[p/e بالا بهتر است یا پایین]
برای عضویت درایرانیکارت ازلینک زیر استفاده نمائید :
یکی از رایجترین روشهای بررسی ارزندگی سهام یک شرکت در بازارهای مالی، محاسبه نسبت P/E است. P/E که نسبت قیمت به سود هر سهم است، نه تنها در بازار سرمایه ایران، بلکه در بسیاری از بازارهای مالی دنیا هم مورد استفاده سرمایهگذاران قرار میگیرد.این نسبت، مفهومی بهظاهر ساده دارد و سرمایهگذاران بسیاری با مشاهده مقدار p/e از تابلوی معاملاتی سهم، در مورد آن تصمیمگیری میکنند. در این مطلب به سراغ این مفهوم مهم در بازار سرمایه ایران رفتهایم و به شما خواهیم گفت نسبت p/e چیست و چه کاربردی در تحلیل سهمهای مختلف دارد. با ما همراه شوید.
نسبت p/e چیست؟
نسبت p/e یا نسبت قیمت به سود هر سهم (Price/Eps) مخفف عبارت Price/Earning Per Share است. در این عبارت، Price به معنای قیمت هر سهم و Eps به معنای سود هر سهم است.
نسبت p/e سهم را میتوان بهصورتهای مختلفی تفسیر کرد. یکی از تفسیرهای p/e، مبلغی است که سرمایهگذاران حاضرند برای بهدست آوردن یک ریال از سود شرکت بپردازند. فرض کنید قیمت سهام شرکتی در بازار سرمایه ۱۶۰۰۰ ریال و eps شرکت ارائهدهنده این سهام، ۲۰۰۰ ریال باشد. مقدار p/e شرکت، از تقسیم قیمت سهم بر eps یعنی ۱۶۰۰۰ بر ۲۰۰۰ بهدست میآید.
۸ = ۲۰۰۰ ÷ ۱۶۰۰۰
این عدد نشان میدهد که سرمایهگذاران حاضرند برای بهدست آوردن یک ریال از سود این شرکت، هشت ریال بپردازند.
تفسیر دیگری که از مقدار p/e وجود دارد، نرخ بازگشت سرمایه سرمایهگذاران است. مثلا فرض کنید قیمت سهام شرکتی ۲۰۰۰۰ ریال و Eps شرکت ارائهدهنده این سهام، ۵۰۰۰ ریال باشد. با تقسیم قیمت سهم بر eps، یعنی ۲۰۰۰۰ بر ۵۰۰۰، مقدار p/e برابر با چهار میشود.
۴ = ۵۰۰۰ ÷ ۲۰۰۰۰
حالا فرض میکنیم شما قصد دارید مبلغ ۱۰۰ میلیون از سرمایه خود را در این شرکت سرمایهگذاری کنید. بنابراین در پایان هر سال، ۲۵ میلیون سود دریافت خواهید کرد. و پس از چهار سال، ۱۰۰ میلیون سرمایه اولیهای که صرف خرید سهام این شرکت کردهاید، به شما برمیگردد. توجه داشته باشید که این دو تحلیل، بهتنهایی نمیتوانند تحلیلهای درست و قابل اتکایی باشند و باید فاکتورهای دیگری مانند نرخ رشد سود شرکت و صنعت را هم بررسی کنیم تا به درک و تحلیل درستی از نسبت p/e برسیم.
نرخ رشد سود شرکتها
برای داشتن درک و تحلیلی درست از p/e یک شرکت، لازم است فاکتورهای دیگری مانند نرخ رشد سود شرکت را هم تحلیل و بررسی کنیم. و ببینیم آیا سود شرکت در گذشته رشدی داشته و اگر داشته، این رشد با چه سرعتی اتفاق افتاد است. این سرعت رشد در آینده ادامهدار خواهد بود یا میتوان انتظار داشت که افزایش پیدا کند؟
بررسی تمام این موارد میتواند در رسیدن به تحلیلی عمیق و درست، کمککننده باشد و در نظر نگرفتن آنها، ریسک تصمیمات اشتباه را افزایش میدهد.
