بازماندگان واجد شرایط بیمه شده متوفی در یکی از حالات زیر استحقاق دریافت مستمری بازماندگان را خواهند داشت:

۱- در صورت فوت بیمه شده بازنشسته (بند ۱ ماده ۸۰ قانون)
۲- در صورت فوت بیمه شده از کارافتاده کلی مستمری بگیر(بند ۲ ماده ۸۰ قانون)
۳- در صورت فوت بیمه شده ای که در ۱۰ سال آخر حیات خود حداقل حق بیمه یک سال کار، مشروط بر اینکه ظرف آخرین سال حیات حق بیمه ۹۰ روز کار را پرداخت کرده باشد. (اصلاحیه بند۳ ماده۸۰ قانون)

– چنانچه بیمه شده فاقد شرایط مقرر در این بند باشد ولی حداقل ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه را قبل از فوت پرداخت کرده باشد. (تبصره ۲ اصلاحیه بند۳ماده۸۰ قانون)

– در صورتی که بیمه شده متوفی فاقد شرایط مقرر در این بند بوده لیکن دارای سابقه پرداخت حق بیمه بین یک تا ۲۰ سال باشد. (تبصره ۳ اصلاحیه بند۳ ماده ۸۰ قانون و قانون تعیین تکلیف تامین اجتماعی اشخاصی که ۱۰ سال و کمتر حق بیمه پرداخت کرده‌اند.)

۴- در مواردی که بیمه شده در اثر حادثه ناشی از کار یا بیماری‌های حرفه‌ای فوت کند. (بند ۴ ماده ۸۰ قانون)

چه کسانی می‌توانند مستمری متوفی را دریافت کنند؟

بازماندگان واجد شرایط متوفی که استحقاق دریافت مستمری را خواهند داشت عبارتند از:

– عیال دائم بیمه شده متوفی

– شوهر بیمه شده زن  متوفی: مشروط بر اینکه اولاً تحت تکفل زن بوده و ثانیاً سن او از ۶۰ سال متجاوز باشد و یا طبق نظر کمیسیون پزشکی موضوع ماده ۹۱ قانون تامین اجتماعی از کارافتاده بوده و در هر حال مستمری از سازمان دریافت نکند.

– فرزند ذکور متوفی: به موجب مفاد بند ۲ ماده ۸۱ قانون در صورتی که سن آن کمتر از ۱۸ سال تمام بوده و یا منحصراً به تحصیل اشتغال داشته یا به علت بیماری یا نقص عضو طبق گواهی کمیسیون پزشکی موضوع ماده ۹۱ قانون تأمین اجتماعی قادر به کار شناخته نشود، استحقاق دریافت مستمری بازماندگان را داشته لیکن به استناد مفاد بند ۳ ماده ۴۸ قانون حمایت  خانواده از ۱۳۹۲/۲/۷ (تاریخ لازم الاجرا شدن قانون حمایت خانواده) حداکثر سن فرزند ذکور تا ۲۰ سالگی (حداکثر ۱۹ سال تمام) تغییر و پس از آن منحصرا ً در صورت اشتغال به تحصیل در  مقاطع دانشگاهی تعیین شده و یا اینکه معلول ازکارافتاده نیازمند شناخته شود.

– فرزند اناث متوفی: در صورتی که فاقد شغل و شوهر باشد.

–  فرزندخوانده: در اجرای قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بد سرپرست مصوب سال ۹۲ مجلس شورای اسلامی و آیین‌نامه اجرایی هیئت وزیران مصوب  ۱۳۹۴، فرزندخوانده در حکم فرزند حقیقی بوده و از تمام حقوق و مزایای قانونی بهره‌مند خواهد شد.

