کریپتو چیست؟

«کریپتو» (Crypto) در اصل خلاصه شده عبارت «کریپتوکارنسی» (Cryptocurrency) است. کریپتوکارنسی از دو کلمه «کریپتو» به معنی «رمز» و «کارنسی» به معنی «ارز» تشکیل شده است. با این تفاصیل می‌توان گفت، کریپتو به ارزهایی گفته می‌شود که از تکنیک‌های رمزنگاری برای ساخت آن‌ها استفاده شده است. این عبارت در فارسی بیشتر با لغت «رمزارز» شناخته می‌شود اما معادل «ارز دیجیتال» (Digital Currency) یا «ارز مجازی» (Virtual Currency) نیز برابر با آن در نظر گرفته می‌شود.

ارز دیجیتال و ارز مجازی در تحلیل بنیادی کریپتو هردو یک معنی را دارند و به ارزهایی اطلاق می‌شوند که در فضای دیجیتال و به صورت مجازی ایجاد شده‌اند. با این تعریف، کریپتو و کریپتوکارنسی نیز جزوی از ارزهای دیجیتال و مجازی است، با این تفاوت که نوع ساخت آن با دیگر ارزهای دیجیتال متفاوت است. بنابراین، ارز دیجیتال یک مجموعه بزرگ از ارزهای مجازی است که یک زیرمجموعه آن مربوط به کریپتو است.

کریپتو، تفاوت زیادی با سایر ارزهای دیجیتال دارد. تکنیک‌های رمزنگاری استفاده شده در کریپتو «خرج مضاعف» (Double Spend) ارزها را تقریبا از بین برده است. بسیاری از کریپتوکارنسی‌ها از یک سیستم غیرمتمرکز و توزیع شده برای تایید و ثبت تراکنش‌ها استفاده می‌کنند و ارزهای جدید نیز در فرآیند ثبت تراکنش‌ها استخراج می‌شوند. در بخش‌های بعدی این مقاله ویژگی‌های خاص کریپتو چیست را به صورت کامل و جامع آموزش می‌دهیم.

رمزنگاری یا کریپتوگرافی چیست ؟

همانطور که در بخش کریپتو چیست گفته شد، کریپتو به معنی رمز است. «کریپتوگرافی» (Cryptography) یا رمزنگاری یکی از تکنولوژی‌هایی است که در ایجاد کریپتوکارنسی‌ها نقش اساسی ایفا کرده است. رمزنگاری به طور کلی با سه روش «رمزنگاری کلید متقارن» (Symmetric Key Encryption)، «رمزنگاری نامتقارن» (Asymmetric Key Encryption) و «توابع هش» (Hash Functions) انجام می‌شود. هدف رمزنگاری انتقال و ثبت امن اطلاعات است.

در روش رمزنگاری کلید متقارن، تنها از یک کلید برای «رمزگذاری» (Encryption) و «رمزگشایی» (Decryption) استفاده می‌شود. در این حالت، اگر شما بخواهید با یک سرور یا شخص که به او اطمینان ندارید ارتباط برقرار کنید به مشکل خواهید خورد. این روش بیشتر برای امن نگه داشتن اطلاعات استفاده می‌شود. به عنوان مثال، اگر شما بخواهید اطلاعات خود را در یک سیستم به صورت امن ذخیره کنید می‌توانید از این نوع رمزنگاری استفاده کنید چرا که در این حالت، نیاز نیست کلید خود را در اختیار دیگران قرار دهید.

روش رمزنگاری نامتقارن برای رمزگذاری از «کلید عمومی» (Public Key) و برای رمزگشایی از «کلید خصوصی» (Private Key) استفاده می‌کند. در این حالت امکان ارتباط با سرورها و اشخاص بدون اعتماد به آن‌ها نیز به وجود می‌آید. به عنوان مثال اگر کسی قصد انتقال پول به حساب شما را داشته باشد، شما می‌توانید شماره حساب خود را به راحتی برای او ارسال کنید، چرا که هیچ شخصی با داشتن شماره حساب نمی‌تواند به حساب بانکی شما دسترسی داشته باشد. در نهایت، پس از ارسال مبلغ مورد نظر از طرف مقابل، شما می‌توانید با وارد کردن رمز کارت خود که همان کلید خصوصی حساب شما است، به حساب خود دسترسی داشته باشید و از مقدار انتقال داده شده آگاه باشید.

نوع دیگری از رمزنگاری که در کریپتوکارنسی‌ها نیز از آن استفاده می‌شود، توابع هش هستند. این توابع به ازای هر ورودی منحصر به فرد، یک خروجی منحصر به فرد تولید می‌کنند. طول خروجی برای هر ورودی ثابت است و امکان رسیدن به ورودی از خروجی وجود ندارد. توابع هش به منظور اتصال بلوک‌های اطلاعاتی به یکدیگر در بلاک چین و همچنین فراهم آوردن امکان رقابت برای ثبت و تایید تراکنش‌ها استفاده می‌شود. در بخش بعدی از مقاله کریپتو چیست که مربوط به ساختار کریپتوکارنسی‌ها است، فرآیند تولیدر رمزارزها را بررسی می‌کنیم.

بلاک چین چیست ؟

قبل از بررسی نحوه استفاده از تکنیک‌های رمزنگاری در کریپتوکارنسی‌ها، باید با مفهوم بلاک چین آشنا شوید. بلاک چین یک نوع پایگاه داده جدید است که در کریپتوکارنسی ارائه شده و تفاوت‌های عمده‌ای با پایگاه داده‌های معمولی دارد. ثبت اطلاعات و تراکنش‌ها در بلاک چین پس از انجام کار توسط نودهای متصل به آن انجام می‌شود.

تراکنش‌ها در این بلاک چین داخل بلاک‌ها ذخیره می‌شوند و این بلاک‌ها به همدیگر متصل هستند. اتصال بلاک‌ها به گونه‌ای است که امکان دستکاری در اطلاعات قدیمی ثبت شده وجود ندارد و هر تغییری در اطلاعات قدیمی باید با تغییر اطلاعات بلوک‌های بعدی همراه باشد.

