اقتصاد دارای دو شاخه خرد و کلان می باشد که اقتصاد کلان، به منظور بررسی متغیر های کلان اقتصادی شکل گرفته است و از لحاظ گوناگونی به تشریح آنها می پردازد. متغیر های کلان اقتصادی دارای انواع مختلفی می باشند که در زیر به مهم ترین آنها اشاره می شود:
- تورم
- بیکاری
- تولید نا خالص داخلی
- و…
مفهوم اقتصاد کلان:
در علم اقتصاد، اقتصاد کلان (MACRO ECONOMY)، در مقابل اقتصاد خرد (MICRO ECONOMY) قرار دارد که به ارزیابی و بررسی مفاهیم کسب و کار در مقیاس بزرگ می پردازد.
در علم اقتصاد خرد، سر و کار ما با عرضه و خرید و فروش و همچنین نهاده های تولید می باشد و با نمودار ها و الگو های رفتاری زیر رو به رو هستیم که به بررسی تغییرات کمیت، قیمت و عرضه و تقاضا می پردازد.
چند نمونه از الگو های رفتاری:
- رفتار مصرف کننده
- رفتار تولید کننده
- نهاده های تولید
- عرضه
- خرید و فروش
اما در اقتصاد کلان، موضوع کمی پیچیده تر می شود و به موارد زیر رسیدگی می کنند.
- سرمایه گذاری
- رشد اقتصادی
- رشد نا خالص ملی
- بیکاری
- تورم
- شاخص کل بورس
- پس انداز
پس می توان نتیجه گرفت که دامنه عملکرد اقتصاد در دو سطح خرد و کلان، به صورت زیر می باشد:
- دامنه عمل اقتصاد کلان، بررسی وضعیت اقتصادی در سطح کلی
- دامنه عمل اقتصاد خرد، بررسی وضعیت اقتصادی در سطح قیمت و خرید و فروش
در اقتصاد خرد و کلان، نظریه های جمعی وجود دارند که به وسیله آنها به تجزیه و تحلیل رویداد ها در کسب و کار، ارزیابی واکنش خریداران و روند پول و سرمایه در بازار، پرداخته می شود.
اصطلاحات مهم در اقتصاد کلان
اصطلاحات در اقتصاد کلان:
در زیر به مهم ترین اصطلاحات در اقتصاد کلان اشاره شده است.
پس انداز:
به بخشی از درآمد گفته می شود که برای خرید کالا و خدمات استفاده نمی شود و به منظور کسب سود و سرمایه گذاری در آینده، ذخیره می گردد.
سرمایه گذاری:
یکی از مباحث ماکرواکونومی است که به تجزیه و تحلیل سرمایه گذاری ثابت و موجودی انبار ها می پردازد.
بازار مالی:
اصطلاحی است که در آن، افرادی که وجوه مازاد و بدون استفاده دارند، بخشی از سرمایه خود را در اختیار افرادی قرار می دهند که به آن سرمایه جهت راه اندازی کسب و کار و ایجاد سود، نیاز دارند.
مخارج ملی:
مجموع مخارج مصرفی خانوار ها و مخارج سرمایه گذاری را مخارج ملی گویند.
ریزش:
پس اندازی که به عنوان سرمایه گذاری، از سوی خانوار ها به سمت بازار مالی می رود را ریزش می نامند.
تزریق:
مقدار پولی که به صورت سرمایه گذاری از بازار های مالی به سمت بنگاه های تولیدی و خدماتی جهت راه اندازی کسب و کار و کسب درآمد، هدایت می شود را اصطلاحا تزریق می گویند.
تولید ناخالص ملی:
تولید ناخالص ملی (GNP) اصطلاح مهم ماکرو اکونومی است که از ارزش ریالی همه کالا و خدماتی که در طول یک سال در اقتصاد تولید می گردد و به بازار وارد می شود، یه دست می آید.
تولید نا خالص ملی، شاخصی با نگاه تک بعدی(SINGLE BOTTOM LINE) است که به توسعه پایدار، کاری ندارد که برای تشخیص رفاه و رشد اقتصادی، مورد سنجش قرار می گیرد.
روش محاسبه تولید نا خالص ملی GNP:
تولین نا خالص ملی را با روش های زیر محاسبه می کنند:
- ارزش افزوده
- هزینه ای
- درآمدی
تولید نا خالص داخلی:
تولید نا خالص داخلی (GDP) ارزش افزوده بخش های مختلف اقتصاد یک کشور را نشان می دهد که حاصل تفاوت رشد نا خالص ملی و خالص عایدی های دریافتی از خارج می باشد.
برای محاسبه GDP، از قیمت عوامل (F) و قیمت بازار (M) استفاده می گردد.
خالص مالیات های غیر مستقیم + GDPبه قیمت عوامل = GDP به قیمت بازار GDP
خالص مالیات های غیر مستقیم:
حاصل تفاوت مالیات غیر مستقیم با یارانه های پرداختی توسط دولت را خالص مالیات های غیر مستقیم می گویند.
خدمات:
در مباحث اقتصادی ماکرو اکونومی، هر کار و محصولی که جنبه فیزیکی نداشته باشد، خدمت محسوب می گردد.
کالای با دوام:
به کالا هایی که عمر مفید آنها بیش از ۱۲ ماه باشد، کالای با دوام می گویند.
