درتاریخ ۱۴۰۲/۱۱/۰۲ در جریان بررسی بخش درآمدی لایحه بودجه ۱۴۰۳، پیشنهاد حذف افزایش مالیات ارزش افزوده از سوی یک نماینده مطرح شد، اما نمایندگان با ۵۹ رای موافق و ۱۱۹ رای مخالف با این پیشنهاد مخالفت کردند. بر این اساس به نظر می‌رسد در سال آینده شاهد افزایش یک درصدی مالیات ارزش افزوده خواهیم بود و مالیات ارزش افزوده از ۹ درصد به ۱۰ درصد افزایش پیدا می‌کند. البته این در شرایطی است که برخی نمایندگان اعلام می‌کنند که همچنان به دنبال حذف افزایش یک درصدی مالیات ارزش افزوده خواهند بود و برخی دیگر نیز عنوان می‌کنند این امر با توجه به رای روز گذشته مجلس در مورد حذف افزایش یک درصد مالیات ارزش افزوده امکان‌پذیر نیست. از سوی دیگر با توجه به دو برابر بودن تعداد نمایندگان موافق افزایش یک درصدی مالیات ارزش افزوده به نظر می‌رسد هر پیشنهاد دیگری در این راستا با رای مخالف مجلس مواجه خواهد شد. بنابراین در سال آینده شاهد افزایش مالیات ارزش افزوده به ۱۰ درصد خواهیم بود.
دفاعیه دولت از افزایش یک درصدی
در جریان بررسی پیشنهاد محمدحسن آصفری، نماینده اراک در مجلس مبنی بر حذف افزایش یک درصد مالیات ارزش افزوده در لایحه بودجه ۱۴۰۳، محمدهادی سبحانیان، رئیس سازمان امور مالیاتی کشور به عنوان نماینده دولت در مخالفت خود با این پیشنهاد اظهار کرد: ما برای مخارج کشور باید منابع پایدار ایجاد کنیم. افزایش یک واحد درصدی مالیات ارزش افزوده فشاری بر مردم عادی وارد نمی‌کند، بلکه مشمول ثروتمندان و پرمصرف‌های جامعه می‌شود. در همه جای دنیا به این سمت حرکت می‌کنند تا کسانی که پرمصرف بوده و ثروتمند هستند مالیات بیشتری پرداخت کنند. بسیاری از کالاها و خدماتی که عموم مردم از آن استفاده می‌کنند معاف از مالیات ارزش افزوده است.
در ادامه حمیدرضا حاجی‌بابایی، رئیس کمیسیون تلفیق بودجه سال ۱۴۰۳ پشت تریبون قرار گرفت و در مخالفت با پیشنهاد حذف بند مالیات ارزش افزوده، تاکید کرد: ما قرار نیست که از مردم پول بگیریم بلکه قرار است از پتروشیمی‌ها، شرکت‌های نفتی و شرکت‌های فولادی مالیات بگیریم و آن را به بازنشستگان بدهیم. مالیات ارزش افزوده مشمول کالاهای اساسی نمی‌شود، چرا با مردم جور دیگری صحبت می‌کنید. او تصریح کرد: اگر افزایش مالیات ارزش افزوده از لایحه حذف شود نمی‌توانیم منابع پاداش بازنشستگان و افزایش حقوق آنها را تامین کنیم. از سوی دیگر ما افزایش حقوق کارمندان در سال آینده را ۲۰ درصد پیش‌بینی کردیم. اینکه گفته می‌شود از محل فروش اموال تامین شود، امکان‌پذیر نیست. بنده با مردم شفاف صحبت می‌کنم اگر این بند از لایحه حذف شود ما منابعی برای افزایش حقوق و همسان‌سازی بازنشستگان نخواهیم داشت.
چرایی مخالفت با افزایش مالیات ارزش افزوده
محمدحسن آصفری، نایب رئیس کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور در مجلس که پیشنهاد حذف افزایش یک درصد مالیات ارزش افزوده را داشت، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» به تشریح چرایی ارائه پیشنهادش پرداخت و گفت: این پیشنهاد برای جلوگیری از افزایش مالیات ارزش افزوده ارائه شد، اما متاسفانه مجلس به آن رای نداد. مطمئنا این تصمیم موجب گرانی کالاها خواهد شد. معتقدیم افزایش حقوق بازنشستگان نباید به گونه‌ای باشد که از یک جیب آنها ۲۰۰ هزار تومان برداریم و در جیب دیگرشان ۵۰ هزار تومان بگذاریم. این اتفاق مطمئنا به نفع جامعه نخواهد بود و افزایش گرانی را به دنبال خواهد داشت. او تاکید کرد: در برنامه هفتم دولت را موظف کردیم که نسبت به متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان اقدام کند.
