جعل سند یکی از جرایمی است که در انواع مختلف و روش های گوناگون اتفاق می افتد که البته در قانون مجازات های سنگینی برای این موضوع پیش بینی شده است. جعل به معنی دستکاری در سند اصلی و تغییر آن و یا تقلب و تحریف موضوع اصلی.

جعل سند

جعل سند به معنای، ایجاد کردن یک نوشته، سند، مهر و امضا افراد رسمی و غیر رسمی، ایجاد تغییراتی مانند خراشیدن، قلم بردن، الحاق، محو و غیره در سند، بدون اجازه صاحب سند می باشد.

متاسفانه جعل اسناد هویتی بیش تر از هر نوع سند دیگری انجام می شود، زیرا می توان از آن در بیش تر ارگان های دولتی استفاده نمود.

از نگاه حقوقی، هیچ تعریف قانونی در باره جرم جعل اسناد نداریم، اما در ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی درباره این جرم گفته شده :

جعل و تزویر عبارتند از: ساختن نوشته یا سند یا ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیر رسمی خراشیدن یا تراشیدن یا قلم بردن یا الحاق یا محو یا اثبات یا سیاه کردن یا تقدیم یا تاخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی یا الصاق نوشته‌ای به نوشته دیگر یا بکار بردن مهر دیگری ‌بدون اجازه صاحب آن و نظایر اینها به قصد تقلب.

انواع جعل اسناد

۱_ جعل اسناد هویتی : این مورد شامل جعل مدارک مربوط به شناسایی افراد و هویت آنان می شود. این مدارک شامل شناسنامه، کارت ملی، گذرنامه، گواهینامه، کارت پایان خدمت، کارت معافیت از خدمت و غیره می باشد.

۲_ جعل جرم : هر نوع فعالیت یا عدم فعالیت که مشمول مجازات قانونی شود.

۳_ جرائم علیه اموال : مشمول نقض حقوق مالکانه افراد می شود، مثل کلاهبرداری، خیانت در امانت، صدور چک بلامحل، سرقت، معامله مال مسروقه و غیره.

مجازات جعل اسناد چیست؟

قانون گذار از ماده ۵۲۴ تا ۵۴۰ از قانون مجازات اسلامی را به تعریف انواع جعل، و مجازات جعل پرداخته است که در ادامه به صورت کامل تمامی این ماده های قانونی را برایتان شرح خواهیم داد.

مجازات جعل اسناد جرمی نابخشودنی می باشد و با توجه به قانون کاهش مجازات حبس های تعزیری هیچ تغییری پیدا نکرده است و گذشت فرد شاکی در این شرایط، تنها می تواند باعث تحقیق به اندازه یک یا درجه با توجه به ماده ۶ قانون کاهش مجازات حبس های تعزیری شود.

مجازات جعل در سند رسمی

مجازات جعل سند اسناد رسمی با توجه به ماده ۵۳۲ کتاب پنجم تغزیرات شامل یک تا پنج سال حبس و با پرداخت شش تا سی ملیون ریال جزای نقدی می باشد.

چنانچه که فردی به صورت غیر قانونی اقدام به تغییر اطلاعات شناسنامه ای خود نماید، به مجازات حبس یا جزای نقدی محکوم خواهد شد.

مجازات جعل در سند غیر رسمی

با توجه به ماده ۵۳۶ کتاب پنجم تعزیرات، در صورتی که فرد اقدام به جعل اسناد غیر رسمی کند و یا با علم بر این موضوع که این اسناد جعلی می باشند از آن ها استفاده نماید، محکوم به شش ماه تا دو یا سه سال حبس و دوازده میلیون ریال جزای نقد خواهد شد.

ماده ۵۲۴ قانون مجازات اسلامی

هرکس احکام یا امضا یا مهر یا فرمان یا دستخط مقام‌ رهبری و یا رؤسای سه قوه را به اعتبار مقام آنان جعل کند یا با علم ‌به جعل یا تزویر استعمال نماید، به حبس از سه تا پانزده سال‌ محکوم خواهد شد.

ماده ۵۲۵ قانون مجازات اسلامی

هرکس یکی از اشیای ذیل را جعل کند یا با علم به جعل‌یا تزویر استعمال کند یا داخل کشور نماید علاوه بر جبران خسارت ‌وارده به حبس از یک تا ده سال محکوم خواهد شد:۱. احکام یا امضا یا مهر یا دستخط معاون اول رئیس جمهور یا وزرا یا مهر یا امضای اعضای شورای نگهبان یا نمایندگان مجلس‌ شورای اسلامی یا مجلس خبرگان یا قضات یا یکی از رؤسا یا کارمندان و مسئولین دولتی از حیث مقام رسمی آنان‌.