کاربرانی که به بلاک چین متصل هستند، به دو دسته عمده «گره‌ها» (Nodes) و کاربران عادی تقسیم‌بندی می‌شوند. نودها کسانی هستند که با انجام فعالیت در بلاک چین، تراکنش‌ها را تایید و ثبت می‌کنند. کاربران عادی کسانی هستند که از بلاک چین کریپتو برای نگهداری یا انتقال دارایی‌های دیجیتال خود استفاده می‌کنند. کاربران عادی از کیف پول کریپتو برای اتصال به شبکه استفاده می‌کنند. در حالی که گره‌ها که به آن‌ها ماینر نیز گفته می‌شود، با دستگاه‌های محاسباتی قوی به سیستم وصل هستند.

کیف پول کریپتو چیست ؟

هر کاربر عادی برای اتصال به شبکه باید کیف پول دیجیتال داشته باشد. کیف پول دیجیتال، در واقع کلید دسترسی به دارایی‌های هر شخص در بلاک چین است. برای حفظ امنیت دارایی‌ها در بلاک چین، از رمزنگاری کلید نامتقارن استفاده می‌شود. بنابراین، کیف پول کریپتو چیزی به جز یک کلید عمومی و یک کلید خصوصی نیست. کلید خصوصی، کلیدی است که برای رمزگشایی پیام‌های دریافتی و امضای پیام‌های ارسالی استفاده می‌شود. اما کلید عمومی در اختیار دیگران قرار می‌گیرد تا با استفاده از آن پیام خود را به ما ارسال کنند.

در پاسخ به سوال پیام در کریپتو چیست باید گفت که منظور از پیام در این سیستم، انتقال دارایی است. بنابراین، شما کلید عمومی کیف پول خود را در اختیار دیگران قرار می‌دهید تا برای شما مقادیر مورد نظر را ارسال کنند. آن‌ها اطلاعات مربوط به مقدار سکه انتقالی و شواهدی مبنی بر مالکیت دارایی توسط فرستنده را در پیام خود قرار داده و با کلید خصوصی خود امضا کرده برای شما می‌فرستند. شما با کلید خصوصی خود پیام را دریافت می‌کنید و اطلاعات فرستاده شده را مشاهده می‌کنید و در صورت تایید شما آن‌ها وارد چرخه تایید و ثبت در بلاک چین می‌شوند

با این سیستم، هیچ‌کس قادر به دسترسی به دارایی‌های شما نیست مگر اینکه شما کلید خصوصی خود را در اختیار دیگران قرار دهید. توجه داشته باشید که دارایی‌ها در فضای بلاک چین، شامل قراردادهای معاملات است که به کلید‌های خصوصی مختلف نسبت داده شده‌اند و هیچ‌کدام معادل فیزیکی و بیرونی ندارند.

الگوریتم اجماع در کریپتو چیست ؟

در کریپتو و بلاک چین دو نوع کاربر وجود دارد. نوع اول کاربرها، کاربران عادی هستند که از شبکه بلاک چین برای نگهداری و انتقال دارایی‌های دیجیتال خود استفاده می‌کنند. نوع دوم کاربرهای بلاک چین «نودها»، «گره‌ها» یا همان «ماینرها» هستند که وظیفه تایید و ثبت تراکنش‌ها را بر عهده دارند. البته الگوریتم اجماع در همه کریپتوکارنسی‌ها یکی نیست. در اینجا به بررسی الگوریتم اجماع «اثبات کار» (Proof of Work | PoS) که مربوط به اولین کریپتوکارنسی یعنی بیت‌کوین است، می‌پردازیم.

در سیستم‌های متمرکز بانکی، تایید و ثبت تراکنش‌ها توسط بانک انجام می‌شود. تمامی اطلاعات حساب‌ها در سرور مرکزی متعلق به بانک قرار دارد. بنابراین، بانک هنگام درخواست انتقال پول از یک کاربر به کاربر دیگر، می‌تواند با مراجعه به پایگاه داده متمرکز خود اطلاعات کاربران را چک کرده و در صورت درست بودن اطلاعات، آن‌ها را تایید و ثبت کند و حساب کاربران را به‌روز کند. پایگاه داده متمرکز، مشکلات امنیتی، تمرکز قدرت و هزینه‌های بالای تراکنش‌ها و سرعت کم را در پی دارد. کریپتو برای حل این مشکلات، یک سیستم غیرمتمرکز اراپه کرده است.

بلاک چین کریپتو یک سیستم غیرمتمرکز است. به این معنی که هیچ کسی مدیریت اطلاعات آن را بر عهده ندارد. بنابراین، برای نگهداری، تایید و ثبت تراکنش‌ها به کاربرانی نیاز است که به آن‌ها «ماینر» (Miner) گفته می‌شود. وظیفه اول ماینرها نگهداری داده‌های تراکنش‌ها است. اطلاعات تمام تراکنش‌ها توسط تمام ماینرها نگهداری می‌شود تا در صورتی که اطلاعات یکی از ماینرها دستکاری شد یا اطلاعات اشتباه به آن اضافه شد، بقیه کاربران از آن آگاه باشند و اجازه انجام این کار را ندهند.

وظیفه دوم ماینرها تایید تراکنش‌ها است. تراکنش‌های ایجاد شده توسط کاربران عادی برای ثبت در بلاک چین‌ باید به وسیله ماینرها تایید شوند. برای اینکه ماینرها داده‌های درست را تایید کنند، رقابت بین ماینرها در این مرحله تدارک دیده شده است. رقابت به این صورت است که ماینرها با قراردادن اطلاعات تراکنش‌ها، هش تابع قبلی و مقدار عددی نامشخص «نانس» در تابع هش مربوط به بلاک چین، می‌خواهند به خروجی هشی برسند که تعداد صفرهای آن از طرف شبکه مشخص شده است.