فرض کنید شرکتی دارای نرخ رشد سودآوری سالانه ۴۵ درصدی باشد اما نسبت p/e شرکت همچنان بالا بوده و پایین نیاید. این عدم تناسب بین نرخ رشد سودآوری و مقدار p/e، نشان میدهد که احتمالاً مشکلی وجود دارد. مثلاً ممکن است سهام شرکت در قیمتی بالاتر از ارزش ذاتی خود قیمتگذاری شده و معامله میشود و همین اتفاق، باعث شده که نرخ رشد نتواند مقدار p/e را توجیه کند.
صنعتی که شرکت در آن فعال است
فقط درصورتی میتوان نسبت p/e یک شرکت را با شرکتی دیگر مقایسه کرد که هر دو، در یک صنعت فعالیت داشته باشند. مثلاً مقایسه p/e دو شرکتی که یکی از آنها در صنعت فلزات اساسی و دیگری در صنعت قند و شکر فعالیت دارند، هیچ اطلاعات کاربردی و مفیدی به تحلیلگر نمیدهد. زیرا نرخ رشد سودآوری، پایداری این رشد و یا سرعت افزایش آن، چشماندازها و عوامل موثر دیگری در هر صنعت وجود دارد که با صنایع دیگر متفاوت است. بنابراین برای بهدست آوردن اطلاعات مفید، بهتر از p/e شرکتهایی را با هم مقایسه کنیم که در یک صنعت فعال هستند و فاکتورهای مشترکی دارند.
انواع P/E و روش محاسبه آن چیست؟
برای محاسبه P/E، میتوان از روشهای مختلفی استفاده کرد و تفاوت این نسبتهای p/e بهدلیل تفاوت در نحوه محاسبه eps (سود هر سهم) شرکت است.
P/E دنبالهرو (گذشتهنگر)
برای محاسبه p/e گذشتهنگر مقدار eps شرکت را از مدل TTM (Trailing Twelve Months) محاسبه میکنیم. در این روش، سود یا زیانی که در ۱۲ ماه گذشته شرکت محقق شده را در نسبت p/e قرار میدهیم. مثلاً فرض کنید انتهای سال مالی شرکت، آذرماه باشد ولی در حال حاضر ما در مهرماه باشیم. در این حالت، صورتهای مالی شرکت برای دورههای سهماهه بهار و تابستان سال جاری منتشر شدهاند و ما باید سودی که شرکت در بهار و تابستان امسال و پاییز و زمستان سال قبل ساخته و شناسایی کرده را با هم جمع کنیم. با این کار، مقدار eps شرکت، برای دوره ۱۲ ماهه گذشته محاسبه میشود. حالا قیمت روز سهم را بر eps بهدست آمده از روش ttm تقسیم میکنیم و p/e گذشتهنگر را بهدست میآوریم.
P/E پیشرو (برآوردی یا آیندهنگر)
در روش TTM، از سودهای محققشده گذشته شرکت برای محاسبه مقدار eps استفاده میشود. اما مشکل این است که میزان سودآوری در گذشته، نشاندهنده سودآوری قطعی در آینده نیست. بنابراین بسیاری از تحلیلگران بنیادی ترجیح میدهند برای بالا بردن اعتبار تحلیل، از روش دیگری برای محاسبه مقدار Eps و بهدست آوردن نسبت P/E استفاده کنند. آنها با در نظر گرفتن عوامل مختلفی مانند نرخ رشد سود شرکت، تورم، نرخ بهره بانکی، نرخ ارز، شرایط اقتصادی کشور و بررسی صورتهای مالی شرکت، مقدار Eps را پیشبینی خواهند کرد و از این Eps پیشبینیشده که به Eps فوروارد (Forward) هم معروف است، برای محاسبه نسبت P/E آیندهنگر یا فوروارد استفاده میکنند. آنها قیمت روز سهم را بر Eps پیشبینیشده تقسیم کرده و P/E پیشبینیشده را بهدست میآورند. البته توجه داشته باشید که یک تحلیلگر باید برای محاسبه Eps و P/E فوروارد، شناخت زیادی از صنعت و شرکت مورد نظر داشته باشند.
برای محاسبه p/e میانگین، میانگین Eps محققشده شش ماه گذشته شرکت و Eps پیشبینیشده شش ماه آینده را بهدست میآوریم. در آخر، قیمت روز سهم را بر مقدار Eps بهدستآمده تقسیم میکنیم.