برای متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان منابعی مانند مولدسازی، واگذاری شرکت‌ها، جلوگیری از حقوق‌های نجومی و ریخت‌وپاش‌ها وجود دارد. این موارد راهکار مناسبی است که می‌تواند از این طریق برای متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان اقدام کرد. به‌جای اینکه از جیب مردم برداریم باید دولت از روش‌های دیگری استفاده کند. همچنین دولت می‌تواند از فرار مالیاتی متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان را انجام دهد، چرا مالیات کسی که مالیات می‌دهد را افزایش دهیم؟ این نماینده مجلس تصریح کرد: افزایش مالیات ارزش افزوده به نفع حقوق‌بگیران، کارگران و بازنشستگان نخواهد بود.
آصفری به چرایی رای مخالف مجلس به حذف افزایش مالیات ارزش افزوده اشاره کرد و گفت: رئیس کمیسیون برنامه‌وبودجه در خصوص افزایش مالیات ارزش افزوده صادقانه صحبت نکرد و واقعیت‌ها را نگفت. اینکه صرفا ارزش افزوده را به پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها ربط بدهیم، درست نیست. امروز اگر به رستوران بروید و کباب هم بخورید ارزش افزوده دارد تا تمام کالاها… بنابراین ارزش افزوده در تمام کالاها افزایش قیمت را به دنبال خواهد داشت. استدلالی که رئیس کمیسیون تلفیق برای رای به افزایش یک درصد مالیات ارزش افزوده آورد، استدلال منطقی و درستی نبود و همین موضوع سبب شد برخی نمایندگان فکر کنند ارزش افزوده تنها برای پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها است؛ در حالی‌که شامل کوچک‌ترین کالاها می‌شود.
کمیسیون اجتماعی مخالف بود
همچنین ولی اسماعیلی، رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس گفت: کمیسیون اجتماعی به افزایش یک درصد مالیات ارزش افزوده رای مخالف داده بود و پیشنهاد کمیسیون ما حذف افزایش یک درصد مالیات ارزش افزوده به دلیل بار تورمی و روانی آن بود. اما دولت متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان را به افزایش یک درصد مالیات ارزش افزوده گره زد؛ به همین دلیل حذف یک درصد مالیات ارزش افزوده در صحن علنی مجلس رای نیاورد. او ادامه داد: پیشنهاد ما این بود که دولت برای متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان که ۷۰ همت را در نظر گرفته از درآمدهای عمومی دولت مانند عوارض گمرکی و مولدسازی تامین کند. بنابراین پیشنهاد ما این بود که این هزینه را از مولدسازی تامین کند. البته در سال گذشته برای مولدسازی ۱۰۶ همت درنظر گرفته شده بود که تنها ۶ همت از این درآمد محقق شد. اما اگر در سال آتی دولت اراده قوی برای مولدسازی داشته باشد می‌تواند از این محل متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان را تامین کند. با توجه به رای مجلس افزایش مالیات ارزش افزوده در بودجه ۱۴۰۳ باقی می‌ماند.
رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس در خصوص اینکه آیا پیشنهاد کمیسیون برای حذف افزایش یک درصد مالیات ارزش افزوده مطرح می‌شود، اظهار کرد: چون پیشنهاد حذف افزایش یک درصد مالیات ارزش افزوده رای نیاورد دیگر نمی‌توانیم پیشنهاد کمیسیون را مطرح کنیم. بنابراین به نظر می‌رسد افزایش یک درصد مالیات ارزش افزوده رای می‌آورد چون حذف آن رای نیاورد.
افزایش مالیات و تعمیق رکود؟
شهریار حیدری، نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز گفت: افزایش یک درصد مالیات ارزش افزوده برای یک اقتصاد پویا و مناسب منطقی است. اما در کشور ما مالیات‌هایی که تنظیم کرده‌اند با اقتصاد که در حال نظم‌گیری و انضباط بخشی است، همخوانی ندارد. بنابراین افزایش مالیات ارزش افزوده باعث می‌شود در بسیاری از موارد از جمله تولید و ساخت‌و‌ساز شاهد رکود جدی باشیم. او ادامه داد: باید پیامدهای هر تصمیمی را که در بودجه اتخاذ می‌شود، در نظر بگیریم و بعد از آن تصمیم بگیریم. رویکرد بودجه ۱۴۰۳ بیشتر مالیات محور است و مالیات محور بودن برای اقتصاد امروز کشور مناسب نیست. حذف کل بند مربوط به افزایش مالیات ارزش افزوده رای نیاورد بنابراین مالیات ارزش افزوده یک درصد افزایش پیدا می‌کند.
