مسعود دانشمند، کارشناس اقتصادی و عضو اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجو گفت: چین در حال تلاش برای توسعه مبادلات بازرگانی بر اساس ارز رسمی خود است تا یوان را به‌عنوان یکی از معتبرترین واحد‌های پولی جهان تبدیل کند و در صورت‌ پذیرش طرف‌های تجاری این کشور، مبادله بر اساس یوان صورت می‌گیرد.

وی ادامه داد: درگذشته اقتصاد چین به گونه‌ای بود که نیاز به دلار داشت و مبادلات تجاری این کشور با ارز رسمی ایالات متحده انجام می‌شد اما در حال حاضر، اقتصاد دوم جهان نیاز به دلار نداشته، لذا تأکید تجاری چین، مبادله با یوان است؛ در واقع یوان چین نسبت به دلار در یک وضعیت ثابتی قرار دارد و نیاز به ورود دلار در چین وجود ندارد.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه درگذشته چین اجناس را با قیمت یوان بیشتری به فروش می‌رساند، اظهار داشت: در سالیان دور تفاوت خرید دلاری و یوان حدود ۱۰ درصد بود اما در حال حاضر چین نیاز به آن ندارد.به گفته دانشمند، در پشت پرده قرارداد‌های تجاری، معمولاً ارزش یوان با دلار ثابت در نظر گرفته می‌شود، هر چند در خصوص جزئیات آن اطلاعاتی موجود نیست، با این‌ وجود مشخص است که همچنان دلار به‌عنوان ارز ثابتی جهت تبدیل عمل می‌کند.

وی در ادامه اظهار داشت: برزیل نیز به‌مانند چین درصدد توسعه مبادلات تجاری خود با ارز‌های منطقه‌ای است، البته مبادله تجاری ایران و برزیل به‌گونه‌ای است که پولی جابه‌جا نشود و با تهاتر کالا صورت پذیرد.

سیستم تهاتری کلید حذف دلار از مبادلات کشور

به گفته این، عضو اتاق بازرگانی، البته قیمت‌گذاری کالا‌های تهاتری بر اساس دلار است، وی تأکید کرد: تمامی فروش و خرید کالا‌ها از قبیل گندم، نفت و… در جهان بر اساس دلار است و در عمل همچنان شاهد پادشاهی دلار هستیم و برای به زیر کشیدن آن باید یک سیستم تهاتری را جایگزین کرد.

دانشمند تصریح کرد: در این سیستم باید برای یک بازه زمانی مثلاً شش ماه، قیمت کالا‌ها ثابت در نظر گرفته شود تا شاهد کارایی این سیستم باشیم.

تحلیلگر مسائل اقتصادی در ادامه به تاریخچه حذف دلار از مبادلات جهانی اشاره و گفت: در ماجرای جنگ ویتنام به دلیل چاپ پول توسط ایالات متحده شاهد کاهش ارزش دلار بودیم و برخی از کشور‌ها پس از سیستم برتون وودز (قوانین روابط مالی و بازرگانی میان کشور‌های ایالات متحده، کانادا، اروپای باختری، استرالیا و ژاپن بوده که بر اساس آن سیاست پولی باید به‌گونه‌ای اتخاذ شود که نرخ مبادله ارز به طلا گره‌خورده و باید ثابت در نظر گرفته شود.) یک ارز فرعی ایجاد کردند که مبنای مبادله تجاری قرار گیرد.

وی افزود: در آن مقطع، ۱۶ پول جهانی که تشکیل‌دهنده حدود یک درصد از تجارت جهانی بودند، در یک سبد قرار گرفتند و SDR مبنای محاسبه قرار گرفت؛ با وجود کارایی این سیستم، اما در از سال ۱۹۸۰، این کشور‌ها بار دیگر دلار را به‌عنوان ارز مبنا انتخاب کردند.

سازوکار حذف دلار از مبادلات تجاری در ایران وجود داشت

به گفته دانشمند، سازوکار حذف دلار از مبادلات جهانی وجود دارد و حتی در یک برهه زمانی، ایران نیز از این سازوکار بهره برده است.

عضو اتاق بازرگانی ادامه داد: مبنای مبادلات تجاری، ایران، هندوستان و سریلانکا پیش از انقلاب مبادلات، AMU بوده که ارز فرعی میان سه کشور یاد شده بوده است و از برنامه‌های دیگر AMU، همراهی دیگر کشور‌ها بود؛ اما در عمل این سیستم نیز پس از چند سال به فراموشی سپرده شد.

