سقوط کیفیت اشتغال عامل اصلی مشکلات اقتصادی و اجتماعی است:

به گزارش سایت اقتصادی ایرانبه نقل ازجماران، فرشاد مومنی در نشست ویژه روز جهانی کارگر که در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد، خاطرنشان کرد: تصویر بازار کار یک کشور، مانند آیینه‌ای است که می‌توانید کل مناسبات حیات جمعی را از درون آن نگاه کنید. وی افزود: آنچه جامعه ایران را رو به زوال می‌برد، سقوط بی سروصدای کیفیت اشتغال در کشور است. همه آثار تلخ و نگران‌کننده‌ای که از نظر اجتماعی و اقتصادی مطرح می‌شود، بازتاب سقوط کیفیت اشتغال است. رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد توضیح داد: مطالعات نشان می‌دهد وقتی اشتغال غیرمولد شد سه گونه مرگ یک باره با جهش بزرگ در آمریکا خود را به رخ کشید؛ «مرگ از فرط مصرف مواد مخدر»، «مرگ از فرط مصرف مشروبات الکلی» و «مرگ از فرط گرایش به خودکشی». وقتی یک اقتصادی که نوک پیکان پیشرفت‌های علمی – فنی است و بیش از ۱۵۰ سال است که از مرحله تولید انبوه عبور کرده، با یک خطای کلیدی، یعنی حساسیت‌زدایی از کیفیت اشتغال با چنین مرگ‌هایی روبه‌رو می‌شود، روشن است که در جامعه ما چه پیامدهایی به بار می‌آید. وی با بیان اینکه در ایران مناسباتی را تجربه می‌کنیم که در آن اساس خلق ارزش، روی رانت و استثمار بنا شده، گفت: مناسبات رانتی با شش، هفت نوع کارکرد متفاوت بازی اقتصادی را بازی با جمع صفر می‌کند و به همین خاطر است که هم با سقوط کیفیت زندگی روبه‌رو می‌شویم و هم با بی‌سابقه‌ترین ابعاد تجربه شده تاریخی فساد و نابرابری مواجه هستیم و به‌رغم همه ادعاهایی که می‌شود، روندهای تعمیق وابستگی‌های ذلت‌آور به بیرون هم در حال شدت پیدا کردن است.
دوسوم جمعیت در سن اشتغال، هیچ نقشی در تولید ملی ندارد
مومنی با بیان اینکه حکومتی که آلوده و معتاد به شوک‌درمانی باشد به دست خودش از خود حاکمیت‌زدایی می‌کند، به بازار ۵۵ تا ۵۸درصدی بازار کار غیررسمی در ایران اشاره کرد و گفت: از دریچه اندیشه توسعه، شوک‌درمانی نیروی محرکه آنومیک کردن همه مناسبات حیات جمعی است، یعنی ماجرا فقط آنومی اجتماعی نیست، آنومی اقتصادی و آنومی سیاسی هم هست یعنی حکومتی که نفوذ خود را از بین می‌برد. به گفته این اقتصاددان، هیچ کشوری در دنیا به توسعه دست پیدا نمی‌کند، مگر اینکه اول قادر باشد از همه ظرفیت‌های انسانی‌اش برای خلق ارزش کمک بگیرد. داده‌های رسمی سرشماری در دوران تعدیل ساختاری در ایران نشان می‌دهد تقریبا در کل دوره نزدیک به دوسوم جمعیت در سنین فعالیت در ایران هیچ نقشی در تولید ملی ندارد. یعنی ما با یک مشارکت‌زدایی بسیار وحشتناک از مردم در رقم زدن به سرنوشت سیاسی و اقتصادی و اجتماعی‌شان روبه‌رو هستیم.
حکومت در دوره جنگ مسئولیت‌پذیرتر بود
مومنی با اشاره به عدم ارتباط ۷۵درصدی رشته تحصیلی به شغل افراد و همچنین وضعیت اشتغال پایین زنان و افراد تحصیلکرده، اضافه کرد: به طور متوسط مسئولیت‌پذیری حکومت در امور حاکمیتی، یعنی در نظم، امنیت، سلامت، آموزش، تغذیه و مسکن در دوره جنگ در ایران بین ۲ تا ۷ برابر دوره پس از جنگ بوده است. برای یک اقتصاد نفتی شرم‌آور است که سهم مسئولیت‌پذیری حکومت در امر آموزش، کمتر از نصف میانگین جهانی باشد. در سلامت فاجعه سهم پرداخت از جیب بیماران را ببینید! به همین قاعده آن سه نوع مرگ هم در ایران بیداد می کند اما صدایی از آن نمی‌شنوید. عزیزان گویی دوست دارند مثلا سر خودشان را در برف بکنند و به روی خودشان نیاورند که گزارش‌های رسمی سازمان جهانی بهداشت راجع به مصرف سرانه الکل در ایران چه می‌گوید.