۲. مهر یا تمبر یا علامت یکی از شرکت ها یا مؤسسات یا ادارات‌ دولتی یا نهادهای انقلاب اسلامی‌.

۳. احکام دادگاه ها یا اسناد یا حواله‌های صادره از خزانه دولتی‌.

۴. منگنه یا علامتی که برای تعیین عیار طلا یا نقره بکار می‌رود.

۵. اسکناس رایج داخلی یا خارجی یا اسناد بانکی نظیر برات‌های ‌قبول شده از طرف بانک‌ها یا چک‌های صادره از طرف بانک‌ها و سایر اسناد تعهدآور بانکی‌.

تبصره ـ هرکس عمداً و بدون داشتن مستندات و مجوز رسمی ‌داخلی و بین‌المللی و به منظور القای شبهه در کیفیت تولیدات و خدمات از نام و علایم استاندارد ملی یا بین‌المللی استفاده نماید به‌ حداکثر مجازات مقرر در این ماده محکوم خواهد شد.

ماده ۵۲۶ قانون مجازات اسلامی

هرکس اسکناس رایج داخلی یا خارجی یا اسناد بانکی‌ نظیر برات‌های قبول شده از طرف بانک‌ها یا چک‌های صادره ازطرف بانک‌ها و سایر اسناد تعهدآور بانکی و نیز اسناد یا اوراق بهادار یا حواله‌های صادره از خزانه را به قصد اخلال در وضع پولی ‌یا بانکی یا اقتصادی یا برهم زدن نظام و امنیت سیاسی و اجتماعی‌جعل یا وارد کشور نماید یا با علم به مجعول بودن استفاده کند،چنانچه مفسد و محارب شناخته نشود به حبس از پنج تا بیست ‌سال محکوم می‌شود.

ماده ۵۲۷ قانون مجازات اسلامی

هرکس مدارک اشتغال به تحصیل یا فارغ التحصیلی یا تأییدیه یا ریز نمرات تحصیلی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی‌ و تحقیقاتی داخل یا خارج از کشور یا ارزشنامه‌های تحصیلات‌ خارجی را جعل کند یا با علم به جعلی بودن آن را مورد استفاده قرار دهد علاوه بر جبران خسارت‌، به حبس از یک تا سه سال محکوم ‌خواهد شد. در صورتی که مرتکب‌، یکی از کارکنان وزارتخانه‌ها یا سازمان ها و مؤسسات وابسته به دولت یا شهرداری‌ها یا نهادهای انقلاب ‌اسلامی باشد یا به نحوی از انحاء در امر جعل یا استفاده از مدارک و اوراق جعلی شرکت داشته باشد به حداکثر مجازات محکوم ‌می‌گردد.

ماده ۵۲۸ قانون مجازات اسلامی

هرکس مهر یا منگنه یا علامت یکی از ادارات یا مؤسسات یا نهادهای عمومی غیردولتی مانند شهرداری‌ها را جعل‌کند یا با علم به جعل استعمال نماید علاوه بر جبران خسارت وارده ‌به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.

ماده ۵۲۹ قانون مجازات اسلامی

هرکس مهر یا منگنه یا علامت یکی از شرکت‌های غیردولتی که مطابق قانون تشکیل شده است یا یکی از تجارتخانه‌ها را جعل کند یا با علم به جعل‌، استعمال نماید علاوه بر جبران خسارت ‌وارده به حبس از سه ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.

ماده ۵۳۰ قانون مجازات اسلامی

هرکس مهر یا تمبر یا علامت ادارات یا شرکت‌ها یا تجارتخانه‌های مذکور در مواد قبل را بدون مجوز بدست آورد و به ‌طریقی که به حقوق و منافع آنها ضرر وارد آورد استعمال کند یا سبب استعمال آن گردد علاوه بر جبران خسارت وارده به دو ماه تا دو سال حبس محکوم خواهد شد.

ماده ۵۳۱ قانون مجازات اسلامی

اشخاصی که مرتکب جرایم مذکور در مواد قبل شده‌اند هرگاه قبل از تعقیب به دولت اطلاع دهند و سایر مرتکبین را در صورت بودن‌، معرفی کنند یا بعد از تعقیب وسایل دستگیری آنها را فراهم نمایند حسب مورد در مجازات آنان تخفیف داده می‌شود و یا از مجازات معاف خواهند شد.

ماده ۵۳۲ قانون مجازات اسلامی

هر یک از کارمندان و مسئولان دولتی که در اجرای ‌وظیفه خود در احکام و تقریرات و نوشته ها و اسناد و سجلات و دفاتر و غیر آنها از نوشته‌ها و اوراق رسمی تزویر کند اعم از اینکه ‌امضا یا مهری را ساخته یا امضا یا مهر یا خطوط را تحریف کرده یا کلمه‌ای الحاق کند یا اسامی اشخاص را تغییر دهد علاوه بر مجازات های اداری و جبران خسارت وارده به حبس از یک تا پنج سال ‌یا به پرداخت شش تا سی میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.

