کلاه برداری پانزی چیست؟

بازار ارزهای دیجیتالی به همان اندازه که می‌تواند یک مکان فوق‌العاده برای کسب سود محسوب گردد، دقیقا به همان میزان می‌توان گفت که با توجه به نوظهور بودن این بازار و فناوری بلاکچین به بستری مستعد انجام انواع کلاه ‌برداری‌ها تبدیل شده است و در نتیجه بایستی از سرمایه خویش در برابر کلاه ‌برداری‌ها و پروژه‌های پانزی و همچنین اسکم محافظت نمایید.

از همان سال‌های اولیه ظهور دنیای کریپتوکارنسی، بسیاری از افراد خود این بازار را به این که یک کلاه‌ برداری پانزی است متهم کردند و چنین می‌گفتند که خود ارزهای دیجیتالی نیز قادر هستند قربانیان زیادی بگیرند! برای پاسخ به چنین ایرادی و این که آیا اصلا بازار ارز دیجیتال خود به طور بالذات یک کلاه ‌برداری پانزی است یا نه، باید به بررسی و شناسایی خود این شیوه کلاه ‌برداری بپردازیم و ببینیم که کلاه‌ برداری پانزی چیست؟! اصولا کلاه‌ برداری پانزی با شعار یک سرمایه‌گذاری با وعده بازگشت سریع و همچنین زیاد سرمایه که یک پیشنهاد اغوا کننده است عجین شده و ممکن است در بادی امر بسیاری از افراد را به سمت خود جذب نماید. با توجه به اهمیت حفظ سرمایه در دنیای کریپتوکارنسی ما این مقاله از بلاگ کیف پول من را به بررسی کلاه برداری پانزی اختصاص داده‌ایم و اگر شما هم در این زمینه کنجکاو هستید، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

آشنایی با شیوه کلاه برداری پانزی

شیوه کلاه برداری پانزی (Ponzi scheme) در واقع یک طرح اغوا کننده است که بر پایه وعده بازگشت سریع و زیاد سرمایه به سرمایه‌گذاران اولیه بنا شده است. به بیان ساده‌تر در این طرح، کلاه برداران سرمایه سرمایه‌گذاران را با دادن وعده بازگشت سود و سرمایه به سرقت می‌برند که در چنین طرحی اصولا سود سرمایه‌گذاران اولیه با سرمایه سرمایه‌گذاران بعدی پرداخت شده و به نوعی به این شکل اعتماد افراد را به سمت خود جلب می‌نمایند.

این روند تا آنجایی ادامه پیدا می‌کند که در نهایت اسکمرها که همان طراحان اولیه پروژه هستند، نمی‌توانند به آن دسته از افراد جدیدی که به تازگی وارد پروژه شده‌اند، سودی پرداخت نمایند و دقیقا در همین نقطه است که این زنجیره کلاه برداری به خط پایان نزدیک شده و پرونده پروژه بسته می‌شود و این فرصت برای اسکمرها فراهم می‌شود تا با هر میزان سودی که تا این لحظه به دست آورده‌اند به یک باره ناپدید شوند!

متأسفانه امری که سبب می‌شود تا افراد مختلف در دام کلاه برداری‌های پانزی گرفتار شوند، ظاهر قانونی چنین طرح‌هایی می‎‌باشد. به بیان دیگر، در مراحل اولیه پروژه‌های مبتنی بر طرح کلاه برداری پانزی تمام تلاش اسکمرها بر روی این نکته متمرکز شده است که سرمایه‌گذاران را قانع کنند که سود دریافتی آن‌ها از طریق یک سرمایه‌گذاری کاملا قانونی صورت می‌گیرد و هیچگونه ریسک و خطری سرمایه آن‌ها را تهدید نمیکند.

نحوه جلب اعتماد در این شیوه کلاه برداری به این صورت است که اسکمرها با پرداخت سود در تاریخ‌های مقرر در چند ماه اول، به هدف خود می‌رسند و از این طریق سرمایه‌گذاران را ترغیب می‌کنند تا پول و سرمایه بیشتری را وارد پروژه نمایند.تاریخچه کلاه برداری پانزی

همان طور که از مطالب فوق برمی‌آید، احتمالا تاکنون متوجه شده‌اید که شیوه کلاه برداری پانزی منحصرا به دنیای ارزهای دیجیتال اختصاص نداشته است و در بسیاری از بازارها و کسب‌وکارها شاهد چنین کلاه برداری‌هایی بوده‌ایم. مسلما در چنین شرایطی بررسی تاریخچه شکل‌گیری این شیوه کلاه برداری می‌تواند کمک خوبی به درک بهتر آن نماید.

