سایت اقتصادی ایران به نقل از ایسنا، محمد جعفری-عضو هیئت علمی دانشگاه و رئیس امور اقتصاد کلان سازمان برنامه و بودجه کشور-  در هشتاد و چهارمین نشست علمی_تخصصی مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری ضمن گرامیداشت فرا رسیدن ایام ماه محرم اظهار کرد: موضوع نشست (واکاوی مساله تورم در اقتصاد ایران) را باید به صورت جدی مورد دقت قرار دهیم چرا که تورم به عنوان یک پدیده مهم و تاثیرگذار در زندگی مردم می بایست به صورت اساسی تدبیر شود.

وی در تشریح موضوع این نشست افزود: حذف ارز ۴۲۰۰ یک جراحی بزرگ بود که دولت‌های قبل از اجرا و تبعات تورمی آن به شدت واهمه داشتند با این وجود دولت سیزدهم تصمیم گرفت این جراحی را انجام دهد و شاهد این بودیم که در ماه ابتدای اجرای طرح تورم ۱۲.۲ نقطه‌ای را تجربه کردیم و در ماه گذشته تورم به ۴.۴ رسید و امیدواریم تا دو الی سه ماه آینده این وضعیت کنترل شود.

جعفری ادامه داد : باید با هم فکری به راه‌های بهتری برای کنترل تورم دست پیدا کنیم. همچنین بانک مرکزی به عنوان بازیگر اصلی مهار تورم مشغول ایفای نقش است و ما به عنوان سازمان برنامه در استفاده از ابزار تعدیل قیمت ها ملاحظات اجرایی داریم به هر ترتیب اقتصاد ما وضعیت خاصی را تجربه می کند که باید به صورت دقیق به آن پرداخت.

تحقق رشد ۸ درصدی نیازمند ۱۰ هزار همت سرمایه‌گذاری است

عضو هیئت علمی دانشگاه و رئیس امور اقتصاد کلان سازمان برنامه و بودجه کشور معتقد است برای رشد ۸ درصدی در سال آینده ما نیازمند ۱۰ هزار همت سرمایه گذاری هستیم که درحال حاضر با این عدد فاصله داریم؛ همچنین به جهش سرمایه گذاری نیاز داریم و این جهش بی تردید نیازمند رشد سرمایه گذاری در کشور است.

سجاد برخورداری- دانشیار دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران در ادامه این نشست در تبیین عوامل تعیین کننده تورم در کشور گفت: در یک مدل کلان اقتصادی یک بخش تقاضا، یک بخش عرضه و یک بخش انتظارات وجود دارد هر کدام از این بخش ها دچار تحولات مختلف است که در خصوص تاثیر گذاری این بخش ها در تورم باید بررسی های دقیقی انجام شود.

این استاد دانشگاه ادامه داد: شاید در بخش شکل گیری انتظارات بیشترین تحولات اتفاق می افتد که ما داده های دقیقی در این زمینه نداریم.

وی در پاسخ به این پرسش که تورم از چه عواملی تاثیر می گیرد؟ تشریح کرد: تورم پدیده ای است که از جانب مخارج دولت، حجم پول، شوک های سمت تقاضا و شوک سمت تولید، تغییرات در انتظارات قیمتی  شکل می گیرد که این شش عامل، بازیگر اصلی در حوزه تورم هستند و مجموع این عوامل شرایط اقتصاد را تحت تاثیر قرار می دهند.

برخورداری در ادامه سخنانش افزود: مخارج جاری دولت به صورت مستقیم بر تورم تاثیر می‌گذارد و رشد نقدینگی هم نسبت مستقیم روی تورم دارد. با این وجود موضوع انتظارات تورمی در کشور ما مورد توجه پژوهشگران نیست و متاسفانه اصلا دیتاهای لازم در این خصوص تولید نمی شود این در حالی است که انتظارات به شدت در شکل گیری تورم تاثیر گذار است؛ بنابراین با توجه به عدم وجود داده‌های قابل اتکا، قیمت طلا در کشور می تواند به عنوان یک نمودار از افزایش انتظارات تورمی مورد استفاده پژوهشگران  باشد. نباید از یاد برد که در شکل گیری انتظارات تورمی، نظر آحاد مردم بسیار مهم است. لذا بر اساس نظر شخصی در نبود داده های دقیق آماری در خصوص شاخص انتظارات، قیمت سکه می تواند نمایانگر این شاخص در اقتصاد ما باشد.

دلایل رشد تورم در چند ماه اخیر چیست؟

این کارشناس اقتصادی در تشریح دیگر دلایل تورم در چند دهه اخیر ادامه داد: بحث حباب بالای ارزش سهام و حجم بالای درآمدهای صوری که نتیجه این حباب بود در دو مقطع تاریخی به افزایش تورم در کشور ما منجر شد و این پدیده به دولت فشار زیادی وارد کرد.

وی ضمن بیان نقش یارانه‌های نقدی در افزایش تورم گفت: واریز یارانه‌های نقدی چه در ابتدا و چه اکنون عامل دیگری در خصوص رشد تورم در کشور است این در حالی است که سومین شوک تاثیر گذار در پدیده تورم حباب بالای بازار سهام ۹۶-۹۷ بود و این پول های خارج شده از بازار سهام به صورت مستقیم در بازارهای دیگر تاثیرگذاری کرد.