ماده ۵۳۳ قانون مجازات اسلامی 

اشخاصی که کارمند یا مسئول دولتی نیستند هرگاه‌ مرتکب یکی از جرایم مذکور در ماده قبل شوند علاوه بر جبران‌ خسارت وارده به حبس از شش ماه تا سه سال یا سه تا هجده‌ میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد.

ماده ۵۳۴ قانون مجازات اسلامی 

هر یک از کارکنان ادارات دولتی و مراجع قضایی و مأمورین به خدمات عمومی که در تحریر نوشته‌ها و قراردادهای‌ راجع به وظایفشان مرتکب جعل و تزویر شوند اعم از اینکه‌ موضوع یا مضمون آن را تغییر دهند یا گفته و نوشته یکی از مقامات‌ رسمی‌، مهر یا تقریرات یکی از طرفین را تحریف کنند یا امر باطلی ‌را صحیح یا صحیحی را باطل یا چیزی را که بدان اقرار نشده است ‌اقرار شده جلوه دهند

علاوه بر مجازات‌های اداری و جبران خسارت ‌وارده به حبس از یک تا پنج سال یا شش تا سی‌ میلیون ریال جزای‌ نقدی محکوم خواهند شد.

ماده ۵۳۵ قانون مجازات اسلامی

هرکس اوراق مجعول مذکور در مواد ۵۳۲ و ۵۳۳ و ۵۳۴ را با علم به جعل و تزویر مورد استفاده قرار دهد علاوه ‌بر جبران خسارت وارده به حبس از شش ماه تا سه سال یا به سه تا هجده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.

ماده ۵۳۶ قانون مجازات اسلامی 

هر کس در اسناد یا نوشته‌های غیررسمی جعل یا تزویرکند یا با علم به جعل و تزویر آنها را مورد استفاده قرار دهد علاوه ‌بر جبران خسارت وارده به حبس از شش ماه تا دو سال یا به سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.

ماده ۵۳۷ قانون مجازات اسلامی

عکسبرداری از کارت شناسایی‌، اوراق هویت شخصی و مدارک دولتی و عمومی و سایر مدارک مشابه در صورتی که موجب ‌اشتباه با اصل شود باید ممهور به مهر یا علامتی باشد که نشان دهد آن مدارک رونوشت یا عکس می‌باشد،در غیر این صورت عمل‌ فوق جعل محسوب می‌شود و تهیه‌کنندگان این گونه مدارک و استفاده کنندگان از آنها بجای اصلی عالماً عامداً، (استفاده کنندگان از آنها به جای سند اصلی که به صورت عمدی مرتکب این جرم شده اند)، علاوه بر جبران ‌خسارت به حبس از شش ‌ماه تا دو سال و یا به سه تا دوازده میلیون ‌ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد.

ماده ۵۳۸ قانون مجازات اسلامی

هرکس شخصا یا توسط دیگری برای معافیت خود یا شخص دیگری از خدمت دولت یا نظام وظیفه یا برای تقدیم به‌ دادگاه گواهی پزشکی به اسم طبیب جعل کند به حبس از شش ماه تایک سال یا به سه تا شش میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.

ماده ۵۳۹ قانون مجازات اسلامی

هرگاه طبیب تصدیق نامه برخلاف واقع درباره شخصی ‌برای معافیت از خدمت در ادارات رسمی یا نظام وظیفه یا برای ‌تقدیم به مراجع قضایی بدهد به حبس از شش ماه تا دو سال یا به ‌سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد. هرگاه تصدیق نامه مزبور به واسطه اخذ مال یا وجهی انجام گرفته‌ علاوه بر استرداد و ضبط آن به عنوان جریمه‌، به مجازات مقرر برای‌ رشوه گیرنده محکوم می‌گردد.

ماده ۵۴۰ قانون مجازات اسلامی

برای سایر تصدیق نامه‌های خلاف واقع که موجب ‌ضرر شخص ثالثی باشد یا آنکه خسارتی بر خزانه دولت وارد آورد مرتکب علاوه بر جبران خسارت وارده به شلاق تا ۷۴ ضربه یا به ۲۰۰ هزار تا دو میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.

با توجه به ماده قانون های بالا واضح به این سوال ک مجازات جعل اسناد چیست؟ پاسخ دادیم و همواره پاسخگوی ابهامات شما در این باره از طریق مشاوره تلفنی خواهیم بود

سوالات متداول