امکان اداره یک زندگی شرافتمندانه به حداقل رسیده است
این استاد اقتصاد با بیان اینکه ماجرای خودکشی و مرگ از فرط اعتیاد هم آن‌قدر شایع است که امکان پنهانکاری وجود ندارد، اظهارداشت: یک جامعه شوک‌زده هستیم که این شوک کل نظم اجتماعی ما را به سمت فلج می‌برد و حیاتی‌ترین و فاجعه‌بارترین وجه این فلج، این است که امکان مشارکت مردم در سرنوشت اقتصادی و اینکه بتوانند با عزت نفس یک زندگی شرافتمندانه را اداره کنند، به حداقل رسانده است. به هزار و یک دلیل، این روند چشم‌اندازی جز فروپاشی برای نظم اجتماعی ندارد. وی افزود: مرتب ما را از پدیده نفوذ می‌ترسانند. باید گفت شما که این‌قدر از این شیرین‌کاری‌ها بلد هستید، راضی به زحمت بیرونی‌ها نیستید! در اقتصاد سیاسی شوک‌درمانی گفته می‌شود کسی که دچار عارضه شوک‌درمانی می‌شود جهت را از دست می‌دهد و دست و پا می‌زند اما نمی‌فهمد چه می‌کند. وقتی شما گستره و عمق فقر را به این وضعیت می‌رسانی، برای سلطه خارجی‌ها فرش قرمز پهن می‌کنید.
نزدیک به دوسوم ظرفیت نصب شده در بنگاه‌های تولیدی بلااستفاده است
این استاد اقتصاد با تاکید بر اینکه باید ارتقای بنیه تولید فناورانه و استراتژی بسط فرصت‌های شغلی مولد به عنوان هدف سیاست‌گذاری‌ها قرار گیرد، گفت: وقتی ۳۰ میلیارد دلار واردات کالاهای قابل تولید در کشور می‌کنید، برآوردهای کارشناسی خیلی جدی وجود دارد که می‌گویند به ازای هر یک میلیارد دلار واردات کالاهای ساخته شده قابل تولید در کشور بین ۲۵ هزار تا ۱۰۰هزار فرصت شغلی از بین می‌رود. به دست خودتان سرخوردگی ایجاد می‌کنید و هرقدر که این جمعیت بادانش‌تر، باتجربه‌تر و بامهارت‌تر باشد، شدت سرخوردگی بیشتر می‌شود. از یک‌طرف با سرمایه‌های انسانی داخلی این‌گونه می‌کنیم و از سوی دیگر هم گزارش‌های رسمی می‌گویند در بنگاه‌های تولیدی هم نزدیک به دوسوم ظرفیت نصب شده بلااستفاده است.
ظرفیت جذب ۵ میلیارد دلار سرمایه خارجی سالم هم نداریم
مومنی ادامه داد: می‌گویند اگر پای آمریکایی‌ها به اینجا باز شود هزار میلیارد دلار سرمایه‌گذاری می‌کنند! در شرایطی که آمریکا پیه سیاست‌گذاری تجاری حمایتگرای افراطی را به تنش مالیده و می‌گوید هر کسی می‌خواهد با من کار کند، باید بیاید داخل آمریکا سرمایه‌گذاری کند و خودش اکنون بزرگترین متقاضی سرمایه خارجی شده، عده‌ای می‌گویند فقط برای ایران که کل اندازه تولید ناخالص ملی‌اش مثلا یک‌هشتادم تولید ناخالص ملی آمریکاست، آمریکا هزار میلیارد دلار کنار گذاشته است. اگر ما جامعه علمی مسئله‌محور داشتیم به ۱۰ شکل این موضوع را به بحث می‌گذاشت. خدا می‌داند چه خبر است که این‌گونه آمریکا را برای ما منجی جلوه می‌دهند. وی تاکید کرد: در تاریخ بشر هیچ کشوری که قادر نبوده به شکل خردورزانه از سرمایه‌های انسانی و مادی‌اش استفاده کند، به طریق اولی قادر نیست از سرمایه‌های خارجی استفاده کند. بحث بر سر ظرفیت جذب است. مگر مناسبات و ترتیبات نهادی ما به گونه‌ای است که بتواند ۵ میلیارد دلار جذب سرمایه خارجی سالم داشته باشد!؟ با شواهد رسمی می‌توان گفت این‌گونه نیست اما ببینید ما را دچار چه اوهامی می‌کنند و این اوهام در شرایط فعلی بسیار پرشمارتر شده است. این اقتصاددان در پایان تاکید کرد: باید به اندیشه توسعه برگردیم و انسان‌ها هدف برنامه‌های توسعه و مهم‌ترین ابزار تحقق توسعه هستند. راه نجات ایران باز کردن مشارکت فعال مردم در سرنوشت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است. برای تحقق آن، ما به راهبردی برای توزیع عادلانه قدرت، ثروت، منزلت، صدا و اطلاعات نیاز داریم و در میان اینها توزیع عادلانه قدرت مقدم بر همه وجوه دیگر است.