مخالفان هنوز امیدوارند
همچنین عبدالکریم حسینی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با انتقاد از رای منفی مجلس به حذف بند مربوط به افزایش یک درصدی مالیات ارزش افزوده، اظهار کرد: متاسفانه دولت افزایش یک درصد مالیات ارزش افزوده را به متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان گره زد. در حالی‌که این هنر نیست که ما آسان‌ترین راه را انتخاب کنیم و دست در جیب مردم کنیم و مالیات ارزش افزوده را اضافه کنیم. او تاکید کرد: افزایش مالیات ارزش افزوده به ضرر مردم است و موجب گرانی کالاها در بازار می‌شود. دلیل مخالفتم با افزایش یک درصد مالیات ارزش افزوده نیز به دلیل گرانی کالاها است. بنابراین افزایش مالیات ارزش افزوده به صلاح نیست چون افزایش قیمت‌ها را به دنبال خواهد داشت. این نماینده مجلس در خصوص اینکه آیا افزایش یک درصد مالیات بر ارزش افزوده قطعی شده است، گفت: ما از راه‌های دیگر هم قطعا اقدام می‌کنیم تا افزایش مالیات ارزش افزوده اتفاق نیفتد و دولت مکلف باشد از راه‌ها و منابع دیگر از جمله فروش نفت و افزایش مالیات و… متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان را انجام دهد. حسینی افزود: اقدام نادرست، گره زدن یک درصد مالیات ارزش افزوده با متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان بود.
اهمیت همسان‌سازی حقوق بازنشستگان
جعفر قادری، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس نیز تصریح کرد: در کمیسیون تلفیق برنامه هفتم افزایش مالیات ارزش افزوده رای نیاورد و دلیل افرادی که رای ندادند هم این بود که دولت پیشنهاد افزایش ۵ درصدی مالیات ارزش افزوده در طول ۵سال اجرای برنامه هفتم را داشت. اما مجلس همراهی نکرد و این موضوع در بودجه هم نیامد. او افزود: اما منبع همسان‌سازی حقوق بازنشستگان را از محل افزایش یک درصد مالیات ارزش افزوده پیش‌بینی کرده بودند، بنابراین آنهایی که با این پیشنهاد مخالفت کردند این دیدگاه را داشتند که اگر افزایش یک درصد مالیات ارزش افزوده حذف شود همسان‌سازی بازنشستگان با مشکل مواجه می‌شود و به همین دلیل بود که این پیشنهاد رای نیاورد. این عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس اظهار کرد: در حال حاضر دولت منابعی ندارد و به همین دلیل در بودجه ۱۴۰۳ بودجه عمرانی افزایش پیدا نکرده است. از سوی دیگر افزایش درآمدهای نفتی و مالیاتی بیش از این امکان‌پذیر نیست.
بهترین انتخاب دولت و مجلس
همچنین بهروز محبی، عضو کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۳، گفت: سرنوشت متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان را دولت در مسیر افزایش یک درصد مالیات ارزش افزوده تعریف کرده است. اینکه دولت منابع پایداری را تعریف کند که تاثیری بر تورم نداشته باشد بسیار خوب است. او ادامه داد: هر منبعی که دولت تعریف می‌کند، منابع آن بر تورم تاثیر دارند. بنابراین ما باید منبعی را انتخاب کنیم که کمترین تاثیر را بر تورم داشته باشد. از سوی دیگر بر اساس گزارش‌های دقیق مرکز پژوهش‌ها با افزایش یک درصد مالیات ارزش افزوده ۳۳صدم درصد به تورم اضافه خواهد شد.
بنابراین مالیات ارزش افزوده تاثیرچندانی بر تورم ندارد. این عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس اظهار کرد: موافقین حذف مالیات ارزش افزوده معتقدند که حذف یک درصد مالیات ارزش افزوده بر تورم انتظاری تاثیر می‌گذارد. اما باید کاری کرد تا مردم توجیه شوند. در این راستا باید همه مصاحبه کنند و تاثیر واقعی را بیان کنند که ما وارد مسیر تورم انتظاری در این حوزه نشویم. محبی خاطرنشان کرد: تاثیر افزایش مالیات ارزش افزوده در تورم بسیار پایین است و مبلغ قابل توجه و پایداری هم ایجاد می‌کند. افزایش مالیات ارزش افزوده شامل ۷۰ درصد کالاها نمی‌شود. به نظر می‌رسد بهترین منبعی که دولت با سرعت و کمترین خطر می‌تواند انتخاب کند افزایش یک درصد مالیات ارزش افزوده است.