P/E شرکتهای زیانده
مقدار p/e شرکتها به دو فاکتور قیمت هر سهم و eps شرکت وابسته است و با افزایش یا کاهش مقدار این دو عامل، مقدار p/e هم تغییر خواهد کرد. بنابراین اگر شرکتی سودسازی نکرده و بهجای سود، زیان شناسایی کند، مقدار p/e شرکت عددی منفی خواهد شد.
p/e منفی لزوماً به معنای عملکرد ضعیف شرکت نیست. زیرا p/e شرکتهایی که بهتازگی تاسیس شدهاند، آن دسته از شرکتهایی که بخش زیادی از سرمایه خود را به طرحهای توسعه یا تحقیقاتی اختصاص میدهند، یا شرکتهایی که در حوزه تکنولوژی فعالیت میکنند، ممکن است بهصورت مقطعی منفی باشد ولی پس از مدتی، شاهد افزایش نرخ رشد سود و کاهش مقدار p/e آنها باشیم. بنابراین از دید اکثر تحلیلگران، p/e منفی کاربردی در ارزیابی شرکتهای زیانساز ندارد و برای تحلیل و بررسی این شرکتها، از نسبتهای مالی دیگری استفاده میکنند.
بعضی از تحلیلگران هم معتقدند که باید p/e شرکتهای زیانده را صفر قرار داد.
کاربرد نسبت p/e چیست؟
استفاده از نسبت p/e، یکی از روشهایی است که به کمک آن میتوان ارزندگی سهام یک شرکت را بررسی کرد. در این روش، با استفاده از صورتهای مالی شرکت و در نظر گرفتن تورم، نرخ بهره بانکی و عوامل موثر دیگر، eps شرکت را پیشبینی میکنیم. میدانیم که بین قیمت سهم و نسبت p/e رابطه زیر برقرار است:
P/E × EPS = Price
Price = ارزش هر سهم
بنابراین در قدم بعدی، مقدار eps پیشبینیشده را در نسبت p/e ضرب کرده و ارزش سهم را بهدست میآوریم. اگر قیمت سهم در بازار، بالاتر از ارزش بهدست آمده باشد، میگوییم این سهم ارزنده نیست و با قیمتی بالاتر از ارزش ذاتی مورد معامله قرار میگیرد. بنابراین احتمال رشد قیمت سهم بسیار کم خواهد بود. ولی اگر قیمت سهم در بازار، پایینتر از ارزش ذاتی بهدست آمده باشد، میتوان گفت سهم مورد نظر ارزنده است و احتمال رشد قیمتی سهم در آینده بسیار بالاتر است.
فرض کنید با استفاده از صورتهای مالی شرکت و روشهای محاسباتی، مقدار Eps Forward را ۳۰۰۰ و مقدار P/E Forward را پنج بهدست آورده باشیم. بنابراین با ضرب مقدار Eps در P/E، ارزش سهم برابر با ۱۵۰۰۰ ریال خواهد شد.
۱۵۰۰۰ = ۵ × ۳۰۰۰
اگر قیمت روز این سهم در بازار سرمایه ۹۰۰۰ ریال باشد، میگوییم این سهم ارزنده است و خرید آن، سودآور خواهد بود ولی اگر قیمت این سهم در بازار ۱۸۰۰۰ ریال باشد، سهم ارزنده نبوده و احتمال رشد قیمت سهم، بسیار پایین است. بنابراین خرید آن با هدف کسب سود از افزایش قیمت، ریسک بالایی خواهد داشت.
توجه داشته باشید که دقت در محاسبه مقدار Eps و P/E فوروارد، مهمترین اصل در ارزشگذاری دقیق و بدون خطای سهم است و کوچکترین اشتباهی در محاسبات، باعث میشود ارزش سهم، اشتباه بهدست آمده و تصمیمگیری نادرستی داشته باشیم.
P/E گروه چیست؟
هر شرکت پذیرفتهشده در بورس و فرابورس، دارای نمادی مختص به خود است و هر نماد، در یکی از گروههای صنایع دستهبندی شدهاست. منظور از P/E گروه یا صنعت، میانگین P/E شرکتهایی است که در آن گروه یا صنعت فعالیت میکنند.
البته توجه داشته باشید که P/E شرکتهای بورسی یک صنعت، با P/E شرکتهای فرابورسی همان صنعت، متفاوت است.
