عدم حضور در دادگاه حقوقی و کیفری چه عواقبی دارد؟

بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، عدم حضور در دادگاه موجب ممانعت از رسیدگی و صدور رای نخواهد شد. بنابراین حتی در صورتی که در ابلاغیه دادگاه، حاضر شدن طرفین و یا انجام اقداماتی توسط آن‌ها پیش بینی نشده است، هر دو طرف پرونده باید در دادگاه حاضر شوند و از حق خود دفاع کنند.

اما در صورتی که دو طرف پرونده مورد نظر حاضر نشوند، دادگاه خود می‌تواند رسیدگی به پرونده را آغاز کند و حتی حکم را صادر نماید. در صورت عدم حضور در دادگاه، طرفین می‌توانند با فرستادن لایحه به دادگاه، تعیین کردن وکیل و یا حتی با استناد به عذر موجه عدم حضور، باعث شوند جلسه دادرسی تمدید شود.

عدم حضور در دادگاه حقوقی، یکی از مسائلی است که ممکن است افراد با آن سرو کار داشته باشند. هنگامی که یک دادخواست به دادگاه ارائه می‌شود، زمان حضور طرفین در جلسه مشخص می‌گردد. بر این اساس لازم است خواهان و خوانده در مهلت مقرر در دادگاه حاضر شده و به دفاع از اظهارات خود بپردازند؛ اما ممکن است شرایطی ایجاد شود که طرفین نتوانند در دادگاه حضور یابند؛ در این صورت تکلیف صدور رای چگونه خواهد بود و عدم حضور چه عواقبی را در بر خواهد داشت؟ در این مقاله به بررسی عواقب حضور نیافتن در دادگاه می‌پردازیم.

حضور در جلسه دادگاه

به طور کلی رسیدگی در دادگاه با حاضر شدن دو طرف دعوا و یا همان خواهان و خوانده انجام می‌شود. در واقع حاضر شدن در دادگاه یک  فرصت است تا هر دو طرف دعوا بتوانند اسناد و مدارک مربوطه را ارائه و از خود نیز دفاع نمایند.

اما برخی اوقات ممکن است خواهان و یا خوانده در دادگاه حاضر نشوند. برای این نوع موقعیت‌ها قانون عذرهای موجهی ارائه داده است که در صورت عدم حضور در دادگاه، جلسه تجدید نظر خواهد شد. البته نکات مهمی در زمینه عدم حاضر شدن در دادگاه وجود دارد که در ادامه اقدام به بررسی آن‌ها خواهیم کرد.

آیا حضور در دادگاه حقوقی اجباری است؟

یکی از سوالاتی که ممکن است برای افراد در مواجهه با پرونده‌های حقوقی مطرح شود، لزوم حضور طرفین دعوا در دادگاه است. بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، پس از ارائه دادخواست به دادگاه حقوقی، زمان رسیدگی آن در قالب ابلاغیه به طرفین دعوا اعلام می‌گردد. ممکن است در این ابلاغیه زمان و مکان حضور ذکر شده باشد که به آن احضاریه گفته می‌شود.

بنابراین هریک از طرفین باید در دادگاه حاضر شوند و با ارائه اسناد و مدارک به دفاع از خود بپردازند. عدم حضور طرفین ممکن است تاثیرات حقوقی مهمی مانند صدور حکم غیابی داشته باشد؛ لذا حضور دو طرف دعوا در دادگاه اجباری است. البته افراد می‌توانند به جای خود وکیلی تعیین کرده و به جلسه دادگاه بفرستند یا با ارسال لایحه دفاعی شرایط عدم حضور را برای خود فراهم آورند.

شرایط عدم حضور در دادگاه حقوقی

طرفین دعوا می‌توانند اقدام به تعیین وکیل برای حضور در جلسه دادگاه نمایند؛ در این صورت به حضور خودشان در دادگاه نیازی نیست؛ جز در مواردی خاص مانند سوگند در دادگاه. شرط دیگر عدم حضور در دادگاه، تنظیم لایحه و تقدیم به دادگاه است که به وسیله آن طرفین می‌توانند توضیحات خود را به صورت مکتوب به دادگاه ارائه دهند. در این صورت دادگاه به استناد دفاعیات وکیل یا لایحه تقدیمی را را صادر کند؛ این رای غیابی نبوده و رای حضوری محسوب می‌شود.

