دیابت بیماری است که بارها نامش را شنیده‌ایم. یک بیماری مزمن که روند سوخت و ساز قند در بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بدن ما برای تامین انرژی نیاز به مواد غذایی گوناگونی دارد. این مواد در بدن تبدیل به قند یا گلوکز می‌شوند که انرژی مورد نیاز ما را تامین می‌کنند. اگر به هر دلیلی گلوکز از طریق خون وارد سلول‌ها نشود و در جریان خون فرد باقی بماند، میزان قند خون بالا رفته و فرد مبتلا به دیابت می‌شود. آنچه که باعث این عدم جذب قند می‌شود، کمبود هورمون انسولین است. انسولین از لوزالمعده ترشح می‌شود و باعث ورود قند به سلول‌ها می‌شود.

در واقع می‌توان گفت علت بروز دیابت، کمبود انسولین در بدن است. در بررسی این بیماری، پزشکان متخصص دیابت را به دو دسته تقسیم کرده‌اند. دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲. علائم و عوارض دیابت در هر دونوع، تقریبا یکسان هستند. تفاوت دیابت یک و دو، در زمان ابتلا و نوع ابتلای به آن است. در این مطلب به بررسی هر دو نوع این بیماری، تفاوت‌ها، علائم و درمان آن‌ها خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

دیابت نوع یک چیست و چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به آن هستند؟

دیابت نوع ۱، بیماری ژنتیکی است که معمولا از دوران کودکی فرد آغاز می‌شود. اما گاهی شروع آن در سنین بالاتر نیز دیده شده است. به‌دلیل اینکه در دوقلوهای همسان، گاهی هر دو کودک به دیابت مبتلا نشده‌اند، لذا می‌توان نقش محرک‌های محیطی را نیز در ابتلا به این بیماری در نظر گرفت. پزشکان، بیماری دیابت نوع ۱ را بیماری خود ایمنی می‌دانند. یعنی فرد با قرار گرفتن در معرض بعضی عوامل، به‌دلیل تحریک سیستم ایمنی، سلول‌های تولید کننده انسولین در لوزالمعده را از دست می‌دهد. که نتیجه آن بیماری دیابت نوع اول است. پیشینه خانوادگی، سن، ژنتیک و حتی موقعیت جغرافیایی زندگی، در بروز این بیماری تاثیر دارد. برای مثال در کشورهایی که از خط استوا فاصله بیشتری دارند، تعداد بیماران دیابت نوع ۱ بیشتر است.

دیابت نوع دو چیست؟

چه کسانی به دیابت نوع دو مبتلا می‌شوند؟

دیابت نوع ۲ زمانی رخ می‌دهد که فرد نسبت به انسولین مقاومت نشان می‌دهد. یعنی لوزالمعده انسولین لازم را تولید می‌کند اما بدن نمی‌تواند از آن استفاده کند. عوامل زیادی مانند سبک زندگی، عدم تحرک، اضافه وزن و نوع تغذیه در بروز و شدت گرفتن این بیماری نقش دارند. معمولا دیابت نوع ۲ در سنین بالاتر از ۴۰ سال خود را نشان می‌دهد. نکته مهم در مورد این نوع از دیابت این است که افرادی که در خانواده خود فردی با دیابت نوع ۲ دارند، نسبت به دیگر افراد، بیشتر در معرض این بیماری هستند. یعنی به‌گونه‌ای می‌توان گفت که ژن‌ها و وراثت در این بیماری نقش دارند. از طرفی افرادی که چربی زیادی در قسمت کمر دارند یا دارای تخمدان پلی کیستیک هستند، در معرض ابتلا به بیماری دیابت نوع ۲ قرار دارند.

علائم دیابت

نکته مهم در مورد دیابت، خاموش بودن این بیماری است. یعنی افراد زمانی متوجه وجود آن در بدن خود می‌شوند، که بیماری علائم بسیار شدیدی از خود نشان می‌دهد و عوارض دیابت، فرد را درگیر کرده است. هر دو نوع دیابت، علائم تقریبا یکسانی نشان می‌دهند.