مقایسه P/E هر سهم با P/E گروه
همانطور که قبلاً هم به آن اشاره کردیم، یکی از بهترین راههای تحلیل در بازار سرمایه، مقایسه P/E شرکتهای فعال در یک گروه است. زیرا با این مقایسه میتوانیم وضعیت هر شرکت را نسبت به رقبای فعال در صنعت خود بررسی کنیم. اما در کنار این بررسی، مقایسه P/E هر شرکت با گروهی که در آن صنعت فعالیت دارد هم اطلاعات کاربردی و مفیدی به ما میدهد. با این مقایسه میتوانیم آن دسته از شرکتهای هر صنعت که از سایر رقبای گروه جا مانده و مستعد رشدند را پیدا کرده و بررسی کنیم.
فرض کنید P/E سهمی، چهار و صنعتی که در آن فعالیت میکند، هشت باشد. بنابراین P/E سهم از میانگین P/E شرکتهای فعال در آن صنعت کمتر است و امکان رشد این مقدار تا حوالی P/E صنعت وجود دارد. حالا فرض کنید با محاسبه EPS و P/E فوروارد، ارزش سهم را هم محاسبه کنیم و این ارزش، بالاتر از قیمت روز سهم باشد. در این شرایط، احتمال افزایش قیمت سهم و مقدار P/E بسیار بیشتر خواهد شد.
حالا فرض کنید که P/E سهمی ۱۰ و صنعتی که در آن فعالیت میکند پنج باشد. این تفاوت در مقدار P/E، میتواند بهدلیل انتظارات بالای سهامداران از بازدهی و سودسازی آینده سهم باشد. بنابراین اگر این انتظارات برآورده شده و بازدهی شرکت افزایش پیدا کند، مقدار P/E آن هم در آینده به P/E صنعت نزدیک شده و متعادل میشود. اما اگر این انتظارات برآورده نشود، احتمال ریزش قیمت سهم وجود دارد.
پس بهتر است قبل از انجام معاملات، حتما سهم مورد نظر، گروهی که در آن فعالیت دارد و ارزش ذاتی سهم را بررسی کنید. ولی هرگز با اتکا به مقدار P/E، هیچ سهمی را خریداری نکنید. زیرا عوامل زیادی به جز مقدار P/E، در رشد یا سقوط قیمت یک سهم تاثیرگذار هستند و نادیده گرفتن این عوامل، ریسک معاملات شما را افزایش خواهد داد.
نسبت P/E کل بازار بورس
هر یک از شرکتهای بورسی، متناسب با ویژگیهای بنیادی، یا صنعتی که در آن قرار دارند، بر نسبت p/e تاثیرگذار هستند. بنابراین p/e کل بازار بورس، به عوامل مختلف و بسیاری وابسته است اما در تاریخی که این مقاله نوشته شده( آبان ماه ۱۴۰۲)، مقدار p/e کل بازار برابر با ۱/۷ است.
برای مشاهده P/E هر سهم، وارد وبسایت رهآورد شده و از سمت چپ بالای صفحه، نام نماد مورد نظر را جستجو میکنیم. صفحهای باز خواهد شد که P/E هر نماد با مدل ttm در آن، قابل مشاهده است.
نحوه استفاده از فیلتر P/E در سایت رهآورد
هر روزه بازارهای مالی بزرگتر شده و نمادهای بیشتری در بورس و فرابورس پذیرفته میشوند. بنابراین در بین این حجم از نمادها، پیدا کردن نمادهایی که مناسب سرمایهگذاری باشند سختتر شدهاست. به همین دلیل، فیلترهای بورس ایجاد شدند تا با شروطی اولیه، مراحل انتخاب نمادهای مناسب برای سرمایهگذاری را راحتتر کنند.
با انتخاب آیکون شرکت، گزینه نسبت P/E ttm نمایش داده میشود.
آن را انتخاب کرده و کادرهای خالی را پر میکنیم.
در کادر قالب، عنوان فیلتر را بنویسید. و در کادر چهارم، یکی از گزینههای زیر را انتخاب کرده و عدد دلخواه را در کادر پنجم وارد کنید.
در آخر، با انتخاب گزینه جستجو، جدول زیر را مشاهده میکنید. که شامل تمام نمادهایی است که P/E آنها کمتر از هشت است.