ماینرها با قراردادن مقادیر تصادفی نانس به صورت تکراری هش آن‌ها را به دست می‌آورند. در نهایت، ماینری که بتواند به خروجی هش مورد نظر شبکه برسد، برنده رقابت است. برنده، نانس نهایی را به شبکه اعلان می‌کند تا آن‌ها نیز بتوانند خروجی را تایید کنند. پس از تایید، بلاک جدید شامل تراکنش‌های با حداکثر سایز ۱ مگابایت که شامل هش بلوک قبلی است ایجاد می‌شود. با ارسال هش این بلوک به بلوک بعدی، استخراج بلوک جدید آغاز می‌شود.

استخراج کریپتو چیست ؟

در بخش الگوریتم اجماع در کریپتو چیست تا حدودی فرآیند استخراج کریپتو توضیح داده شد. نودها برای شرکت در رقابت ثبت و تایید تراکنش‌ها، به دستگاه‌های محاسباتی قوی با مصرف برق بالا نیاز دارند. برای این‌که کاربران انگیزه لازم برای مشارکت در این فرآیند را داشته باشند، شبکه بلاک چین به کاربری که در رقابت برنده شود پاداش می‌دهد. پاداش داده شده به ماینرها شامل دو بخش است. بخش اول، هزینه‌های تراکنش‌ها است که از کاربران عادی شبکه دریافت می‌شود.

بخش دوم پاداش ماینینگ، ارزهای جدید استخراج شده است. در واقع در طی فرآیند ثبت بلاک‌ها، سکه‌های جدید ارز دیجیتال نیز تولید می‌شود و در اختیار کاربر برنده رقابت قرار می‌گیرد. مقدار ارزهای تولید شده در طی فرآیند استخراج ممکن است در طی گذر زمان تغییر کند. به عنوان مثال، برای شبکه بیت‌کوین هر چهار سال یکبار ارزهای جدید استخراج شده نصف می‌شود که به این فرآیند «هاوینگ» (Halving) گفته می‌شود. هاوینگ با کنترل عرضه سکه، باعث افزایش قیمت آن می‌شود.

توجه داشته باشید که فرآیند استخراج مربوط به الگوریتم اجماع اثبات کار است. الگوریتم‌های اجماع دیگری نیز برای ثبت و تایید ایمن تراکنش‌ها وجود دارند که ارتباطی به ماینینگ و استخراج ندارند. کریپتوکارنسی‌هایی مثل «بیت‌کوین» (BTC)، «لایت‌کوین» (LTC) و «اتریوم» (ETH) از الگوریتم اجماع اثبات کار استفاده می‌کنند اما ارزهای دیجیتال «سولانا» (SOL)، «کاردانو» (ADA) و «اتریوم ۲» (ETH) از سایر الگوریتم‌های اجماع استفاده می‌کنند.

استیک کریپتو چیست ؟

همان‌طور که در بخش استخراج کریپتو چیست گفته شد، علاوه بر الگوریتم اجماع اثبات کار الگوریتم‌های دیگری نیز برای رسیدن به اجماع در بلاک چین‌ها وجود دارد که معروف‌ترین آن‌ها، الگوریتم اجماع «اثبات سهام» (Proof of Stake | PoS) است. مشابه با الگوریتم اثبات کار، در این الگوریتم نیز نودها برای رسیدن به اجماع باید هزینه بپردازند. برخلاف الگوریتم‌های اجماع اثبات کار که دستگا‌های محاسباتی و مصرف برق را برای اثبات کار استفاده می‌کند، در الگوریتم‌های اجماع اثبات سهام افراد دارایی‌های ارز دیجیتال خود را در شبکه قفل می‌کنند و با این کار درست‌کاری خود را اثبات می‌کنند.

به فرآیند قفل کردن ارزهای دیجیتال یک شبکه در آن به منظور تایید ثبت تراکنش‌ها، فرآیند «استیک» (Stake) کریپتو گفته می‌شود. در طی فرآیند استیک، سکه‌های جدید ایجاد شده به همراه هزینه تراکنش‌ها بین نودها به مقدار دارایی که استیک کردند تقسیم می‌شود. بنابراین، هر شخصی که مقدار بیشتری کریپتو استیک کرده باشد، سود بیشتری نیز کسب می‌کند. برای استیک کردن ارزهای دیجیتال می‌توانید از کیف پول‌های خود بلاک چین یا صرافی‌ها و کیف‌پول‌های عمومی پشتیبان استیکینگ آن ارز دیجیتال استفاده کنید.

کوین و توکن در کریپتو چیست ؟

تا اینجا سوال کریپتو چیست را پاسخ داده و مفهوم بلاک چین، استخراج و استیک را در ارتباط با آن توضیح داده‌ایم. کریپتو یا رمزارزی که توسط الگوریتم‌های یک بلاک چین تولید می‌شوند را «کوین» می‌گویند. بنابراین، کوین به سکه‌های تولید شده از فرآیند استخراج یا استیک در یک بلاک چین گفته می‌شود و معمولا به عنوان سوخت آن بلاک چین استفاده می‌شود. «بیت‌کوین»، «لایت‌کوین» و «اتریوم» از جمله کوین‌هایی هستند که بر بستر بلاک چین‌های خود ایجاد شده‌اند و برای پرداخت هزینه تراکنش‌ها در بستر بلاک چین استفاده می‌شوند.

در برخی از بلاک چین‌ها مانند «اتریوم»، «سولانا»، «بایننس» و «ریپل» امکان ساخت «برنامه‌های غیرمتمرکز» (Decentralized Applications | DApps) وجود دارد. «قراردادهای هوشمند» (Smart Contracts) امکان ساخت این اپلیکین‌ها را بر روی بلاک چین‌ها فراهم می‌کنند. قرارداد هوشمند، مجموعه‌ای از قوانین و شرایط تعریف شده در بلاک چین است که در آن با برقراری مجموعه‌ای از شروط از پیش تعیین شده، مجموعه‌ای از فعالیت‌ها به صورت خودکار انجام می‌شوند. مدل قراردادهای هوشمند و زبان برنامه‌نویسی آن‌ها در بلاک چین‌ّای مختلف با یکدیگر متفاوت است.