علاوه‌بر این دو مورد، ممکن است طرفین برای عدم حضور در جلسه دادگاه حقوقی عذر موجهی داشته باشند که می‌توانند در دادگاه حاضر نشوند که در ادامه مقاله به آن می‌پردازیم.

وکالت برای حضور در جلسه دادگاه

هر دو طرف خواهان یا خوانده می‌توانند در صورت عدم حضور در دادگاه، نماینده و یا همان وکیل خود را برای پیش برد بهتر پرونده به دادگاه ارسال کنند. وکیل نیز باید در جلسه مربوطه حاضر شود یا اینکه لایحه را به دادگاه ارسال نماید. در صورت عدم حضور وکیل در جلسه دادگاه به علت عذر موجه، جلسه رسیدگی دادگاه تجدید خواهد شد.

البته ذکر این نکته نیز ضروری است که در برخی پرونده‌ها حضور خواهان و یا خوانده ضروری است. بنابراین در این مواقع خواهان و یا خوانده حتما باید در دادگاه حاضر شوند و همچنین امکان ارسال وکیل مجاز نخواهد بود. به صورت کلی در صورت نیاز به مشاوره در امور حقوقی و دادگاهی پیشنهاد می‌کنیم از خدمات مشاوره‌ای کارمنتو استفاده کنید‌.

خوانده کیست؟

لازم است بدانید ‌که خوانده در دعوا به طور دقیق کسی است که در دادگاه برعلیه او شکایتی ایجاد شده است. در واقع خوانده باید در مقام دفاع پاسخگو باشد و از آن جایی که وی دعوا را اقامه نکرده است بلکه خود به دعوا فراخوانده شده، خوانده می‌گویند.

خواهان کیست؟

خواهان در واقع کسی است که دعوای حقوقی را در دادگاه مطرح می‌کند‌ البته ذکر این نکته نیز ضروری است که شاکی کسی است که اقدام به طرح دعوای کیفری در دادسرا می‌کند. بنابراین می‌توان بیان کرد که خواهان در اصل به معنی متقاضی، مدعی، شاکی و خواستار می‌باشد و به شخصی می‌گویند که خواست خود را بر روی برگ دادخواست تنظیم می‌‌کند و در دادگاه دارای صلاحیت مطرح می‌کند.

بررسی عدم حضور در دادگاه و آثار آن

حضور هر دو طرف خواهان و خوانده در دادگاه الزامی است، البته که هر دو طرف می‌توانند به جای آن وکیل و یا لایحه عدم حضور در دادگاه ارسال کنند. همچنین در صورتی که عذر موجهی وجود داشته باشد، طرفین می‌توانند از حاضر شدن در دادگاه خودداری کنند و به عبارتی در این حالت عدم حضور طرفین و یا حتی وکیل اشکالی نخواهد  داشت.

در واقع در این مواقع دادگاه رسیدگی به پرونده را ادامه خواهد داد و یا اینکه جلسه رسیدگی تجدید خواهد شد. اما نکته لازم به ذکر این است که اگر طرفین، وکیل و لایحه‌ای به دادگاه ارسال نکرده باشند و همچنین عذر موجهی برای عدم حضور نداشته باشند، ممکن است آثار مهمی برای آن‌ها ایجاد شود. در ادامه برخی از این آثار را برای شما شرح خواهیم داد.

عدم حضور خوانده در جلسه دادگاه

بر اساس قانون مدنی، در صورتی که خوانده در دادگاه حاضر نشود، این امر می‌تواند آثار منفی داشته باشد. در واقع عدم حضور خوانده در جلسه دادگاه بدون عذر موجه و یا ارسال وکیل و لایحه می‌تواند برخی از حقوق را از وی سلب کند.

به عنوان مثال از جمله حقوقی که ممکن است، سلب شود می‌توان به طرح دعوای تقابل و یا استناد به ایرادات اشاره کرد‌. در نهایت نیز ممکن است دادگاه تحت یک سری شرایط خاص و بدون توجه به دفاعیات خوانده، رای و حکم را که ممکن است به ضرر وی باشد، صادر کند.