سرمایه گذاری نا خالص:
سرمایه گذاری نا خالص عبارت است از:
- خرید تمام کالا های واسطه ای و سرمایه ای
- کالا های موجود در انبار
- حاصل تفاوت سرمایه گذاری خالص
- استهلاک
درآمد ملی:
درآمد ملی (NATIONAL INCOME) که به اختصار به آن NI می گویند، عبارت است از عوایدی که طبقات مختلف یک جامعه در اقتصاد به دست می آورند و از فرمول زیر محاسبه می شود.
خالص مالیات های غیر مستقیم – استهلاک – GNP
درآمد شخصی:
درآمد شخصی که به اختصار به آن (PI) می گویند، درآمدی است که به اشخاص تعلق می گیرد که از تفاوت درآمد ملی با پراخت ها و سود ها و مالیات ها مقدار آن حاصل می شود.
اهداف اقتصاد کلان
درآمد قابل تصرف:
درآمد قابل تصرف که به اختصار به آن (DI) می گویند، درآمدی می باشد که افراد می توانند در آن دخل و تصرف کنند و مخارج خود را بر اساس آن تنظیم کنند. که دارای موارد زیر می باشد:
- میزان تفاوت درآمد شخصی
- مالیات بر درآمد
- حق بیمه
نرخ بیکاری:
نسبت افرادی که شغلی ندارند و جویای کار هستند به کل جمعیت جامعه را نرخ بیکاری می نامند که واژه ای آشنا برای عموم می باشد.
انواع بیکاری:
- بیکاری اصطکاکی: ناشی از پویایی بازار می باشد
- بیکاری ساختاری: ناشی از تحول در فناوری می باشد
عرضه کل:
ارزش ریالی تمامی کالا ها و خدماتی که در بازار عرضه می شوند.
میل متوسط به پس انداز:
میل متوسط به پس انداز یا به اختصار (APS)، در واقع سهمی از درآمد است که به طور متوسط برای پس انداز در نظر گرفته می شود.
میل نهایی به پس انداز:
میل نهایی به پس انداز یا به اختصار (MPS)، در واقع مشخص می کند که به ازای هر واحد افزایش در درآمد، چه مقدار از آن، پس انداز و ذخیره شده است.
سیاست انبساطی:
سیاست انبساطی، یک نوع سیاست مالی دولت می باشد که بر اساس آن، با افزایش مخارج و یا کاهش مالیات ها در دستور کار قرار می گیرد و باعث افزایش میزان تقاضای کالا و خدمات در جامعه می گردد.
نرخ تنزیل مجدد:
این نرخ، نرخ بهره ای می باشد که به وسیله بانک مرکزی وضع می گردد و اسناد اوراق بهادار بلند مدت بانک ها را تنزیل می کند و در قبال آن به آنها وام ارائه می کند.
اوراق قرضه:
اسنادی می باشند که ارزش اسمی ثابت دارند و صاحب آن اسناد، می تواند در بازه های زمانی مشخصی، سود اوراق خود را دریافت نماید.
در نهایت، زمان تعیین شده برای اوراق قرضه مذکور، کل بهای اسمی سند به دارنده اوراق، پرداخت می گردد.
شاخص کل بورس:
این شاخص، نمادی می باشد که به منظور سنجش میزان بازدهی به وجود آمده از تغییرات قیمت سهام شرکت های پذیرفته شده در بازار بورس و فرابورس است.
رشد شاخص کل در ایران، تناسبی از رشد قیمت سهام شرکت هایی می باشد که شاخص کل ندارند. در این صورت، به طور معمول میانگین موزون تمام شرکت ها، مشخص کننده سطح شاخص کل می باشد.
نکته: شاخص کل بورس در پایان سال ۹۸ بیش از ۳۹۹ هزار واحد شد.
مدل:
متغیر های درون زا و برون زایی که دارای رابطه علت و معلولی با یکدیگر هستند را مدل می گویند که می تواند چندین تئوری را در بر داشته باشد.
سال پایه:
به سالی که در آن اقتصاد دچار تغییرات زیاد نباشد، سال پایه می گویند که در ۵۰ سال گذشته، سال های زیر، به عنوان سال پایه قرار گرفته اند.
- ۱۳۵۱
- ۱۳۶۱
- ۱۳۶۹
- ۱۳۷۶
شاخص ضمنی قیمت:
نسبت تولید نا خالص ملی به قیمت جاری (GNP n) و همچنین تولید نا خالص ملی به قیمت ثابت (GNP r) را، شاخص ضمنی قیمت می گویند.
اهداف اقتصاد کلان:
از مهم ترین هدف های اقتصاد کلان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
اشتغال کامل:
به وضعیتی گفته می شود که در آن بیکاری غیر ارادی وجود نداشته باشد و یا این که بیکاری در حداقل ممکن و قابل قبول باشد.
ثبات قیمت ها:
اگر سیاست گذاری صحیحی توسط سیاست گذاران اقتصادی در تصمیمات آنها صورت گیرد، می توانند باعث کاهش نوسان در قیمت های کالا و خدمات شوند.
توزیع عادلانه درآمد در جامعه:
اختلاف درآمد افراد جامعه باعث شده است که شکاف هایی بین دهک های درآمدی جامعه به وجود بیاید. توزیع عادلانه درآمد در جامعه، قصد دارد که این شکاف را به حداقل میزان ممکن برساند.
- منبع : https://moshaveranco.com
