افزایش سالمندان تنها، چالش پیش‌روی ایران در آینده نزدیک:

به گزارش سایت اقتصادی ایران به نقل از ایسکانیوز، اول اکتبر برابر با ۹ مهر به نام روز جهانی تکریم سالمندان شناخته می‌شود. سالمندی در ایران در حال تغییر است و کشور به سمت سالمندی جمعی حرکت می‌کند. دفتر مطالعات اجتماعی مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با عنوان «بررسی وضعیت سالمندی در ایران آینده و چالش های آن» عنوان کرده که بنابر برآوردهای جمعیتی، کشور ایران طی ۳۰ سال آینده با بحران سالمندی مواجه خواهد شد؛ به‌طوری‌که بیش از ۳۰ درصد از جمعیت کشور، سالمند خواهد بود.

بار اقتصادی بیماری‌ها بر سالمندی جمعیت ایران متمرکز خواهد شد

این گزارش بیان می‌کند که سالمندی جمعیت، کشور را با چالش‌هایی مواجه خواهد کرد که یکی از مهم‌ترین چالش‌های آن، افزایش هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی و درمانی است. در دهه‌های گذشته، ایران با بار اقتصادی بیماری‌های واگیر و عفونی روبه‌رو بوده و فعالیت‌های بخش سلامت به پیشگیری، درمان و بازتوانی عوارض ناشی از این‌گونه بیماری‌ها معطوف بوده است. در دهه‌های پیش‌رو با بروز پدیده گذار اپیدمیولوژیک، بار اقتصادی بیماری‌ها بر بیماری‌های غیرواگیر و مزمن متوجه شده است، اما موج سومی در راه است و به‌زودی بار اقتصادی بیماری‌ها بر سالمندی جمعیت ایران و عوارض ناشی از آن متمرکز خواهد شد.

کمبود زیرساخت‌های مراقبت از سالمندان یکی دیگر از چالش‌های سالمندی جمعیت است؛ به‌طوری‌که با در نظر داشتن تعداد ۹ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر جمعیت سالمند در کشور، باید اذعان داشت که در حال حاضر به‌ازای هر ۷۰۰ سالمند یک تخت مراقبت از سالمند وجود دارد. این در حالی است که شاخص مذکور در کشورهای توسعه‌یافته معادل یک تخت به‌ازای هر ۱۸ سالمند است.

مهم‌ترین چالش‌های سالمندی ناپایداری نظام رفاهی کشور

گزارش مرکز پژوهش‌ها یکی دیگر از مهم‌ترین چالش‌های سالمندی را ناپایداری نظام رفاهی کشور می‌داند. افزایش امید به زندگی دوره دریافت مستمری در دوران سالمندی افزایش یافته است؛ به‌طوری‌که در سال ۱۳۵۸، شاغلان با متوسط حدود ۲۷ سال خدمت، بازنشسته می‌شدند و با توجه به میزان امید به زندگی در همان سال (۵۷٫۵ سال)، به‌طور متوسط، حدود ۱۱ سال حقوق بازنشستگی دریافت می‌کردند.

این در حالی است که در حال حاضر، متوسط سن بازنشستگی در ایران برای مردان حدود ۵۲ سال و برای زنان حدود ۵۰ سال است. با سن امید به زندگی ۷۲ سال برای مردان و ۷۶ سال برای زنان، به طور متوسط مردان حدود ۲۰ سال و زنان حدود ۲۶ سال مستمری دریافت می کنند. این امر به وارد شدن بار مالی بر صندوق‌های بازنشستگی منجر شده است.

در بخشی از این گزارش آمده است سالمندی جمعیت در ایران بر خلاف کشورهای غربی، قبل از فرآیند توسعه یافتگی اتفاق افتاده است؛ بنابراین احتمالا راهکارهای این کشورها در این خصوص مناسب ایران نباشد، چرا که کشورهای مذکور ابتدا روند توسعه یافتگی را طی کرده و سپس با سالمندی مواجه شده‌اند، بنابراین نهادهای رفاهی، قدرت کافی برای اجرای اصلاحات در ابعاد مختلف بازنشستگی، سلامت و حتی جایگاه اجتماعی به منظور دستیابی به دوره سالمندی با کیفیت داشته‌اند اما سالمندی در کشور ایران قبل از توسعه در حال وقوع است و به نوعی یک مهمان ناخوانده به حساب می‌آید. لذا می‌بایست راهکارهای متناسب با شرایط ایران را در دستور کار قرار داد.