۱. تشنگی زیاد و تکرر ادرار:  به‌صورت طبیعی هر فرد در طول شبانه روز، بین ۴ تا ۷ مرتبه نیاز به دفع ادرار دارد. افراد مبتلا به دیابت، ممکن است تعداد دفعات دفع ادرارشان خیلی بیشتر از این باشد. دلیل این موضوع عدم جذب گلوکز از کلیه‌هاست. در واقع، در حالت عادی بدن قند و گلوکز مورد نیاز خود را از کلیه‌ها می‌گیرد و وقتی کلیه نتواند تمام گلوکز را از دست بدهد، ادرار بیشتری تولید می‌کند. در نتیجه فرد همواره احساس تشنگی دارد. به این ترتیب دچار پرنوشی و تکرر ادرار می‌شود.

۲. احساس خستگی زیاد: بدن انرژی خود را از سوختن قند و گلوکز به‌دست می‌آورد. اگر لوزالمعده نتواند انسولین تولید کند، سلول‌ها نمی‌توانند گلوکز جذب کنند. در نتیجه انرژی مورد نیاز بدن تامین نمی‌شود و فرد احساس خستگی می‌کند.

۳. احساس گرسنگی بیش از حد: کمبود انرژی و جذب نشدن قند، حالت گرسنگی دائم برای فرد به‌وجود خواهد آورد.

۴. خشکی دهان و پوست: به‌دلیل دفع آب زیاد هنگام ادرار، فرد همیشه احساس تشنگی و خشکی دهان دارد. این خشکی حتی با خوردن آب هم رفع نمی‌شود. به علاوه این کم‌آبی باعث خشک شدن پوست و خارش آن نیز می‌شود.

۵. کاهش وزن: وقتی بدن قند مورد نیاز خود را به‌دست نمی‌آورد، به‌سراغ چربی‌ها و سوزاندن آن‌ها می‌رود. در نتیجه افراد با وجود غذا خوردن زیاد، وزن کم می‌کنند.

۶. تاری دید: بعضی از مبتلایان به دیابت، دچار تاری دید می‌شوند. این موضوع بیشتر به‌دلیل کم شدن آب بدن فرد است.

۷. اختلال در روند بهبود زخم‌ها: بالا بودن قند خون، می‌تواند بر عملکرد اعصاب پوست تاثیر بگذارد. به‌همین دلیل زخم‌ها در افراد مبتلا به دیابت، دیر خوب می‌شوند.

در دیابت نوع ۱، بیمار احساس تهوع و استفراغ هم دارد که به‌دلیل کمبود انرژی در بدن و سوزاندن چربی‌ها است. علائم دیابت نوع ۲، علاوه بر مواردی که گفتیم، گاهی به‌صورت عفونت‌های قارچی نیز خود را نشان می‌دهد. این عفونت‌ها بیشتر در قسمت‌های مرطوب بدن مانند زیر سینه‌ها، بین انگشتان دست و پا، یا در قسمت آلت تناسلی افراد دیده می‌شود. به‌علاوه افراد مبتلا به نوع ۲ دیابت، از احساس سوزن سوزن شدن در دست و پای خود شکایت دارند. تاری دید در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲، گاهی به شدید شدن کاهش حس بینایی آن‌ها نیز می‌انجامد.

راه‌های پیشگیری از ابتلا به دیابت

دیابت نوع ۲ بیشترین آمار درگیری را در میان مردم دارد. این بیماری در سنین بالا ایجاد می‌شود و می‌توان با رعایت مواردی خاص، از بروز یا پیشرفت آن پیشگیری کرد.

-کم کردن مواد قندی:  افراد مستعد به ابتلا به دیابت نوع ۲، در خوردن شیرینی و شکلات و کربوهیدرات‌ها، باید به‌شدت مراقبت کنند. تمامی این غذاها، به ذرات ریز قند تبدیل شده و وارد جریان خون می‌شوند. این افزایش قند خون، باعث بالا رفتن ترشح انسولین می‌شود. انسولینی که بدن قادر به استفاده از آن نیست و تمامی این عوامل منجر به بروز بیماری دیابت نوع ۲ خواهند شد.

– افزایش تحرک:  عدم تحرک، یکی دیگر از نکاتی است که بیماران مستعد به دیابت باید به آن توجه کنند. فعالیت و ورزش بدنی منظم، باعث افزایش سوخت و ساز بدن شده و بدن برای کنترل قند خون، نیاز کمتری به مصرف انسولین دارد. ورزش علاوه بر کم کردن میزان قند خون، در کم کردن چربی خون نیز تاثیر دارد. به علاوه ورزش کردن باعث کم شدن میزان استرس افراد می‌شود.