«بیت‌کوین» از قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌کند اما به دلیل سرعت پایین شبکه، استفاده‌ای از آن نمی‌شود. «اتریوم»، اولین بستر کاربردی برای اجرای قراردادهای هوشمند را به بازار ارزهای دیجیتال اراپه کرده است. به همین دلیل، بسیاری از پروژه‌های کریپتو بر روی آن نوشته شده‌اند. در اتریوم از زبان «سالیدیتی» برای نوشتن برنامه‌ها استفاده می‌شود اما امروزه، سایت‌ها و برنامه‌هایی ایجاد شده‌اند که بدون نیاز به برنامه‌نویسی و تنها با مشخص کردن برخی از پارامترها، امکان ساخت پروژه بلاک چینی را در کمتر از یک ساعت فراهم می‌کنند.

علاوه، بر «اتریوم»، «سولانا»، «کاردانو»، «ترون»، «ایاس» و «آوالانچ» از جمله کریپتوهایی هستند که از قراردادهای هوشمند و ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز پشتیبانی می‌کنند. در این برنامه‌ها، برای پرداخت‌های درون برنامه‌ای یا مدیریت فعالیت‌ها نیاز به کریپتو است. برخی از برنامه‌ها از کوین شبکه اصلی که بر روی آن ساخته شده‌اند برای این منظور استفاده می‌کنند اما برخی دیگر، کریپتوکارنسی خود را می‌سازند که به آن «توکن» (Token) گفته می‌شود.

از جمله توکن‌های معروف در بازار ارز دیجیتال می‌توان به «تتر»، «لینک» و «بیت‌تورنت» اشاره کرد. تتر بر روی بسیاری از شبکه‌های ارز دیجیتال مانند «اتریوم»، «ترون»، «سولانا» و «بایننس» اراپه شده است. توکن «لینک» بر روی بلاک چین «اتریوم» ساخته شده اما امروزه بر روی سایر بلاک چین‌ها نیز گسترش یافته است. «بیت‌تورنت» نیز توکن ساخته شده بر روی بلاک چین ترون است. در مجموع، مهم‌ترین تفلوت کوین و توکن در داشتن یا نداشتن بلاک چین مختص به آن است.

آلتکوین در کریپتو چیست ؟

در فضای کریپتو به تمام رمزارزهایی که بعد از بیت‌کوین ساخته شده‌اند «آلتکوین» یا «ارز جایگزین» گفته می‌شود. بسیاری از کریپتوهای اولیه صرفا تقلیدی از «بیت‌کوین» بودند و با اندک تغییرات در کدهای آن ایجاد شده‌اند. «لایت‌کوین» جزو اولین آلت‌کوین‌های بازار است که به نقره دیجیتال معروف است و سرعت انجام تراکنش‌ها در آن چهار برابر بیت‌کوین است.

پس از شهرت یافتن «بیت‌کوین» و آلتکوین‌های نسل اول، به مرور زمان پروژه‌‌های متفاوت بلاک چینی از منظر کاربرد و ویژگی‌های اساسی به بازار ارزهای دیجیتال اراپه شدند. اتریوم به عنوان نسل دوم بلاک چین‌ها، امکان ایجاد برنامه‌های غیرمتمرکز را فراهم کرد که همین مساله باعث افزایش کاربردهای بلاک چین شد. کاربرد بلاک چین‌های نسل اول بیشتر در پرداخت و انتقال ارزش بود اما در نسل دوم بلاک چین‌ها امکان انتقال و ثبت هر نوع اطلاعات مالی و غیرمالی فراهم شد. امورمالی غیرمتمرکز از جمله حوزه‌هایی است که در این نوع از بلاک چین‌ها گسترش یافت و انواع پلتفرم‌های «وام‌دهی» (Lending & Borrowing)، «کشت سود» (Yield Farming) و «صرافی‌های غیرمتمرکز» (Decentralized Exchange | DEX) در این بلاک چین‌ها ایجاد شد.

با گسترش کاربردهای بلاک چین، افزایش مقیاس‌پذیری و کاهش هزینه ثبت تراکنش‌ها به مساپل اصلی کریپتوها تبدیل شدند. به عنوان مثال، با ایجاد بسیاری از برنامه‌های غیرمتمرکز بر روی شبکه اتریوم، در برخی مواقع هزینه تراکنش در آن به صد دلار نیز می‌رسد. این مساله، منجر به ایجاد بلاک چین‌های نسل سوم شد که هدف آن‌ها افزایش مقیاس‌پذیری و کاهش هزینه تراکنش ها بود. «سولانا»، «کاردانو»، «پولکادات» و «فانتوم» از جمله معروف‌ترین بلاک چین‌های نسل سوم هستند که سرعت بسیار بالایی در مقایسه با بلاک چین‌های نسل قبل دارند.

در حال حاضر تعداد کریپتوهای ساخته شده به قدری زیاد است که تقسیم‌بندی کلاسیک آن‌ها به بیت‌کوین، آلتکوین و توکن اطلاعات زیادی به کاربران نمی‌دهد. به همین دلیل، در اکثر منابع سعی می‌شود کریپتوها را بر اساس کاربردهایی که دارند در گروه‌های مختلف مانند دیفای، وب ۳ و متاورس طبقه‌بندی کنند. برای مطالعه بیشتر در مورد انواع کریپتوها، مطالعه مطلب زیر پیشنهاد می‌شود.

صرافی کریپتو چیست ؟

برای انتقال کریپتوکارنسی‌ها به دیگران، نیاز به هیچ سیستم متمرکزی نیست اما برای تبدیل آن‌ها به پول‌های فیات رایج مثل دلار، یورو و ریال، نیاز به بسترهایی است که بتوان از طریق آن‌ها تبدیل پول فیات به رمزارز و برعکس را انجام داد. این بسترها صرافی‌های ارز دیجیتال هستند. بنابراین، نقش صرافی کریپتو، تبدیل پول‌های فیات به کریپتو و برعکس است.

