ابرتورم در راه اقتصاد ایران:
حال بد اقتصاد کشور در این روزهای پرتنش بر کسی پوشیده نیست. نوسانات ارزی، تحریم و محدودیت به شدت افراد جامعه، مخصوصا قشر آسیب‌پذیر را تحت تاثیر قرار داده و ادامه زندگی را دشوارتر از هر زمان دیگری کرده است.
مردم این روزها برای سپری کردن روزهای‌شان می‌جنگند. از یک طرف بیکاری معضل زندگی‌شان شده و از طرفی دیگر تورم کمرشان را زیر بار هزینه‌ها خم کرده است. عده‌ای آینده ایران را مانند ونزوئلا می‌بینند و عده‌ای دیگر با نگاه مثبت‌شان شرایط را به این شدت اسفبار نمی‌دانند. اما باید منتظر ماند و دید که اقتصاد به کدام سمت و سو می‌رود؟ به سمت بهبود یا تله ابر تورم!
تورم نقطه به نقطه
افزایش قیمت در ماه‌های اخیر به حدی با شتاب صورت گرفت که برای همگان غیر قابل باور بود. اما با گذشت زمان و کاهش نسبی قیمت دلار انتظار می‌رفت به همان شکلی که افزایش قیمت کالا را در زمان افزایش قیمت ارز داشتیم حالا شاهد کاهش قیمت اجناس باشیم. اما این امر عملی نشد و افراد همچنان سایه سنگین تورم را بر زندگی‌شان احساس می‌کنند. ابراهیم نکو، نماینده مجلس، دبیر دوره نهم کمیسیون اقتصادی مجلس و کارشناس مسائل اقتصادی درخصوص تورم و علائم آن در جامعه به «ابتکار» می‌گوید: تورم به معنای افزایش قیمت‌ها است. تورم را باید طبق روال بین‌المللی و بر اساس مقایسه سالانه انجام دهند. به عنوان مثال یک ماه از سال جاری را با یک ماه مشابه سال قبل مقایسه کرده و تورم را با توجه به اقلامی از سبد کالایی خانوارها که معمولا تعریف شده است حساب کنند و آن نرخ را به عنوان نرخ تورم اعلام کنند. در کشور ما یک تورم دیگری تعریف شده که بسیاری آن را نمی‌پسندند و آن را به عنوان تعریف تورم قبول ندارند. این تورم، تورم نقطه به نقطه است که در هیچ جای دنیا مرسوم نیست، اما در کشور ما به نوعی جا افتاده و افزایش نرخ تورم را ماه به ماه و به صورت یک آمار حساب کرده و ارائه می‌دهند. آن چیزی که بتوان به عنوان ابر تورم از آن یاد کرد به نوعی افزایش افسارگسیخته قیمت‌ها است. هر زمان که در یک کشوری قیمت‌ها به صورت افسارگسیخته و سرسام‌آور افزایش پیدا کند، قدرت خرید مردم به سرعت کاهش یافته و پایین بیاید و مردم ترجیح بدهند که کالاهای مورد نیاز خود را جمع‌آوری کنند و به احتکار روی بیاورند، از طرفی دیگر احساس کنند که پول ملی‌شان ارزش خود را از دست داده است، ترجیح می‌دهند که پول ملی را به ارزهای خارجی تبدیل کنند و در این صورت است که می‌توان درمورد ایجاد ابر تورم در اقتصاد کشور صحبت کرد.
وی می‌افزاید: برخی از کارشناسان معتقدند هر زمان ماهیانه نرخ تورم بیش از ۵۰ درصد افزایش پیدا کند این روند نشانههای از شکل‌گیری ابرتورم است و می‌توان برای نمونه به ونزوئلا و یا آلمان در جنگ جهانی دوم اشاره کرد. به عنوان یک نمونه کوچک این شرایط معمولا به گونه‌ای است که فرد در یک زمان مشخص و کوتاه ترجیح می‌دهد که برای تهیه کالای مورد نیازش از مغازه اولی خرید کند، چون در مغازه دوم مطمئنا گران‌تر خواهد بود. این‌ها علائمی از وجود یک تورم تحت عنوان ابر تورم است.