نحوه استفاده از فیلتر P/E در دیدهبان بازار
برای استفاده از فیلتر P/E در دیدهبان بازار، از نوار بالای صفحه، گزینه فیلتر دیدهبان را انتخاب کنید.
با انتخاب آیکون فیلتر جدید میتوانید فیلتر مورد نظرتان را ایجاد کنید.
در کادر شماره یک، نام فیلتر و در کادر شماره دو، کدنویسی مورد نظرتان را بنویسید. در قدم سوم باید کدهای نوشتهشده را اعتبارسنجی کنید.
اگر صفحه ای با پیغام زیر مشاهده کردید، به این معناست که کدنویسی شما بدون پیغام خطاست. و میتوانید آن را با گزینه ثبت، اجرا کنید.
با انتخاب گزینه ثبت، صفحه دیدهبان بازار با توجه به شروط فیلتر که سهام دارای p/e کمتر از هشت بود، مرتب خواهد شد.
نسبت P/S چیست؟
نسبت p/s یکی از نسبتهای مهم و کاربردی در تحلیل و بررسی میزان رشد شرکتها و علل آن است. در این نسبت P (Price) به معنای قیمت بازار سهم و S (Sale) به معنای مقدار فروش شرکت در ۱۲ ماه گذشته است. یعنی مقدار p/s هم با مدل TTM محاسبه میشود و بر مبنای فروش تحلیلی یا برآوردی نیست.
میدانیم یک شرکت تولیدی، زمانی رشد میکند که میزان فروش آن شرکت رشد کند. بنابراین از نسبت p/s برای بررسی این موضوع استفاده میشود که آیا رشد قیمت سهم، به دلیل رشد فروش شرکت و علل بنیادی اتفاق افتاده یا بازیگرانی در پشت پرده این رشد قیمتی هستند و صرفاً یک سفتهبازی است. پس اگر رشد قیمت سهم، همراه با افزایش فروش شرکت باشد، میتوان گفت که عامل اصلی رشد قیمت، علل بنیادی بوده است اما اگر قیمت سهم رشد کند ولی پیشرفتی در فروش شرکت اتفاق نیفتد، این احتمال که رشد قیمتی سهم در اثر سفتهبازی اتفاق افتاده، بیشتر میشود.
تفاوت نسبت P/E و P/S چیست؟
نسبت p/e برای مقایسه قیمت با میزان سود هر سهم و نسبت p/s برای مقایسه قیمت با میزان فروش شرکت استفاده میشوند.
نسبت p/e با استفاده از روشهای حسابداری قابل دستکاری است ولی نسبت p/s قابل دستکاری نیست.
نسبت p/e برای ارزشگذاری شرکتهای سودآور کاربردی است ولی نسبت p/s برای ارزشگذاری شرکتهای زیانده و تازهتاسیس، کاربرد بیشتری دارد.
نسبت p/e در شرکتهای سرمایهگذاری هم قابل استفاده است اما نسبت p/s برای شرکتهای غیرتولیدی قابل استفاده نیست.
مشکلات و معایب نسبت P/E
یکی از محدودیتهای نسبت p/e این است که فاکتور درآمد شرکت، در محاسبات p/e ثابت در نظر گرفته میشود. درصورتیکه این امکان وجود دارد که میزان درآمد شرکت کاهش یا افزایش داشته باشد.
احتمال دستکاری نسبت p/e با روشهای حسابداری وجود دارد. بنابراین بهتنهایی نمیتوان به این نسبت اتکا کرده و در مورد سهام تصمیمگیری کرد.
با وجود اینکه نسبت p/e یکی از بهترین روشهای ارزشگذاری سهام است. اما از آینده درآمدی شرکت و رشد یا اُفت آن اطلاعاتی نمیدهد.
میزان بدهیهای یک شرکت و اینکه آیا قادر به پرداخت بدهیهای خود خواهد بود یا خیر، اهمیت زیادی دارد اما در محاسبه نسبت p/e به میزان بدهیهای شرکت هم توجهی نمیشود.