– پدر و مادر متوفی: در صورتی که اولاً تحت تکفل او بوده ثانیاً سن پدر از ۶۰ سال و سن مادر از ۵۵ سال تجاوز کرده باشد و یا آنکه به تشخیص کمیسیون پزشکی موضوع ماده ۹۱ قانون تأمین اجتماعی از کارافتاده باشند و در هر حال مستمری از سازمان دریافت نکنند. لازم به ذکر است در صورت فوت مادر و پدر که هر دو بیمه‌پرداز سازمان بوده‌اند، فرزندان آنان می‌توانند با رعایت سایر شرایط از هر دو مستمری تواماً استفاده کنند.

نحوه محاسبه میزان مستمری بازماندگان

میزان مستمری بازماندگان عبارتست از یک سی‌ام مزد یا حقوق متوسط بیمه شده ضربدر سنوات پرداخت حق بیمه، مشروط بر این که این مبلغ از ۵۰ درصد مزد یا حقوق متوسط ماهانه او کمتر و از ۱۰۰ در صد آن بیشتر نباشد. منظور از مزد یا حقوق متوسط، جمع کل مزد یا حقوق بیمه شده که به ماخذ آن حق بیمه دریافت شده، ظرف ۷۲۰ روز قبل از فوت تقسیم بر روزهای کاری ضربدر عدد ۳۰ است.

حمایت‌های قانونی سازمان تامین اجتماعی برای بازماندگان تنها منحصر به مستمری ماهیانه نیست.  برخورداری از خدمات  بهداشتی و درمانی، دریافت بن (کالابرگ)، کمک هزینه مسکن، کمک هزینه همسران متکفل فرزند، کمک هزینه اولاد و عیدی از دیگر خدماتی است که به بازماندگان بیمه‌شدگان و مستمری‌بگیران متوفی ارائه می‌شود.

حداقل مستمری بازماندگان آن دسته از بیمه‌شدگان که فاقد شرایط مقرر در بند ۳ ماده ۸۰ قانون بوده لیکن دارای سابقه پرداخت حق بیمه بین یک تا ۲۰ سال هستند با رعایت سایر ضوابط مقرر طبق فرمول زیر محاسبه می‌شود :

حداقل مستمری پرداختی=  حداقل دستمزد سال فوت * سنوات پرداخت حق بیمه تقسیم بر ۳۰

نحوه سهمیه بندی مستمری بازماندگان

سهم همسر متوفی معادل ۵۰ درصد کل مستمری استحقاقی است و چنانچه بیمه شده مرد دارای چند همسر دائم باشد مستمری بین آنها به تساوی تقسیم خواهد شد.

سهم هر فرزند متوفی معادل ۲۵ درصد مستمری استحقاقی است و در صورتی‌که فرزندان هم پدر و هم مادر خود را از دست داده باشند، سهم آنان دو برابر این میزان خواهد بود.

سهم هر یک از پدر و مادر متوفی، معادل ۲۰ درصد مستمری استحقاقی خواهد بود.

مدارک لازم برای برقراری مستمری بازماندگان

– گواهی فوت بیمه شده یا مستمری بگیر که از سوی سازمان ثبت احوال صادر شده باشد.

– اصل و تصویر شناسنامه و کارت ملی متوفی و بازماندگان واجد شرایط

– اصل و تصویر عقد نامه همسر متوفی

–   گواهی تحصیلی برای فرزندان پسر بالای ۱۸ سال

– صورتجلسه کمیسیون پزشکی درمورد ازکارافتادگی فرزندان یا پدر و مادر و یا شوهر(در صورت لزوم)

– مدارک کفالت پدر و مادر

– فرم درخواست برقراری مستمری بازماندگان

– تایید مراتب حادثه توسط واحد اجرایی طبق ضوابط و مقررات، در صورتی که فوت بیمه شده در اثر حوادث ناشی از کار باشد.

–  اصل و تصویر انحصار وراثت (ارائه این مدرک در ابتدای برقراری مستمری الزامی نیست اما باید حداکثر تا ۹ ماه پس از تاریخ فوت ارائه شود.)