برخورداری پدیده وام های زود بازده را از عوامل دیگر در پدیده تورم دانست و تصریح کرد: از دیگر عوامل موثر در پدیده تورم وام های حمایت از بنگاه‌های زود بازده بود که به  شوک تورمی منجر شد؛ همچنین رشد قابل توجه درآمد های نفتی در سال‌های ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ به عنوان شوک سمت تقاضا در اقتصاد ایران عمل کرد و اتخاذ سیاست‌های انبساطی توسط دولت در پی افزایش بهای نفت به شدت در ظهور تورم بالا تاثیر گذار بود.

این مدرس دانشگاه در تشریح شوک‌های اقتصادی سمت عرضه در اقتصاد ایران بیان کرد: پدیده تحریم ها همواره بر اقتصاد ما تاثیر مستقیم داشته البته فراموش نکنیم تاثیرات شوک ها در کوتاه مدت تخلیه می شود. تحریم های بین‌الملل و چند برابر شدن نرخ ارز و در ادامه عدم رشد تولید ناخالص داخلی، در طول این بیست سال متوسط رشد ۲.۵ درصد را تجربه کردیم در صورتی که می بایست بالاتر از این رقم می بود.

وی در تشریح چرایی استمرار تورم در کشور گفت: رشد مخارج جاری دولت، رشد حجم پول و انتظارات قیمتی، سه رکن همیشگی در اقتصاد ایران است و اگر می خواهیم تورم را مهار کنیم باید برای کنترل این سه مسئله فکر و ایده دقیقی داشته باشیم.

برخورداری در ادامه سخنانش ضمن بررسی دلایل اصلی تورم افزود: سیاست های حمایتی دولت به صورت فزاینده در حال رشد است، افزایش دستمزدها نیز شیبی فزاینده را تجربه می کند و در این حال رشد حجم پولی امری طبیعی است که از رابطه غلط بین دولت و بانک ها به وقوع می پیوندد بنابراین باید رابطه دولت با نظام بانکی کاملا اصلاح شود در واقع بانک ها نباید نقش صندوق را برای دولت ایفا کنند؛ متاسفانه ما شاهد اتخاذ سیاست های پولی درستی نبوده‌ایم.

این مدرس دانشگاه در پایان سخنان خود ضمن تبیین دلایل شوک‌های اقتصادی و لزوم مدیریت این شوک‌ها در اقتصاد ملی اظهار کرد: مدیریت شوک‌های اقتصادی خیلی مهم است. تورم نه در ایران بلکه در هیچ جای دنیا به صورت دستوری کاهش پیدا نمی‌کند؛ لذا نباید از یاد برد که تورم علت اقتصاد نیست بلکه معلول وضعیت اقتصادی است.

نقدینگی در اقتصاد ایران لزوما محصول رشد پایه پولی نیست

همچنین در ادامه این نشست الناز باقرپور- پژوهشگر و مدرس دانشگاه- به بررسی ماهیت تورم در اقتصاد ایران پرداخت و گفت: اقتصاد ایران از سال ۶۰ به این سو چندین جهش تورمی را تجربه کرده است. در پس این شوک های تورمی باید این سوال را به صورت جدی پرسید که آیا تورم نتیجه  افزایش عرضه پول است؟

این پژوهشگر اقتصاد، ضمن بررسی مدل های فکری در عرصه اقتصاد افزود: نئوکنزین ها و پست کنزین ها دو طیف نظر را در این زمینه دنبال می کنند در نگاه اول تورم یک پدیده پولی است اما در دیدگاه مکتب پست کنزین ها به بحث درون زایی پول توجه می کنند و معتقدند خلق پول توسط بانک ها پدید می آید؛ بنابراین به زبان ساده می توان گفت در اقتصاد ایران هم بانک ها و هم بانک مرکزی در افزایش پول نقش بازی می کنند.

باقرپور ادامه داد: از آنجایی که تورم از نوع فشار هزینه در اقتصاد ایران مورد توجه است باید پرسید چه رابطه ای بین نرخ ارز و تورم در کشور وجود دارد؟

وی افزود: بر اساس تحلیل داده ها علیت از جهش های تورمی نرخ ارز به سمت ایجاد تورم در کوتاه مدت حرکت می کند و در بازه زمانی طولانی تر تورم هم در افزایش نرخ ارز تاثیر گذار است.

این پژوهشگر نقدینگی در اقتصاد ایران را لزوما محصول رشد پایه پولی ندانست و تشریح کرد: نقدینگی از چند برابر شدن پایه پولی و همچنین عملکرد بانک ها همزمان اتفاق می افتد. در واقع هم بانک مرکزی و هم فعالیت بانک ها همزمان به سمت خلق پول حرکت می کنند لذا بر این باور هستم در خصوص درون زا و برون زا بودن پول در اقتصاد ایران بانک مرکزی قدرت کمتری در کنترل تورم را دارد تا بانک ها.

باقرپور خاطر نشان کرد: تورم شتابان کسری بودجه دولت را به سرعت افزایش خواهد داد و این مهم به افزایش نقدینگی منجر می شود بنابراین کسری بودجه، نقدینگی و تورم خود معلول یک علت اساسی مانند(نرخ ارز) است.

برگرفته از : https://www.isna.ir/news/1401050604658