هر تحلیلگر نسبت p/e را با توجه به بررسیهایی که در مورد بنیاد شرکت انجام داده تفسیر میکند. بنابراین ممکن است تفسیرهای متفاوتی از یک مقدار p/e وجود داشته باشد. مثلاً اگر p/e شرکتی پایین باشد، میتوان دو تفسیر مختلف از آن داشت:
در تفسیر اول میتوان گفت که چون سهام شرکت به قیمتی پایینتر از ارزش ذاتی خود معامله میشود، مقدار p/e سهم، پایین است.
و در تفسیر دوم میتوان گفت که علت پایین بودن p/e سهم این است که سرمایهگذاران، آینده شرکت را روشن نمیبینند و همین موضوع باعث شده که قیمت سهم اُفت کند.
بنابراین بهتر است، تنها با اتکا بر مقدار p/e سهم، در مورد آن تصمیمگیری نکنیم و فاکتورهای دیگری مثل نرخ رشد سود شرکت، نسبت P/S، طرحهای تحقیقاتی و توسعه، درآمدهای شرکت، بدهیهای آن و… را هم در نظر بگیریم.
جمعبندی
نسبت p/e ، مفهومی بهظاهر ساده دارد و سرمایهگذاران بسیاری با مشاهده مقدار p/e از تابلوی معاملاتی سهم، در مورد آن تصمیمگیری میکنند. اما مهارت تابلوخوانی، تنها یکی از مهارتهای لازم برای معاملهگری در بازار سرمایه است و یک سرمایهگذار، برای رسیدن به درک و تحلیلی درست از نسبت p/e، نیازمند دانش زیادی در حوزه تحلیل بنیادی است. بنابراین اگر بهتازگی وارد بازار سرمایه شدهاید یا تجربه حضور در بازارهای مالی را ندارید، توصیه میکنیم در قدم اول، با مطالعه این مقاله و سایر مقالات آموزش بورس و تحلیل بنیادی، اطلاعات خود را در این زمینه افزایش دهید و در قدم بعدی، با شرکت در دوره تحلیل بنیادی، با صفر تا صد بنیاد شرکتها، نحوه ارزشگذاری سهام، روشهای مختلف تحلیلی و… آشنا شوید. پس از اتمام این دوره، به یک تحلیلگر ماهر و باتجربه تبدیل شده و با دانش و مهارت بالا، ریسک سرمایهگذاری خود را کاهش چشمگیری دهید.
نکته دیگری که باید به آن دقت داشت این است که با استفاده از نسبت p/e میتوان ارزندگی سهام شرکتها را بررسی کرد اما باید توجه داشت که تنها با اتکا بر p/e نمیتوان دست به معاملات زد. بنابراین بهتر است از سایر نسبتهای مالی و روشهای تحلیلی استفاده کرده و p/e سهم را با p/e گروه و سایر رقبای شرکت مقایسه کنیم تا به درک درستتری از این نسبت برسیم و با اطمینان بیشتری وارد معامله شویم.
سوالات متداول
نسبت P/E چیست و چگونه محاسبه میشود؟
نسبت p/e، نسبت قیمت به سود هر سهم است و یکی از کاربردیترین نسبتهای مالی است. این نسبت از تقسیم قیمت روز سهم، بر Eps بهدست میآید.
p/e فوروارد چیست؟
اگر در محاسبه p/e، از سود (Eps) پیشبینیشده شرکت استفاده کنیم، اصطلاحا به آن p/e فوروارد یا آیندهنگر میگوییم.
P/E گذشتهنگر چیست؟
اگر در محاسبه p/e، از سود ۱۲ ماه گذشته شرکت (مدل ttm) استفاده کنیم، اصطلاحا به آن p/e گذشتهنگر میگوییم.
P/e منفی چه معنایی دارد؟
p/e یک شرکت میتواند به دلایل مختلفی منفی باشد:
- اگر شرکت در مسیر رشد و توسعه باشد و بخش عمده سرمایه خود را صرف طرحهای توسعه و پیشرفت تکنولوژی کند، ممکن است برای دورهای، p/e منفی داشته باشد.
- اگر شرکتی در چند سال متوالی، p/e منفی داشته باشد و شاهد رشدی در آن نباشیم، احتمال ورشکستگی شرکت وجود دارد.
محاسبه p/e با مدل TTM برای چه شرکتهایی مناسب نیست؟
این روش برای شرکتهایی که دائماً دچار نوسانند مناسب نیست.
برگرفته از : https://rahavard365.com/wiki/8187/p-e