مشکل دوم و اصلی در استفاده عمومی از کریپتو، نوسانات قیمتی شدید آن‌ها است. با توجه به این‌که رمزارزها غیرمتمرکز هستند، بازیگران مختلف در هر لحظه می‌توانند با تغییر در عرضه و تقاضا، قیمت لحظه‌ای ارزها را دچار نوسان کنند. البته کریپتوهای با ارزش ثابت الگوریتمی تا حدودی می‌توانند این نوسانات را از بین برده و نقش پول را ایفا کننند. در آینده احتمالا این ارزها کاربردهای بیشتری خواهند داشت. در حال حاضر نیز در بسیاری از فروشگاه‌های آنلاین پرداخت با استفاده از رمزارزها صورت می‌گیرد و در طی زمان این قضیه عمومی‌تر خواهد شد.

به طور کلی دو نوع صرافی وجود دارد. «صرافی متمرکز» (Centralized Exchange | CEX) و «صرافی غیرمتمرکز» (Decentralized Exchnge | DEX). صرافی متمرکز برای تبدیل پول فیات به رمز ارز و برعکس و همچنین تبدیل ارزهای دیجیتال مختلف به یکدیگر استفاده می‌شود. صرافی غیرمتمرکز، تنها برای تبدیل ارزهای دیجیتال به یکدیگر کاربرد دارد. بسیاری از صرافی‌های غیرمتمرکز، تنها از تبدیل توکن‌های یک شبکه بلاک چین پشتیبانی می‌کنند مانند «یونی‌سواپ» که در آن توکن‌های بلاک چین «اتریوم» قابل معامله است. اما صرافی‌هایی مثل «پاراسواپ» نیز هستند که توکن‌های شبکه‌های مختلف در آن قابل معامله است.

فعالیت در صرافی‌های غیرمتمرکز به وسیله کیف‌پول‌های کریپتو انجام می‌شود و نیازی به احراز هویت ندارد اما برای فعالیت در بسیاری از صرافی‌های متمرکز «احراز هویت» (Know Your Customer | KYC) ضروری است. به دلیل مشکلات بانکی، کاربران ایرانی در بسیاری از صرافی‌های خارجی نمی‌توانند فعالیت کنند. بنابراین، ایرانی‌ها برای خرید و فروش ارز دیجیتال از صرافی‌های داخلی یا صرافی‌های خارجی که به احراز هویت نیاز ندارند، استفاده می‌کنند. در هر حال برای تبدیل ریال به ارز دیجیتال نیاز است ابتدا از صرافی داخلی استفاده شود. برای مطالعه بیشتر در مورد انواع صرافی کریپتو، مطالعه مطلب زیر پیشنهاد می‌شود.

• چگونه کریپتو بخریم ؟

خرید کریپتو پیش‌نیازهایی دارد که در این بخش می‌خواهیم به آن‌ها اشاره کنیم. توجه داشته باشید که فرض بر این است که شما از ایران می‌خواهید ارز دیجیتال بخرید. فرآیند خرید و فروش در خارج از ایران بسیار راحت‌تر است و افراد می‌توانند با عضویت در صرافی خارجی و پرداخت پول، ارزهای دیجیتال مورد نظر خود را خریداری کنند.

ساخت کیف پول کریپتو چیست ؟

مرحله اول برای خرید کریپتو، ساخت کیف پول است. بسیاری از صرافی‌های ارز دیجیتال کیف پول دارند و شما می‌توانید از آن‌ها برای نگهداری دارایی‌های خود استفاده کنید اما، امکان هک صرافی‌ها و کلاهبردار بودن آن‌ها وجود دارد. هر چه صرافی ناشناخته‌تر و کوچک‌تر باشد، این مشکلات نیز در آن بیشتر است. بنابراین، انتقال کریپتو به کیف پول برای حفظ امنیت دارایی‌ها لازم و ضروری است. تا زمانی که رمزارزها در کیف پول شما نباشند، شما مالک آن‌ها نیستید.

کیف پول‌ها انواع زیادی دارند که از بین آن‌ها، کیف پول‌های سخت‌افزاری، امن‌ترین و کیف پول‌های نرم‌افزاری، پرکاربردترین هستند. هر بلاک چینی، کیف پول مخصوص به خود را دارد و برای نگهداری از کوین و توکن‌های آن به کار می‌رود اما امروزه کیف‌پول‌های معروفی هستند که از بیشتر ارزهای دیجیتال پشتیبانی می‌کنند. بنابراین، بهتر است از این‌کیف پول‌ها استفاده کنید تا امکان نگهداری تعداد زیادی رمزارز را در یک کیف پول داشته باشید.

از جمله کیف‌پول‌های سخت‌افزاری معروف می‌توان به کیف پول‌های شرکت «لجر» (Ledger) اشاره کرد. این شرکت، دو کیف پول سخت‌افزاری «Ledger Nano S» و «Ledger Nano X» را اراپه کرده است که بیش از ۱۸۰۰ کوین و توکن را پشتیبانی می‌کنند. قیمت سری S برابر ۵۹ و قیمت سری X برابر با ۱۱۹ یورو است.

شرکت «ترزور» (Trezor) یکی دیگر از شرکت‌های تولید کننده کیف پول سخت افزاری است که «Trezor Model One» و «Trezor Model T» دو محصول اصلی آن است و هر دو آن‌ها از بیش از ۱۰۰۰ ارز دیجیتال پشتیبانی می‌کنند. قیمت این کیف پول‌ها به ترتیب ۶۴ و ۲۲۹ یورو است. اگر دارایی‌های دیجیتال شما ارزش بالای ۲۰ میلیون دارد و می‌خواهید آن‌ها را به صورت بلندمدتی نگهداری کنید، خرید کیف پول سخت‌افزاری توصیه می‌شود.