براساس تحقیقات به عمل آمده از سوی کارشناسان ما در مجموعه کیف پول من، اصطلاح کلاه برداری پانزی برای اولین بار در سال ۱۹۱۹ و پس از کلاه برداری شخصی به نام چارلز پانزی مورد استفاده قرار گرفت. البته ناگفته نماند که هرچند تولد رسمی این شیوه کلاه برداری به اواخر قرن ۱۹ بازمی‌گردد؛ اما با این وجود در اوایل و اواسط قرن ۱۹ نیز نشانه‌هایی از آن را می‌توان یافت، به طوری که افرادی همچون آدل اسپیتزدر در آلمان و سارا هاو در آمریکا، کلاه برداری‌هایی را شبیه به طرح کلاه برداری پانزی ترتیب داده بودند.

پانزی که اصالتا یک فرد ایتالیایی بود، با دادن این وعده که قادر است سرمایه افراد را در عرض ۹۰ روز دو برابر کند، افراد زیادی را در دام وعده‌های پوچ و تو خالی خویش گرفتار کرد. ناگفته نماند که او پروژه کلاه برداری خویش را بر روی سیستم پستی آمریکا متمرکز کرده بود و در زمانی که سیستم پستی بسیار پیشرفت کرده و مورد قبول کل اعضای جامعه قرار گرفته بود، پالزی نوعی کوپن ایجاد کرد که از طریق آن، این امکان برای فرستنده فراهم می‌شد تا تمبر نامه بازگشتی را پیش خرید نماید و این کوپن را در پاکت نامه بگذارد و گیرنده نامه نیز می‌توانست با ارائه این کوپن، تمبر مورد نیاز خویش برای پاسخ به نامه دریافتی را دریافت نماید.

چارلز پانزی در واقع به سرمایه‌گذاران قول بازگشت سرمایه ۵۰ درصدی در ۴۵ روز و همچنین بازگشت ۱۰۰ درصدی سود آن در ۹۰ روز را می‌داد و با توجه به سابقه درخشان کمپانی او در پست، بسیاری از افراد به او اعتماد کردند تا سرمایه خود را وارد پروژه جدید مورد نظر او نمایند.

در نهایت این فرد در سال ۱۹۲۰ و با تحقیقات به عمل آمده دستگیر و به کلاه برداری محکوم شد. به طور کلی همان طور که در طرح چارلز پانزی هم مشاهده می‌کنیم زیربنای اصلی این شیوه کلاه برداری را وعده سوددهی در زمان کوتاه شکل می‌دهد. جالب است بدانید بزرگ‌ترین کلاه برداری پانزی اتفاق افتاده در تاریخ توسط مدوف (Madoff) انجام گرفته است و به هنگام دستگیری او در تاریخ ۱۱ دسامبر سال ۲۰۰۸ به وسیله اف‌بی‌آی، سرمایه او نزدیک به ۶۵ میلیارد دلار برآورد گردید.مشخصه‌های یک طرح کلاه برداری پانزی

اصولا پروژه‌های مبتنی بر کلاه برداری پانزی دارای ویژگی‌ها و خصوصیات مشترکی هستند که شناسایی آن‌ها می‌تواند کمک خوبی در شناسایی چنین پروژه‌هایی باشد. هشدارهایی که باید قبل از ورود به یک پروژه حتما به آن‌ها توجه کنید به قرار زیر است:

وعده سود بالا و بدون ریسک

مسلما تمامی سرمایه‌گذاری‌ها چه کوچک چه بزرگ همراه با ریسک هستند و تضمین سود ۱۰۰ درصدی در آن‌ها امری محال تلقی می‌گردد. این یک اصل اقتصادی است که هر چه امکان کسب سود از یک طرح بیشتر باشد، به همان میزان ریسک از دست رفتن سرمایه نیز افزایش می‌یابد؛ در نتیجه با توجه به چنین اصلی اگر با پروژه‌ای مواجه شدید که دارای ضمانت سود بالا و همچنین بدون ریسک بود، حتما نسبت به آن شک کنید!

بازدهی مستمر و بیش از حد مورد انتظار

هر طرح سرمایه‌گذاری چه در دنیای کریپتوکارنسی و چه در بازارهای سهام سنتی همواره با فراز و نشیب‌هایی مواجه است و این که همواره یک پروژه روند رشد صعودی را حفظ نماید و سودآور باشد، امری نسبتا غیرممکن به نظر می‌رسد و اگر به هنگام سرمایه‌گذاری بر روی یک پروژه متوجه روند صعودی مداوم آن بدون توجه به وضعیت فعلی بازار شدید، در سرمایه‌گذاری بر روی آن تردید کنید!

پروژه‌هایی که به ثبت نرسیده و به صورت غیررسمی فعالیت می‌کنند!

ثبت شدن طرح‌ها یکی از نکات مهمی است که اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب می‌کند و طبیعتا اگر خالقان یک پروژه چندان تمایلی به معرفی خود ندارند باید نسبت به سرمایه‌گذاری در آن شک کرد! ناگفته نماند که همین ویژگی بود که سبب شد تا از سوی بسیاری از افراد هجمه پانزی بودن به بیت کوین وارد شود؛ چراکه خالق آن معلوم نبود ولی طبیعتا نمی‌توان با داشتن یک ویژگی حکم کلی داد و به هنگام بررسی یک پروژه بایستی تمام یا حداقل غالب ویژگی‌های گفته شده در آن جمع شوند تا بتوان گفت که پروژه مورد نظر پانزی است.