لزوم توانمندسازی سالمندان برای حضور در اجتماع

حسام‌الدین علامه رئیس پیشین دبیرخانه شورای ملی سالمندان ایران درخصوص نحوه مواجهه با پدیده سالمندی جمعیت به ایسکانیوز گفت: یکی از ابعاد مهم پدیده سالمندی حفظ و ارتقای سلامت اجتماعی با توجه به تغییراتی است که در دوره سالمندی اتفاق می‌افتد. یکی از مهمترین نکات در این دوره توجه به قدرت تعاملات فردی سالمند با جامعه و قدرت انطباق او با گروه‌های اجتماعی است. در حقیقت میزان حضور فرد و مشارکت اجتماعی او و قدرت یادگیری مهارت‌هایی که باعث توانمندی سالمند برای حضور در اجتماع می‌شود از نکاتی است که باید در مورد سالمندان مورد توجه قرار گیرد.

وی افزود: واقعیت این است که در سالمندان فعلی بیش از آنکه گروه‌های مردم‌نهاد، شهرداری‌ها، مراکز روزانه سالمندی و سراها نقش اصلی را بازی کنند، خانواده و فامیل نزدیک نقش اصلی را در جلوگیری از انزوا و افسردگی سالمند بازی می‌کنند و بار سلامت اجتماعی بر دوش خانواده‌ها است.

باید بسترهای مشارکت اجتماعی سالمندان را افزایش بدهیم

علامه ادامه داد: حدود ۱۰ سال قبل سالمندان ما بیش از پنج فرزند داشتند اما در آینده سالمندان یک یا ۲ فرزند خواهند داشت و بعد خانوار کوچک می‌شود. به همین جهت نقش مراکز روزانه، سازمان‌های مردم نهاد و سراها پررنگ می‌شود. ما باید بسترهای مشارکت اجتماعی سالمندان را افزایش بدهیم تا وقتی بعد خانواده کاهش پیدا کرده و سالمندان تنها زیاد می‌شوند، پارک‌ها، سیستم حمل و نقل و به طور کلی شهرهای ما برای سالمندان مناسب‌سازی شده باشند.

وی توضیح داد: در کنار ایجاد شهرهای مناسب سالمندان باید فرهنگسازی و تکریم سالمندان را هم داشته باشیم. امروز باید این زیرساخت‌ها را تقویت کنیم تا سالمندان در آینده دچار چالش نشوند.

مراقب باشید از تکنولوژی عقب نمانید

رئیس پیشین دبیرخانه شورای ملی سالمندان ایران عنوان کرد: یکی از مواردی که با آن مواجه هستیم، رشد سریع فناوری‌ها و تکنولوژی‌ها است. سالمندان به دلیل مشکلات شناختی و نداشتن قدرت انطباق با فناوری‌های روز، توان روزآمدسازی خود و مهارت‌های یادگیری را ندارند. باید آموزش مناسب با قوه شناختی سالمندان به آن‌ها داده شود تا بتوانند از تکنولوژی استفاده کنند. فراموش نکنید که یادگیری مادام العمر مهارتی است که فرد باید پیش از ورود به دوره سالمندان بیاموزد.

وی افزود: یادگیری بزرگسالان هم باید متناسب با قوه شناختی سالمند و با کمک نمادها انجام شود تا تاب‌آوری سالمند در برابر تغییرات محیطی افزایش پیدا کرده و دچار انزوا نشود. انزوا و افسردگی اولین دومینوی بیماری‌های روانی و جسمی برای سالمندان است.

علامه با گلایه از بی‌توجهی به پدیده سالمندی جمعی در برنامه هفتم توسعه عنوان کرد: در برنامه هفتم توسعه به غیر از یک بار که به تربیت منابع انسانی برای وزارت بهداشت پرداخته است، به سالمندان اشاره نشده است. در این بخش خیلی کلی به تربیت نیروی انسانی برای کمک به سالمندان اشاره شده است. ما برنامه جامعه‌ای برای سالمندان نداریم. درحالی که سالمندی جمعیت پدیده‌ای نوظهور است و درصد بالایی از سالمندان را در آینده خواهیم داشت که این نیازمند برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری است. دولت باید این نیاز را تشخیص داده و لایحه جامع حمایت از سالمندان را به مجلس ارائه دهد تا دستگاه‌های اجرایی ملزم به انجام تکالیفی در حوزه سالمندی شوند.

به گزارش ایسکانیوز، بحران پیری، دور از تصور ما نیست و اگر امروز زیرساخت‌ها برای حمایت از سالمندان افزایش پیدا نکند، شاهد مشکلات عدیده‌ای در این حوزه خواهیم بود.