کیف پول‌های نرم‌افزاری، رایگان‌ هستند و استفاده از آن‌ها آسان است. بنابراین، بسیاری از افراد از این کیف‌پول‌ها برای نگهداری رمزارزهای خود استفاده می‌کنند. از معروف‌ترین کیف‌پول‌های نرم‌افزاری می‌توان «متامسک» (MetaMask)، «تراست‌ولت» (TrustWallet) و «کوینومی» (Coinomi) را نام برد. متامسک، مخصوص شبکه «اتریوم» است و برای اتصال به صرافی‌های غیرمتمرکز ساخته شده روی بستر «اتریوم» به کار می‌رود. کیف پول‌های تراست‌ولت و کوینومی جزو جامع‌ترین کیف پول‌های نرم‌افزاری هستند که از بیشتر بلاک چین‌های معروف و توکن‌های آن‌ها پشتیبانی می‌کنند.

ساخت کیف پول به راحتی قابل انجام است. با دانلود نرم‌افزار وارد بخش ثبت نام می‌شوید. در این حالت، گزینه مربوط به ساخت کیف پول را انتخاب می‌کنید. در این مرحله تعدادی واژه انگلیسی ( معمولا بین ۱۲ تا ۱۶ کلمه) به شما نمایش داده می‌شود. این واژه‌ها، کلید خصوصی شما هستند. این کلمات را در چند جا یادداشت کرده و در جای امن نگهداری کنید. به هیچ عنوان این کلمات را در اختیار کس دیگری قرار ندهید. پس از این مرحله از شما خواسته می‌شود کلمات کلید خصوصی را در سیستم وارد کنید تا سیستم مطمپن شود شما عبارات را درست یادداشت کرده‌اید. پس از تایید، کیف پول شما ساخته می‌شود.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد کیف پول‌ها و نحوه ساخت آن‌ها مطالعه مطالب زیر پیشنهاد می‌شود.

ساخت اکانت صرافی کریپتو چیست ؟

کاربران ایرانی در هر صورت باید در یک صرافی کریپتو داخلی برای تبدیل ریال به ارز دیجیتال ثبت‌نام کنند. در برخی از صرافی‌ها، برای مبالغ کم نیاز به احراز هویت نیست اما، بیشتر این صرافی‌ها به احراز هویت نیاز دارند. صرافی‌‌های داخلی به دو نوع «معاملاتی» و «غیرمعاملاتی» تقسیم می‌شوند. در صرافی‌های معاملاتی تریدرها با یکدیگر به مبادله کریپتو می‌پردازند اما در صرافی‌های غیرمعاملاتی، صرافی ارز را با قیمت مشخص به کاربر می‌فروشد.

برای ساخت حساب کاربری شماره تلفن، ایمیل و حساب بانکی باید به نام خود کاربر باشد. مراحل ثبت‌نام مشابه با ثبت نام در بسیاری از سایت‌های داخلی است. فرآیند احراز هویت نیز به صورت غیر حضوری است و برای این‌ کار تصویر مدارک و یک ویدیوی سلفی با متن مشخص از شما دریافت می‌شود. پس از طی این مراحل، مدارک شما توسط صرافی بررسی و تایید می‌شود. پس از این مرحله، شما می‌توانید به حساب خود در صرافی ریال واریز کرده و ارز دیجیتال بخرید. ترید و معامله تعداد زیادی از ارزهای دیجیتال معروف بازار در صرافی‌های داخلی امکان‌پذیر است.

برای استفاده از صرافی‌های خارجی متمرکز شما باید صرافی‌های مطمپنی که به احراز هویت نیاز ندارند را انتخاب کنید. صرافی‌های معروفی مثل «کوین‌بیس» و «بایننس» به احراز هویت نیاز دارند لذا نمی‌توان از آن‌ها استفاده کرد. صرافی «کوکوین» از جمله صرافی‌های بزرگ است که نیاز به احراز هویت ندارد اما فعالیت در آن برای ایرانی‌ها ممنوع است. بنابراین، تنها با استفاده از فیلترشکن آی‌پی ثابت می‌توان از آن برای ترید و معامله‌گری استفاده نمود.

صرافی‌هایی مثل «هات‌بیت» نیز هستند که نه احراز هویت دارند و نه مشکلی با فعالیت ایرانیان دارند. البته با توجه به این‌که این صرافی‌ها خیلی معتبر و بزرگ نیستند ممکن است دارایی‌های شما در خطر هک و کلاهبرداری باشد. بنابراین، اگر از این صرافی‌ها استفاده می‌کنید، بهتر است به محض انجام معاملات، دارایی‌های خود را به کیف پول انتقال دهید. حتما پیش از ثبت نام در صرافی، درباره ویژگی‌ها و قوانین آن مطالعه کنید و صرافی مناسب را انتخاب کنید. در صورتی که فعالیت شما روی ارزهای معروف است، توصیه اکید استفاده از صرافی‌های ایرانی است.

ثبت‌نام در صرافی‌های متمرکز خارجی همانند بیشتر سایت‌های خارجی است و شما با داشتن ایمیل به راحتی می‌توانید اکانت خود را در آن‌ها بسازید. برای فعالیت در صرافی‌های غیرمتمرکز نیاز به ثبت‌نام نیست و شما با مراجعه به سایت آن‌ها کیف پول خود را به آن وصل می‌کنید و معاملات خود را انجام می‌دهید. نکته‌ای که باید به آن توجه کنید این است که قبل از استفاده از این پلتفرم باید در کیف پول خود ارز دیجیتال داشته باشید. بهتر است برای این منظور از استیبل‌کوین‌ها استفاده کنید تا ارزش سکه‌ها در زمان‌هایی که ترید نمی‌کنید، تغییر نکند.

روش خرید کریپتو چیست ؟

پس از ثبت نام در صرافی، نوبت به خرید ارزهای دیجیتال می‌رسد. خرید در انواع صرافی‌های داخلی با یکدیگر متفاوت است. علاوه بر این، برای خرید از صرافی‌های خارجی و صرافی‌های غیرمتمرکز نیاز به انتقال ارز از صرافی ایرانی به کیف پول و از کیف پول به صرافی خارجی است. در ادامه روش‌های خرید در هر یک از صرافی‌ها را توضیح می‌دهیم.