تورم موجود مقدمه ابر تورم
این کارشناس مسائل اقتصادی از احتمال به وجود آمدن ابر تورم در آینده‌ای نه چندان دور می‌گوید: در شرایط کنونی کشورمان درگیر ابر تورم نیست. هرچند عده‌ای اعتقاد دارند نشانه‌هایی از ابر تورم دیده می‌شود ولی باید بگویم که ما هنوز در شرایطی قرار نگرفته‌ایم که به یک ابر تورم تبدیل شده باشد. در این میان با توجه به شرایط پیش آمده یک سلسله عواملی است که اگر به آنها بی‌توجهی کنیم، در آینده نشانههای ابر تورم در ایران ظهور می‌کند و به عبارتی دیگر ما در حال حاضر شاهد ابر تورم در کشور نیستیم اما نمی‌توان منکر این شد که تورم نرخ بالایی دارد و اگر به یک‌سری از موارد توجه نکنیم همین تورم بالا می‌تواند مقدمه یک ابر تورم در ایران باشد.
نکو راه‌های رسیدن به تورم را بررسی می‌کند و می‌گوید: یکی از نکاتی که باید مورد توجه قرار بگیرد تا به شرایط بحرانی تورم نرسیم اختلاف بین قوا است که می‌تواند تشدید‌کننده این موضوع باشد. زمانی که بین قوا اختلاف نظری باشد و برای آن چاره‌اندیشی نشود می‌تواند قوا را که وظیفه‌هایی در قبال کنترل نرخ تورم دارد از وظایف خود غافل کند و یک عاملی برای نزدیک شدن به ابر تورم باشد. نکته بعدی وجود نقدینگی بالا در جامعه است. ۶۰۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی پایان سال ۹۲ و وجود بالای ۱۶۰۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی در تیر ماه ۹۷ یکی از علائمی است که اگر تشدید شود و هم‌زمان کنترل نشود ما را به ابر تورم نزدیک می‌کند. دولت در این راستا توانسته اقداماتی انجام بدهد اما کفایت نمی‌کند چون برای جمع‌آوری نقدینگی نتوانسته مشوق‌ها و راهکارهایی را ارائه دهد.
وی می‌افزاید: موضوع دیگر این است که دولت به شکل شتاب‌زده برای کنترل وضعیت فعلی و جلوگیری از شکل‌گیری یک ابر تورم نباید اقدام به تزریق پول و افزایش بی‌رویه حقوق و دستمزد کارگران و کارمندان کند چون در آن زمان افزایش حقوق بدون پشتیبانی ارزی می‌تواند منجر به تورم شدیدی باشد که در آن شرایط دولت توان کنترل و رویارویی با آن را نخواهد داشت. من معتقدم که دولت باید به این موارد توجه کند و هر چه زودتر اقداماتی صورت بگیرد. باتوجه به رقم بالای ارزهای نگهداری شده در خانه‌ها، دولت در این مدت زمان حرکت‌های خوبی داشته اما با موفقیت ۱۰۰ درصد فاصله داشته است و این موارد را باید دولت هرچه زودتر به‌طور جدی در دستور کار خود قرار دهد. اگر در این شرایط از نظرهای کارشناسی استفاده نشود باید کمی نگران نشانههای ابرتورم در سال آتی باشیم.
این کارشناس مسائل اقتصادی در پایان می‌گوید: اگر کنترل بازار ارز بتواند به جمع‌آوری نقدینگی و دلارها در پستو خانه‌های آحاد جامعه منتهی بشود، می‌تواند به کاهش نرخ تورم کمک کند. اما واقعیت این است که ارز همچنان متلاطم و دارای نوسان است. این شرایط نگران‌کننده می‌شود و تصور کنید که نرخ ارز از قیمت کنونی بیشتر کاهش پیدا کند و روی ۷ یا ۸ هزار تومان تثبیت شود، در این شرایط هم برای افزایش نرخ تورم به صورت سالانه ۱۰۰ درصدی نگران‌کننده است. لذا موضوع دیگری که دولت باید تدبیری برای آن داشته باشد این است که نرخ ارز را با کنترل منطقی و کارشناسی کاهش دهد و با جمع‌آوری ارزهای موجود یک ساماندهی مجددی کند. اما با توجه به آن چیزی که متاسفانه در بودجه کشور دیده می‌شود این نگرانی به وجود می‌آید که دولت چگونه می‌خواهد نرخ ارز را کنترل و به واقعیت نزدیک کند. بسیاری از کارشناسان اعتقادی ندارند که دولت بتواند نرخ ارز را برای همیشه کنترل کند. اما من معتقدم اگر دولت بتواند واقعیت‌های موجود را بپذیرد و به کارشناسان زبده روی بیاورد و از آنها کمک بطلبد می‌تواند تا حدودی اوضاع را کنترل کند و حتی کاهش منطقی ارز را هم داشته باشد.
کیمیا نجفی
منبع : http://www.pishkhaan.net/news/123253/?top_news_table