عدم حضور خواهان در دادگاه

بر اساس قانون مدنی، خواهان در صورتی که نتواند در دادگاه حاضر شود، باید حتما اصل اسناد و مدارک را همراه با وکیل خود به دادگاه ارسال کند. در غیر این صورت و تحت شرایطی مانند این امر که مدارک مورد استناد، سند عادی هستند، مورد انکار واقع می‌شوند و اگر دادخواست نیز به دلیل دیگر مستند نباشد، در نتیجه دادگاه دادخواست وی را باطل خواهد کرد. بنابراین از جمله آثار عدم حضور خواهان  در دادگاه می‌توان به این امر اشاره کرد که ممکن است با وجود داشتن یک سری شرایط دادگاه بتواند دادخواست را ابطال کند.

عدم حضور وکیل در دادگاه

در صورت عدم حضور وکیل در دادگاه، حق موکل می‌تواند تضییع شود. به همین دلیل نیز قانون‌گذار عدم حضور وکیل در دادگاه را تخلف شمرده است. البته در صورتی که وکیل دارای عذر موجهی در مورد عدم حضور در دادگاه باشد، جلسه دادگاه می‌تواند تجدید شود.

آثار عدم حضور در دادگاه کیفری

در دادگاه کیفری به دلیل اینکه به بررسی جرم و جنایت می‌پردازند، حاضر شدن متهم بسیار ضروری و مهم است. در واقع عدم حضور در دادگاه کیفری ممکن است ضمانت اجراهایی برای آن‌ها وجود داشته باشد. با این وجود در ماده ۱۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری، دلایل موجه برای عدم حضور در دادگاه ارائه شده است که در صورت داشتن این نوع عذرها و ارائه آن‌ها به دادگاه از عواقب عدم حضور در جلسه دادگاه در امان خواهید بود. اما به طور کلی بر اساس ماده ۱۷۹ متهمی که بدون داشتن هیچ عذر موجه در دادگاه حاضر نشود و یا اینکه عذر موجه خود را اعلام نکند، با دستور بازپرس جلب خواهد شد. درمورد این که گرفتن حکم جلب چقدر زمان میبرد، می‌توانید این مقاله از کارمنتو را مطالعه فرمایید.

آثار عدم حضور در دادگاه حقوقی

اگر طرفین دعوا، بدون رعایت هیچ کدام از شرایط عدم حضور و داشتن عذر موجه در دادگاه حاضر نشوند، حقوق آن‌ها تحت الشعاع قرار می‌گیرد. لازم است بدانید که در صورت عدم حضور در دادگاه حقوقی ممکن است قاضی تصمیم بگیرد رای را به صورت غیابی صادر کند. در واقع عدم حضور خواهان و خوانده بدون هیچ عذر موجه و همچنین بدون ارسال لایحه و یا وکیل ممکن است باعث ابطال دادخواست شده و خواهان باید دوباره اقدام به طرح دعوا کند.

علاوه بر این در صورتی که شاهد نیز در دادگاه حاضر نشود ممکن است موجب جلب وی شود‌. به طور کلی عدم حضور طرفین در دادگاه‌های حقوقی مانعی در روند رسیدگی و همچنین صدور رای نخواهند شد. همچنین عدم حضور در دادگاه حقوقی در اولین جلسه دادرسی می‌تواند منجر به سلب برخی از حقوق طرفین شود.

به صورت کلی در صورت نیاز به دریافت راهنمایی و خدمات مشاوره‌ای در این زمینه می‌توانید با مشاوران کارمنتو در ارتباط باشید. این مرکز دارای همکاری با بیش از ۳۵۰ مشاور برتر کشور است و همچنین از جدیدترین تکنولوژی‌های دنیا استفاده می‌کند. علاوه بر آن دارای یک پلتفرم جامع ویژه مشاور و کارفرما است که این امر باعث می‌شود شما دسترسی راحتی با کارشناسان مختلف داشته باشید.

لایحه عدم حضور در دادگاه چیست؟

در صورتی که هر یک از طرفین دعوا و یا همان خواهان و خوانده در دعوای حقوقی و شاکی و متهم در دعوای کیفری به دلیل یک عذر موجه و قانونی نتوانند در دادگاه حاضر شوند باید یک لایحه به دادگاه ارسال کنند که به لایحه عدم حضور در دادگاه شناخته شده است. در واقع طرفین با کمک این لایحه اقدام به توضیح عذر موجه خود می‌کنند و همچنین از این طریق اقدام به تقاضای تجدید وقت رسیدگی می‌نماید.