خرید کریپتو از صرافی‌های معاملاتی

خرید در صرافی‌های معاملاتی با غیرمعاملاتی متفاوت است. در صرافی‌های معاملاتی ابتدا باید به سایت صرافی داخلی مراجعه کرده و از قسمت واریز، ریال خود را وارد حساب کاربری خود در صرافی کنید. سپس، به صفحه معاملاتی ارز دیجیتال مورد نظر رفته و با تعیین مقدار خرید و قیمت آن سفارش خرید خود را ثبت کنید. در صورتی که در قیمت مشخص شده شما فلروشنده وجود داشت معامله انجام شده و ارزهای دیجیتال به حساب شما اضافه می‌شوند.

در صورتی که نمی‌خواهید ارزها را به کیف پول خود انتقال دهید کار شما در این مرحله به پایان رسیده است. اما در صورتی که بخواهید ارزها را به کیف پول انتقال دهید باید به کیف پول ارز دیجیتال خود در صرافی رفته و گزینه ارسال را انتخاب کنید. در صفحه باز شده از شما می‌خواهد که مقدار ارز انتقالی، شبکه انتقال و آدرس گیرنده را وارد کنید.

منظور از شبکه انتقال، بلاک چینی است که می‌خواهید با استفاده از آن ارزهای خود را انتقال دهید. برخی از ارزها تنها از یک شبکه که شبکه اصلی بلاک چین است قابل انتقال هستند. اما برخی دیگر مانند تتر در شبکه‌‌های مختلف وجود دارند. دقت کنید که هنگام انتقال کریپتو، شبکه‌ یا استاندارد انتقال در صرافی و کیف پول برای کریپتو مورد نظر یکسان باشد. هزینه انتقال در این استانداردها با یکدیگر متفاوت است. بنابراین، بهتر است بلاک چینی که هزینه کمتری دارد را استفاده کنیم.

اما مساله مهمتر از هزینه انتقال، یکسان بودن استاندارد در کیف پول و صرافی است. به عنوان مثال ارز دیجیتال «تتر» در شبکه‌های بلاک چین مختلفی مانند شبکه «اتریوم» با استاندارد «ERC20» و شبکه «ترون» با استاندارد «TRC20» قابل انتقال است. در صورتی که شما ارز خود را در صرافی با شبکه «ترون» می‌خواهید منتقل کنید باید آدرس گیرنده‌ای که از کیف پول دریافت می‌کنید در شبکه «ترون» باشد. در غیر اینصورت، با انتقال ارزها در شبکه‌های متفاوت، مزارزهای شما از بین خواهند رفت.

برای دریافت آدرس گیرنده باید به کیف پول خود مراجعه کنید. کاری که در کیف پول نیاز است انجام دهید، پیدا کردن آدرس ارز مورد نظر در شبکه انتقال تعیین شده است. فرض کنید می‌خواهیم بیت‌کوین را از صرافی خرید کرده و به کیف پول خود انتقال دهیم. برای این کار، نماد بیت‌کوین (BTC) را در کیف پول جستجو می‌کنیم. دو گزینه «Send» و «Receive» در آن وجود دارد. با انتخاب گزینه «Receive» که به معنی دریافت است، آدرس دریافت ارز و شبکه آن در صفحه نمایش داده می‌شود. اگر شبکه با شبکه صرافی یکی بود، آدرس راکپی کرده و در قسمت آدرس گیرنده در صرافی وارد می‌کنید.

خرید کریپتو از صرافی‌های غیرمعاملاتی

در صرافی‌های غیرمعاملاتی نیازی به انجام معامله نیست و خود صرافی نیز کیف پول برای نگهداری ارزهای دیجیتال شما ندارد. در یان حالت شما ابتدا وارد حساب کاربری خودتان در صرافی می‌شوید. سپس کریپتوی مورد نظر خود را برای خرید انتخاب می‌کنید. در این بخش شبکه انتقال و مقدار خرید نیز انتخاب می‌شود. در مرحله بعد سایت از شما آدرس کیف پول می‌خواهد، مشابه با روند توضیح داده شده در بخش قبل، آدرس دریافت رمزارز را از کیف پول کپی کرده و در قسمت مشخص شده پیست می‌کنید.

با تایید اطلاعات، سایت شما را به صفحه پرداخت منتقل می‌کند. با پرداخت مبلغ مشخص شده، تراکنش شما ثبت می‌شود و پس از مدت زمان کوتاهی ارز خریداری شده به کیف پول شما منتقل می‌شود. نکته‌ای که به آن باید توجه کنید این است که شما می‌توانید آدرس کیف پول صرافی خارج خود را در سایت وارد کنید تا ارز مستقیم به آن‌جا منتقل شود. البته به دلیل مشکلات بانکی این کار کمی ریسکی است و بهتر است ابتدا ارز را به کیف پول خود انتقال داده و سپس به صرافی خارجی انتقال دهید.

انتقال کریپتو به صرافی خارجی و خرید در آن

با توجه به این که امکان خرید با ریال در صرافی‌های خارجی وجود ندارد، بنابراین، در مرحله اول شما باید با ریال خود از صرافی ایرانی ارز دیجیتال بخرید و آن را به صرافی خارجی انتقال دهید تا بتوانید از آن برای معامله و خرید و فروش استفاده کنید. با توجه به اینکه در مرحله اول، هدف تبدیل ریال به ارز دیجیتال و دلار است، بنابراین، بهتر است این کار با ارزهای دیجیتال با ارزش ثابت یا همان استیبل‌کوین‌ها انجام شود. معروف‌ترین آن‌ها «تتر» و «دای» است. «دای» چون به صورت غیرمتمرکز ایجاد می‌شود گزینه بهتری نسبت به تتر برای ایرانی‌ها است.

