وحید حاجی حتم‌لو در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» را نباید صرفاً از منظر حقوقی یا تحریمی قدیمی تحلیل کرد، گفت: اسنپ‌بک یا مکانیسم ماشه در بستر جدیدی از تحولات جهانی و تغییر موازنه قدرت‌ها رخ می‌دهد.

وی افزود: نکته کلیدی، عضویت ایران در نهادهایی مانند بریکس و شانگ‌های است. اما این موضوع فراتر از امکان دور زدن تحریم‌ها است، چراکه این تحول، یک تغییر پارادایم از اقتصاد تک‌قطبی دلار محور به سمت یک نظام چندقطبی مالی است.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به عملکرد کمیته مقابله با تحریم‌های آمریکا در شانگ‌های گفت: شانگ‌های برای اولین بار یک نهاد رسمی بین‌المللی را ایجاد می‌کند که مأموریت صریح آن خنثی‌سازی تحریم‌های غرب است. در واقع این یک مشروعیت‌بخشی بین‌المللی به استراتژی مقاومت فعال ایران است.

طرح پول مشترک عملیاتی زمان‌بر و قدرتمند علیه انحصار دلار است

حاجی حتم‌لو تصریح کرد: طرح “پول مشترک” در بریکس هم موضوع مهم دیگری است که اگرچه عملیاتی شدن آن زمان‌بر خواهد بود، اما حتی در حد طرح مفهومی، یک ابزار روانی قدرتمند علیه انحصار دلار است. این امر به کشورهایی مانند ایران اجازه می‌دهد مبادلات خود را بر اساس هزینه فرصت انجام دهند، نه ترس از تحریم.

وی افزود: در نتیجه، مکانیسم ماشه در شرایطی فعال می‌شود که ایران برای اولین بار پس از انقلاب، در یک ائتلاف اقتصادی-امنیتی بزرگ و غیرغربی عضویت دارد. این موضوع، هزینه‌های اجرایی کردن آن را برای طرف غربی به شدت افزایش می‌دهد.

حاجی حتم لو گفت: ادعای توقف‌ناپذیری فروش نفت ایران، نه یک ادعای تبلیغاتی، بلکه بر اساس واقعیت اقتصاد سایه جهانی است. شبکه‌ای از بازیگران دولتی و غیردولتی شامل شرکت‌های نفتی، دلالان بین‌المللی و پالایشگاه‌های مستقل، به دلایل سودآوری بالا، انگیزه قوی برای ادامه همکاری با ایران دارند.

کاهش دامنه اثرگذاری تحریم‌ها با حرکت به سوی ارزهای ملی و پایاپای

این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه تحریم‌های آمریکا بر اساس “حوزه قضایی دلار” عمل می‌کند، گفت: هرچه مبادلات به سمت ارزهای ملی، پایاپای و کریپتوکارنسی‌ها سوق پیدا کند، دامنه اثرگذاری این تحریم‌ها محدودتر می‌شود.

حاجی حتم لو با اشاره به افزایش ذخایر استراتژیک طلا توسط ایران، آن را یک حرکت هوشمندانه برای عبور از تحریم‌ها دانست و افزود: طلا، دارایی بین‌المللی غیرقابل تحریم است و به عنوان وثیقه برای تسهیل مبادلات در شرایط فشار قابل استفاده است.

بازگشایی مسیرهای جدیدی برای تجارت ایران

وی افزود: در نتیجه، با بستن یک مسیر از سوی غرب، چند مسیر جدید برای ایران باز می‌شود. قدرت مکانیسم ماشه نه در خود متن حقوقی، بلکه در توانایی آمریکا برای متقاعد کردن متحدانش برای اجرای آن است که در شرایط چندقطبی کنونی، این توانایی به شدت تضعیف شده است.

چرایی حساسیت بازار ایران به اخبار تحریمی

حاجی حتم لو در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود همه عوامل مقاومت‌ساز، بازار ایران همچنان به اخبار تحریمی حساس است، گفت: پاسخ در تفاوت بین «تاب‌آوری ساختاری» و «آسیب‌پذیری روانی» نهفته است. اقتصاد ایران از نظر شاخص‌های کلان مانند ذخایر، تراز تجاری غیرنفتی و تنوع شرکای تجاری نسبت به دهه گذشته تاب‌آورتر شده است که به آن تاب‌آوری ساختاری گفته می‌شود. اما جامعه و فعالان اقتصادی به دلیل تجربه تورم مزمن و بی‌ثباتی، به محض شنیدن اخبار منفی، به سمت “انتظارات تورمی” و “دوراهی اعتماد” می‌روند. در واقع آن‌ها به جای اعتماد به وعده‌ها، به رفتار دیگران نگاه می‌کنند و اگر افزایش قیمت را ببینند، خود نیز اقدام به خرید یا نگهداری ارز می‌کنند. به این شرایط آسیب‌پذیری روانی گفته می‌شود.

وی افزود: در نتیجه، موفقیت یا شکست مکانیسم ماشه نه در واشنگتن یا بروکسل، بلکه در میان‌مغزهای شهروندان و فعالان اقتصادی ایرانی تعیین می‌شود. اگر دولت بتواند با شفافیت و تزریق نقدینگی هدفمند، اعتماد را مدیریت کند، اثر روانی خنثی می‌شود. در غیر این صورت، یک تهدید نمادین می‌تواند به یک بحران واقعی تبدیل شود.

این کارشناس اقتصادی عنوان کرد: مکانیسم ماشه را باید بیشتر یک “سلاح روانی” در یک نبرد گسترده‌تر دانست تا یک تحریم کارآمد. از منظر بین‌المللی، قدرت مکانیسم ماشه به دلیل ظهور قطب‌های جدید قدرت، به شدت کاهش یافته است. از منظر اقتصادی نیز، شبکه‌های غیررسمی و تطبیق اقتصاد ایران، اثر مستقیم آن را خنثی می‌کند.

کنترل تله روانی ماشه مهم‌تر از غلبه بر تله تحریمی است

حاجی حتم لو در پایان تاکید کرد: نقطه تعیین‌کننده در مکانیسم ماشه، مدیریت انتظارات داخلی است. اگر دولت بتواند از تبدیل “انتظار تورم” به “تورم واقعی” جلوگیری کند، مکانیسم ماشه به جزئی از تاریخ تحریم‌های بی‌اثر علیه ایران تبدیل خواهد شد. در نتیجه، غلبه بر “تله روانی” مهم‌تر از غلبه بر “تله تحریمی” است.