وجود مشکل در نقد کردن سرمایه

میزان نقدشوندگی همواره نقش مهمی را در سرمایه‌گذاری ایفا کرده است و هر چه یک پروژه سرمایه‌گذاری از میزان نقدشوندگی بالایی برخوردار باشد، قطعا به همان میزان از اعتبار بالایی نیز برخوردار خواهد بود. اصولا در یک پروژه معتبر، نباید در نقد کردن سرمایه خود با مشکلی مواجه باشیم و در صورتی که با طراحان پروژه با دادن وعده بازدهی بیشتر از طریق پروژه مانع از نقد شدن دارایی‌تان می‌شوند، احتمالا در دام یک کلاه برداری پانزی گرفتار شده‌اید.

امکان ایجاد طرح‌های پانزی در دنیای کریپتوکارنسی

طبیعتا با توجه به ماهیت شیوه کلاه برداری پانزی، ورود آن به دنیای نوظهور کریپتوکارنسی که بستری مستعد برای کسب سود است، چندان دور از ذهن به نظر نمی‌رسد و در سال‌های گذشته نیز شاهد وجود چنین طرح‌هایی در بازار رمزارزها بوده‌ایم که یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های کلاه برداری پانزی در دنیای کریپتوکارنسی به پروژه بیت کانکت (Bitconnect) مربوط می‌شود.

بیت کانکت در واقع یک پروژه سرمایه‌گذاری و وام دهی در حوزه ارزهای دیجیتالی محسوب می‌شد که در سال ۲۰۱۷ ایجاد شده و تبلیغات گسترده‌ای پیرامون آن شکل گرفت. رمزارز این پروژه که با نماد اختصاری BCC شناخته می‌شد در آن روزها به ارزش ۵۰۰ دلاری دست پیدا کرد و حتی به وسیله بسیاری از صرافی‌های معتبر نیز مورد پشتیبانی قرار گرفت.

حدودا یک سال پس از ایجاد این طرح یعنی در ژانویه سال ۲۰۱۸ پانزی بودن این پروژه افشا گردید و در عرض چند ساعت پس از انتشار خبر فروپاشی آن، ارزش هر واحد از ارز دیجیتال آن از ۴۰۰ دلار به ۷ دلار رسیده و پس از آن نیز با رسیدن به ارزش ۰ دلاری به یک ارز مرده تبدیل شده و به یکی از دلایلی اصلی ورود دنیای کریپتوکارنسی به زمستان سرد رمزارزها تبدیل شد.

کلاه برداری پانزی؛ وعده‌ای اغوا کننده به منظور سرقت سرمایه

همان طور که در مطالب فوق مشاهده کردید، طرح کلاه برداری پانزی یکی از شیوه‌های کلاه برداری رایج در بازارهای مالی محسوب می‌شود که با دادن تضمین دریافت سود اتفاق می‌افتد. به طور کلی طرح‌های پانزی بر سه اصل اساسی وعده سودهای ماهیان نجومی و تضمینی، روش‌های عجیب دریافت سرمایه، ناشناس بودن مجریان پروژه و همچنین عدم ثبت رسمی آن استوار است.

به بیان ساده‌تر، در کلاه برداری‌های پانزی ما با افرادی سروکار داریم که با دادن وعده دریافت سودهای تضمینی و با ارقام بالا سرمایه شما را می‌گیرند و در طی چند ماه اول سودهای مقرر را به شما تحویل می‌دهند و پس از آن که اعتماد شما را به پروژه جلب کردند و شما را به سرمایه‌گذاری بیشتر در این پروژه ترغیب نمودند، اقدام به سرقت سرمایه شما کرده و در نهایت ناپدید می‌شوند.

با توجه به چنین توضیحاتی مسلما این نکته که بازار ارز دیجیتال یک پروژه پانزی نیست مشخص می‌شود؛ اما این مسئله سبب نمی‌شود که به هنگام سرمایه‌گذاری بر روی پروژه‌های موجود در دنیای کریپتوکارنسی مشخصه‌های گفته شده را نادیده بگیرید؛ چراکه در این دنیای نوظهور نیز امکان ایجاد پروژه‌های پانزی وجود دارد و پروژه بیت کانکت نمونه بارز آن است. ناگفته نماند اگر در ارتباط با کلاه برداری پانزی سوالی دارید که در این مقاله از کیف پول من به آن اشاره نشده است، می‌توانید سؤال خود را در بخش نظرات مطرح کنید تا کارشناسان ما در اسرع وقت به سؤال شما پاسخ دهند.