پس از خرید، اگر بخواهیم ارز دیجیتال را به صرافی خارجی منتقل کنیم از گزینه «Send» در کیف پول استفاده می‌کنیم. با انتخاب این گزینه صفحه انتقال در کیف پول باز می‌شود که در آن مقدار ارز را مشخص می‌کنیم. در قسمت آدرس گیرنده، آدرس همان ارز را در پروفایل خود از صرافی کپی کرده و در آن‌جا پیست می‌کنیم. برای پیدا کردن این آدرس، در پروفایل صرافی، روی ارز مورد نظر کلیک کرده و گزینه «Deposit» را به همراه شبکه انتقال انتخاب می‌کنیم. در این صورت آدرس به ما نشان داده می‌شود.

خرید کریپتو در صرافی غیرمتمرکز

برای خرید کریپتو در صرافی غیرمتمرکز باید در کیف پول خود مقداری ارز دیجیتال داشته باشد تا با استفاده از آن بتوانید ارزهای دیگر را بخرید. بنابراین مشابه قبل، ابتدا از صرافی ایرانی ارز دیجیتال ترجیحا استیبل کوین خریده به کیف پول خود انتقال می دهید. توجه داشته باشید که صرافی های غیرمتمرکز از همه کیف پول‌ها پشتیبانی نمی‌کنند. بنابراین، بهتر است ابتدا کیف پول مورد نظر را انتخاب کنید و سپس ارزهای دیجیتال خود را انتقال دهید.

پس از انتقال کریپتو به کیف پول باید به سایت صرافی مراجعه کنید. در قسمت (Connect Wallet) باید کیف پول خود را به صرافی وصل کنید. پس از اتصال می‌توانید به راحتی ارزهای خود را به دیگر ارزها تبدیل کنید. توجه داشته باشید که در بیشتر صرافی‌ها تنها دسترسی به توکن‌های شبکه خود صرافی مقدور است و امکان خرید سایر توکن ها نیست.

روش فروش کریپتو چیست ؟

فروش کریپتو مشابه خرید آن است. در صرافی‌های خارجی و صرافی‌های معاملاتی داخلی با مراجعه به صفحه معامله ارز مورد نظر می‌توانید دارایی خود را بفروشید. در صرافی‌های غیرمتمرکز نیز شما با تبدیل ارزهای خود به استیبل‌کوین‌ها به نوعی فروش انجام می‌دهید. پس از فروش در صرافی‌های خارجی پول شما به صورت تتر به پروفایل شما اضافه خواهد شد که می‌توانید از آن دوباره برای خرید استفاده کنید. البته می‌توانید به جای تتر جفت‌ارزهای دیگری را معامله کنید.

به عنوان مثال اگر بیت‌کوین داشته باشید و بخواهید با بیت‌کوین خود ارز دیجیتال بیت‌تورنت را خریداری کنید باید به قسمت معامله «BTTBTC» مراجعه کنید. در این صورت پس از فروش، دارایی شما به صورت بیت‌کوین در پروفایل اضافه خواهد شد. اما چون ارزش خود بیت‌کوین و سایر ارزها نیز در طی زمان تغییر می‌کند، بنابراین، معمولا از جفت‌های استیبل کوین برای خرید و فروش استفاده می‌کنند. در صرافی‌های داخلی نیز می‌توانید با جفت استیبل‌کوین‌ها یا ریال معامله کنید.

در صورتی که هدف شما فروش ارزهای دیجیتال و برداشت دارایی‌ها به صورت ریال باشد، در این صورت باید از صرافی‌های داخلی استفاده کنید. اگر در صرافی‌های داخلی معامله می‌کنید با فروش کریپتو معادل دلاری آن در اکانت صرافی قرار می‌گیرد که با گزینه برداشت وجه می‌توانید پول خود را برداشت کنید. در صرافی‌های خارجی پس از فروش ارز دیجیتال، مقدار تتر شما مشخص است که می‌توانید آن را به صرافی داخلی انتقال داده و بفروشید و پس از آن معادل ریالی را به حساب خود منتقل کنید.

برای تحلیل وضعت بازارهای مالی روش‌های مختلفی وجود دارد که دو روش اصلی آن با تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی شناخته می‌شوند. تحلیل بنیادی در بررسی وضعیت بازار به پارامترهای اقتصادی و برنامه‌های هر پروژه توجه دارد در حالی که تحلیل تکنیکال وضعیت بازار را از روی نمودار قیمتی مورد بررسی قرار می‌دهد.

این ویژگی سبب می‌شود که تحلیل تکنیکال برای تحلیل انواع بازارهای مالی مثل بازار کریپتو و سهام قابل استفاده باشد. به دلیل اهمیت این موضوع، «فرادرس» فیلم ۱۱ ساعت و ۴۵ دقیقه‌ای آموزش تحلیل تکنیکال در بازارهای مالی – مقدماتی را تدوین کرده است.

جمع‌بندی

در پاسخ به سوال کریپتو چیست باید گفت کریپتو یا کریپتوکارنسی‌ها دسته‌ای از ارزهای دیجیتال هستند که امنیت آن‌ها به وسیله تکنیک‌های رمزنگاری تامین شده و تایید و ثبت تراکنش در آن‌ها توسط گره‌های توزیع شده در سرتاسر جهان انجام می‌شود. بیت‌کوین اولین کریپتو شناخته شده بازار است که در سال ۲۰۰۹ به دنیا معرفی شد. پس از آن کریپتوکارنسی‌های زیادی با کاربردهای مختلف به دنیا معرفی شدند.

امروزه بسیاری از مردم از این سیستم‌ها استفاده می‌کنند و خرید و فروش کریپتوکارنسی‌ها نیز بین تریدرها و سرمایه‌گذاران جا افتاده است. در این مقاله از مجله فرادرس پاسخ سوال کریپتو چیست با بررسی تکنیک‌‌های رمزنگاری استفاده شده، الگوریتم‌های اجماع، کیف پول کریپتو، صرافی و نحوه خرید و فروش کریپتو در صرافی‌های مختلف آموزش داده شد.