– دوری از استرس: کم شدن استرس یکی از مواردی است که به‌صورت غیر مستقیم باعث کم شدن قند خون خواهد شد. بسیاری از افراد زمانی که اضطراب و استرس دارند، تمایل زیادی به خوردن شیرینی و غذا دارند. این موضوع در بیماران مبتلا به دیابت، یا بیماران مستعد ابتلا به این بیماری، یک زنگ خطر است.

– مصرف آب: نوشیدن آب نیز یکی دیگر از مواردی است که در کنترل میزان قند و انسولین خون تاثیر مثبت دارد.

– کم کردن وزن: کاهش وزن، از عوامل مهمی است که باعث کم شدن میزان قند خون می‌شود. به‌همین دلیل پزشکان در مورد خطرات چاقی و اضافه وزن هشدار می‌دهند. به‌خصوص چربی‌های شکمی در افراد مستعد به بیماری دیابت، خطر ابتلا به این بیماری را در این افراد افزایش می‌دهد.

در کنار رعایت کردن این موارد،  افراد مبتلا یا مستعد ابتلا به دیابت، باید همواره دستگاه خانگی اندازه‌گیری قند خون را در دسترس داشته باشند تا به‌صورت مداوم، میزان قند خون خود را اندازه گرفته و در صورت بالا رفتن قند خون، برای کنترل آن اقدام کنند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

علائم بیماری دیابت هم در نوع ۱ و هم در نوع ۲، گاهی بسیار دیر خود را نشان می‌دهند. اگر از نظر ژنتیکی فردی مستعد ابتلا به دیابت باشید، یا به دلایل مختلف مانند سبک زندگی، در معرض این بیماری هستید، بهتر است که به‌صورت مرتب توسط پزشک، چکاپ شوید. اما در حالت کلی، علائمی مانند نوشیدن زیاد از حد آب، یا تکرر ادرار بدون هیچ دلیل دیگر، اولین نشانه‌هایی هستند که باید به آن توجه کرد.

علاوه بر این موارد، خوب نشدن زخم‌ها به‌خصوص در انگشتان دست و پا، از عوارض دیابت است که به‌عنوان یک زنگ خطر و مرز خطرناک قند خون، می‌توان در نظر گرفت. اگر سبک زندگی سالمی دارید، کمتر جای نگرانی وجود دارد اما اگر مصرف مواد قندی و کربوهیدرات در رژیم غذایی شما زیاد است و در کنار آن تحرک کمی دارید، باید دقت بیشتری در توجه به علائم این بیماری داشته باشید. زمانی که هر کدام از علائم دیابت را مشاهده کردید، بهتر است برای معاینه و آزمایش قند خون، به پزشک مراجعه کنید.

درمان دیابت نوع ۱

برای درمان این بیماری باید حتما با پزشک مشورت کرد. پزشک بعد از اندازه گرفتن میزان قند خون در آزمایش و اطمینان از نوع دیابت، درمان را آغاز خواهد کرد.

– تجویز دارو: دارودرمانی، اولین روش درمانی برای دیابت است. دوزهای مختلف انسولین در بازه‌های زمانی گوناگون، درمانی است که پزشکان برای درمان دیابت نوع ۱ در نظر می‌گیرند. این درمان با تکنیک‌های تزریقی خاصی انجام می‌شود که فقط در صورت رعایت روش آن، درمان موثر، امکان‌پذیر است. در کنار انسولین، پزشکان داروهای دیگری را نیز برای درمان این بیماری پیشنهاد می‌دهند.

– تغییر سبک زندگی و تغذیه: در کنار درمان دارویی، قطعا تغییر سبک زندگی و روش تغذیه افراد، در کم کردن میزان قند خون تاثیر بسیار زیادی دارد.

– جراحی: در موارد حاد و زمانی که درمان‌های دیگر جوابگو نباشند، پزشکان از روش جراحی برای پیوند پانکراس استفاده می‌کنند. در این روش، سلول‌های جدید، توانایی کنترل انسولین و قند خون را خواهند داشت. اما در کنار این روش جراحی، دارو درمانی نیز کماکان ادامه خواهد داشت.

درمان دیابت نوع ۲

دیابت نوع ۲، بیماری است که بیشتر مربوط به سبک زندگی افراد است. به‌همین دلیل، با تغییر سبک زندگی می‌توان این بیماری را به‌صورت کامل درمان کرد یا تا حد زیادی آن را کنترل کرد.