این کارشناس اقتصادی تأکید کرد: ما ابتدا باید مسائل خود را به دنیا حل کنیم و با پذیرش نظام بانکی جهانی و حل مسائلی نظیر سوئیفت، سیستمی جهت حذف تدریجی دلار از مبادلات را تعریف نماییم.

تعریف واحد فرضی پولی و پایان سلطه دلار

به گفته دانشمند، ایران قادر است به کشور‌های آسیای میانه، واحد فرضی نظیر AMU را تعریف کند، وی تصریح کرد: در این حوزه حدود ۳۵۰ میلیون نفر جمعیت وجود دارد، در صورت همراهی هندوستان می‌توان یک‌سوم جمعیت جهان را در سیستم فوق جای داد و در نتیجه شاهد تدریجی حذف دلار از مبادلات تجاری خواهیم بود.

آیا پیمان شانگهای موافق تعریف واحد ارزی جدید است؟

عضو اتاق بازرگانی در پاسخ به سوال تعریف واحد پولی فرض در پیمان شانگ‌های گفت: این پیمان تحت سلطه کامل چین قرار دارد و این کشور اجازه چنین عملی را نخواهد داد، اما در حوزه آسیای میانه، با چند نشست توسط روسای بانک مرکزی می‌توان چنین سیستمی را اجرایی کرد.

دانشمند در ادامه امکان حذف دلار از تجارت جهانی را ممکن دانست و اعلام کرد: با وجود اینکه درگذشته تلاش‌هایی شده است؛ اما در عمل همچنان شاهد سلطه دلار در بازار‌های جهانی هستیم و شما در تمامی کشور‌ها با سهولت قادر به خریدوفروش با دلار هستید.

وی افزود: با وجود اینکه آمریکا اقتصاد برتر جهان است؛ اما به‌تدریج می‌توان سلطه دلار بر بازار را کاهش داد و کشور‌هایی نظیر ما اگر با همسایگان خود بر اساس ارز‌های منطقه‌ای تجارت خود را صورت دهند، باگذشت چند سال شاهد تغییرات محسوسی در حوزه دلار خواهیم بود.

حکمرانی دلار بر اقتصاد جهان چگونه آغاز شد؟

عضو اتاق بازرگانی در بخش دیگری از اظهارات خود به ماجرای حکمرانی دلار در اقتصاد جهان اشاره و اعلام کرد: تا پیش از جنگ جهانی دوم، پوند انگلستان واحد رسمی جهان بود؛ اما پس از آن کشور‌های فاتح در دهکده برتون وودز در نشستی به دنبال خسارت از کشور‌های مغلوب بودند.

وی ادامه داد: با وجود تأکید انگلستان مبنی بر دریافت خسارت با پوند، اما ایالات متحده و کشور‌های دیگر به دلیلی ورشکستی پوند انگلستان تصمیم گرفتند که دلار ارز مبنا قرار گیرد، البته دولت وقت ایالات متحده تأکید کرد به‌ازای هر ۳۵ دلار یک اونس طلا به‌عنوان پشتوانه در نظر گرفته شود.

دانشمند تصریح کرد: از آن دوره یعنی سال ۱۹۵۰ سلطه دلار در جهان آغاز گردید و بیش از ۸۰ درصد مبادلات را به خود اختصاص داد، هر چند در ماجرای جنگ ویتنام و کاهش ارزش دلار، دولت ایالات متحده پشتوانه هر اونس طلا برای ۳۵ دلار را به ۴۵ دلار افزایش داد؛ اما در ادامه به دلیل قدرت شدید آمریکا، ریگان با اعمال‌نفوذ پشتوانه طلا را حذف کرد و تا به امروز پادشاهی آن ادامه دارد.

عضو اتاق بازرگانی در پایان اظهار داشت: حدود ۵ درصد از صادرات کشور به غیر نفتی‌ها و فولادی‌ها مربوط است و با یک پیمان منطقه‌ای و تعریف ارز فرضی می‌توان پایه‌گذار حذف تدریجی دلار از اقتصاد کشور بود، البته این امر به رایزنی‌های سیاسی و اقتصادی کشور با همسایگان گره‌خورده است.

منبع : https://snn.ir/fa/news/1069029