طبقه اجتماعی چیست؟

طبقه اجتماعی (کلاس اجتماعی) از جمله مفاهیم پرکاربرد در علوم اجتماعی و نظریه های سیاسی است، بر این اساس مردم در جامعه به صورت سلسله مراتب در طبقه های گوناگون قرار می گیرند.
عضویت در یک طبقه اجتماعی می تواند به تحصیلات، ثروت، شغل، درآمد و تعلق به یک خرده فرهنگ یا گروه اجتماعی خاص وابسته باشد. با این حال ، در مورد تعریف “طبقه” اتفاق نظر وجود ندارد و این اصطلاح دارای طیف گسترده ای از معانی گاه متعارض است.

▪️▪️تعریف رایج

در اصطلاح رایج ، اصطلاح “طبقه اجتماعی” معمولاً مترادف با ” طبقه اقتصادی-اجتماعی ” است و به “افرادی که از یک موقعیت اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی ، سیاسی یا آموزشی یکسان برخوردار هستند” اشاره می شود، به عنوان مثال می توان از ” طبقه کارگر ” نام برد.
برخی از افراد استدلال می کنند که به دلیل تحرک اجتماعی ، مرزهای طبقاتی وجود ندارد و حتی هیچ‌گونه محدودیت‌های رسمی درباره ازدواج میان گروهی بین افراد متعلق به طبقات مختلف وجود ندارد.

▪️▪️مارکس و طبقه اجتماعی

طبقه اجتماعی جز جدا نشدنی اندیشه کارل مارکس است، مارکس “طبقه” را به صورت رابطه فرد با ابزار تولید تعریف می کند.
از نظر مارکس در جامعه سرمایه داری همواره دو طبقه وجود دارد یکی طبقه پرولتاریا که مالکیتی در ابزار تولید(خود) ندارد و دیگری بورژوازی است که ابزار تولید را در اختیار دارد و طبقه‌ پرولتاریا را همواره استثمار می کند.

▪️▪️ماکس وبر و طبقه اجتماعی

ماکس وبر سه بعد مهم را در قشربندى اجتماعی تشخیص مى‌دهد: موقعیت اقتصادی، منزلت اجتماعى و قدرت.
وبر در مورد طبقات، فکر مارکسیستى را اساس قرار داده وضعیت اقتصادى را اساس تعریف طبقه مى‌داند و هر دوى آنها مالکیت اموال را ملاک اساسى براى تعریف طبقه مى‌دانند و هر دوى آنها به این واقعیت که نوع اموال مورد مالکیت از یک نظام اقتصادى به نظام اقتصادى دیگر متفاوت است آگاهى دارند.
اما منظور مارکس از طبقات یک نظریه اقتصادى نیست. بلکه یک وضعیت کلى تولید و مالکیت است که هم اقتصادى و هم اجتماعى است.

▪️▪️انواع طبقات اجتماعی در دسته بندی متداول :

طبقه ی ممتاز : این طبقه ی بخش ِ کوچکی از جمعیت را تشکیل می دهد .( حدود ِ ۱۰ درصد ) و چندنان مورد ِ توجه ِ جامعه شناسان نبوده است . این طبقه شامل ِ اشراف ِ زمین دار و کسانی است که از راه مالکیت بر زمین، تجارت، مستغلات و امثال ِ آن امرار معاش می کنند و مارکسیست ها، آنها را بورژوازی می نامند . مستخدمان ِ عالی رتبه ی دولت، روسای نیروهای نظامی و اعضای حکومت را نیز می توان در همین ردیف جای داد .
طبقه ی متوسط ( میانی ) : این طبقه را کارگران ِ متخصص و کارمندان تشکیل می دهند . مثلاً ً معلمان، پزشکان، استادان ِ دانشگاه، روحانیون، مدیران ِ کارخانه ها، کارکنان ِ دفتری، مستخدمان ِ دولت و غیره .
طبقه کارگر : این طبقه از کارکنان ِ خدمات و کارگران ِ یدی مثلاً ً پیشخدمت، آشپز، مکانیک ِ اتومبیل، بنا، رفتگر، کارگران ِ کارخانه ها و غیره تشکیل می شود که مارکس ایشان را پرولتاریا نامید .