– تغییر سبک زندگی و تغذیه: اصلاح الگوی غذایی و کم کردن یا در موارد خیلی حاد، حذف کامل مواد قندی، اولین قدم برای کنترل دیابت نوع ۲ است. رژیم غذایی دیابت نوع ۲، مملو از سبزیجات و پروتئین و خالی از قند و کربوهیدرات است. رعایت منظم این برنامه غذایی، به افراد کمک می‌کند این بیماری خاموش و خطرناک را درمان کنند.

– ورزش:  در کنار رژیم غذایی، ورزش و تحرک زیاد، از دیگر مواردی است که به درمان این بیماری کمک زیادی می‌کند.

– دارو درمانی:  اگر فرد مبتلا به دیابت، با رژیم‌های غذایی و ورزش موفق به کنترل بیماری خود نشود، مصرف داروهای مختلف مانند انسولین و داروهای دیگری که پزشک تجویز می‌کند،  نیز به روش درمانی اضافه خواهند شد. افراد مبتلا به دیابت نوع ۲، باید مرتب قند خون خود را کنترل کنند. معمولا قند خون را به دو صورت اندازه‌گیری می‌کنند: میزان قند خون بعد از شام، یا دو ساعت بعد از خوردن غذا و به‌صورت ناشتا.

درمان سنتی و گیاهی برای دیابت

دیابت بیماری است که برای درمان آن باید حتما به پزشک مراجعه کرد تا نوع بیماری و روش‌های درمان تشخیص داده شود. اما در درمان دیابت، رژیم غذایی و سبک زندگی نقش مهمی دارد. به‌همین دلیل بعضی درمان‌های گیاهی و سنتی نیز در کنار درمان‌های پزشکی برای این بیماری و در کل برای کنترل قند خون توصیه می‌شوند.

– سبزیجاتی مانند ریحان: ریحان به‌عنوان یک سبزی خوش‌عطر و خوش طعم، هم به‌صورت خام و هم به‌عنوان دمنوش، برای کم کردن قند خون توصیه می‌شود.

– دمنوش بابونه: مصرف چای بابونه نیز علاوه بر کنترل قند، در افزایش آرامش و کم کردن استرس افراد تاثیر دارد.

 – مصرف دارچین و زردچوبه: دارچین و زردچوبه نیز دو ادویه‌ای هستند که در کنار خاصیت چربی سوزی و آنتی اکسیدان، به کم کردن قند خون کمک می‌کنند.

– گیاهان دارویی: عرق خارمریم، گیاه گزنه، هندوانه ابوجهل، سماق، سیاه‌دانه، آلوئه‌ورا، و چای سبز نیز از دیگر مواد غذایی هستند که در طب سنتی برای کاهش قند خون توصیه می‌شوند.

اما نکته بسیار مهم این است که درمان‌های گیاهی و سنتی باید با مشورت پزشک متخصص این حوزه باشد. بسیاری از افراد به‌گمان بی‌خطر بودن درمان‌های گیاهی، در مصرف بعضی موارد افراط می‌کنند. اما بسیاری از دمنوش‌ها و گیاهانی که برای درمان بیماری‌های مختلف توصیه می‌شوند، گاهی ممکن است باعث عارضه‌ دیگری در بیمار شود.

دیابت را بیماری خاموش می‌دانند. بیماری که اندک اندک در بدن افراد ریشه دوانده و اگر به‌موقع به آن رسیدگی نشود، عوارض جبران ناپذیری در پیش خواهد داشت. آنچه مسلم است، زندگی در دنیای نوین، افراد را از فعالیت‌های زیاد و ورزش دور کرده است. به‌علاوه مصرف غذاهای آماده و فست فود در کنار انواع نوشیدنی‌های شیرین و دیگر مواد قندی، موارد ابتلا به دیابت، به‌خصوص دیابت نوع ۲ را بیشتر کرده است. آنچه مسلم است، درمان این بیماری، ابتدا به خود فرد و تلاش او برای تغییر در تمامی جوانب زندگی بستگی دارد. اما نکته مهم این است که در بعضی موارد، دیابت در افرادی دیده شده که سبک زندگی بسیار خوبی دارند. یعنی باید توجه داشت که مراقبت از سلامتی و داشتن معاینات دوره‌ای برای بررسی وضعیت بدن، از مواردی است که تمامی افراد باید به آن توجه کنند. با کنترل به‎‌موقع قند خون، می‌توان از بروز دیابت جلوگیری کرد و در صورت بیماری هم با درمان به‌موقع و مناسب، می‌توان سبک زندگی عادی را تجربه کرد.

برگرفته از : https://www.paziresh24.com/blog/16436