در بدن در حین اسکن پزشکی هسته ای ، تکنسین می تواند شرایط مختلف مانند تومورها ، عفونت ها ، هماتوم ها ، بزرگ شدن ارگان ها یا کیست ها را ارزیابی و تشخیص دهد.  همچنین ممکن است از اسکن هسته ای برای ارزیابی عملکرد اندام ها و گردش خون استفاده شود.

نقاط داغ و نقاط سرد

به مناطقی که رادیونوکلئید در مقادیر بیشتری جمع می شود “نقاط داغ” یا ( hot spots) می گویند.  مناطقی که رادیونوکلئید را جذب نمی کنند و در تصویر اسکن کمتر روشن به نظر می رسند ، “نقاط سرد” یا (cold spots) نامیده می شوند.

اثربخشی اسکن پزشکی هسته ای در درمان بیماری ها!

در تصویربرداری مسطح، تصاویر به دست آمده دو بعدی (۲D) است. توموگرافی کامپیوتری با انتشار فوتون یا SPECT ، “برش های محوری” در اندام مورد نظر را ایجاد می کند زیرا دوربین گاما به دور بیمار می چرخد. این برش های تصاویر مشابه مواردی است که توسط سی تی اسکن انجام می شود. در موارد خاص ، مانند اسکن PET ، تصاویر سه بعدی (۳D) را می توان با استفاده از داده های SPECT  انجام داد.

اسکن های دارویی هسته ای مخصوصاً برای تشخیص سرطان مفید است زیرا تومورها را نشان می دهد و اگر در داخل بدن گسترش یابند آن ها را ردیابی می کند.  آن ها همچنین راهی برای بررسی نحوه عملکرد خوب درمان هستند.

مراقبت های پس از اسکن پزشکی هسته ای!

در مورد مراقبت های پس از اسکن پزشکی هسته می توان گفت نوشیدن مایعات فراوان و تکرر ادرار، باقی مانده مواد رادیواکتیو را سریع تر از بدن شما دفع خواهد کرد (تجمع ادرار در مثانه باعث افزایش پرتوگیری بدن می گردد) بنابرین در دوران مراقبت پس از اسکن، مصرف مکمل هایی مانند ویتامین های گروه ب و ویتامین ث با آب فراوان توصیه می شود. بهتر است که مکمل ها را به صورت جوشان تهیه و استفاده کنید. اگر بخواهیم نگاه کلی به این مراقبت ها پس از اسکن پزشکی هسته ای داشته باشیم، باید به موارد زیر اشاره کنیم:

• نوشیدن مایعات فراوان
• استفاده از مکمل های ویتامین دار
• نوشیدن آب فراوان