نمونه متن لایحه عدم حضور در دادگاه

عدم حضور متهم در دادگاه و یا شاکی و به عبارتی کلی عدم حضور هر یک از طرفین دعوا باید با عذر موجه و همچنین ارسال لایحه عدم حضور به دادگاه باشد. در واقع با ارائه نمونه متن لایحه عدم حضور در دادگاه طرفین می‌توانند دلایل عدم حضور خود را شرح داده و درخواست تجدید وقت جلسه کنند. البته لازم به ذکر است که صرفا عنوان عذر موجه کافی نخواهد بود و باید دلایل حتما به صورت ضمیمه با لایحه ارسال شوند.

به طور کلی نوشتن این نوع لایحه نیازمند تخصص است و به عبارتی بهتر نوشتن لایحه عدم حضور در دادگاه ممکن است برای افراد عادی دشواری‌هایی داشته باشد. به همین دلیل توصیه می‌شود برای دریافت نمونه متن لایحه با توجه به پرونده‌ مورد نظر شما بهتر است با کارشناسان کارمنتو در ارتباط باشید. در واقع شما با کارمنتو می‌توانید مشاوره فوری در هر جای ایران در لحظه و زیر یک دقیقه دریافت کنید.

چگونه دلایل موجه عدم حضور در جلسه دادرسی را ارائه کنیم؟

در اصل طرفین باید در جلسه دادرسی حاضر شوند. البته ممکن است در برخی مواقع وکیل بتواند به نیابت از فرد در جلسه دادگاه حاضر شود. اما در صورتی که فرد و وکیل وی نیز نتوانند در دادگاه حاضر شوند، دلایل باید به صورت کامل با لایحه به دادگاه ارسال شوند. قاضی نیز پس از بررسی کردن دلایل موجه ارائه شده، می‌تواند پرونده را مجدد و با حضور طرفین بررسی کند.

دلایل موجه برای عدم حضور در جلسه دادرسی

لازم است دقت کنید که هر دلیل نمی‌تواند به عنوان دلیل موجه برای عدم حضور دادگاه باشد. به عبارتی بهتر قانون برای عدم حضور افراد در دادگاه دلایلی مشخص کرده است که تنها بر این اساس فرد می‌تواند در دادگاه حاضر نشود. همچنین لازم به ذکر است که اگر فردی بدون دلیل موجه از حاضر شدن در دادگاه خودداری کند، این امر موجب می‌شود فرد با عواقب عدم حضور در جلسه دادگاه مواجه شود. در ادامه شما را با مهم‌ترین دلایل موجه بر اساس قانون آشنا خواهیم کرد.

دلایل موجه برای عدم حضور در دادگاه حقوقی (عذر موجه عدم حضور در دادگاه حقوقی)

اگر طرفین دعوا یا وکیل آن‌ها عذر موجهی داشته باشند، می‌توانند با ارائه لایحه عدم حضور دادگاه خواستار تجدید جلسه دادرسی شوند. اگر این شرایط از نظر دادگاه موجه باشد، به این درخواست رسیدگی خواهد شد. ماده ۴۱ قانون آیین دادرسی مدنی، مواردی را با عنوان عذر موجه عدم حضور در دادگاه حقوقی وکیل ذکر کرده است. این دلایل درباره خواهان و خوانده نیز صدق می‌کند و اگر هریک از طرفین نتوانند در دادگاه حاضر شوند، جلسه رسیدگی تمدید می‌شود. این دلایل به شرح زیر است:

• فوت یکی از بستگان نسبی یا سببی تا درجه دوم از طبقه اول طرفین یا وکیل آن‌ها (قرابت نسبی به سه طبقه تقسیم می‌شود که هر طبقه نیز درجاتی دارد. طبقه اول پدر، مادر، فرزندان و نوه‌ها هستند و در طبقه دوم اجداد، خواهر، برادر و فرزندان آن‌ها قرار می‌گیرند. درجه اول از طبقه دوم شامل اجداد و برادر و خواهر است و فرزندان آن‌ها در درجه دوم قرار خواهند گرفت)
• از جمله دیگر عذر موجه عدم حضور در دادگاه حقوقی می‌توان به بیماری هریک از طرفین یا وکیل به صورتی که حرکت کردن برای آن‌ها دشوار باشد، اشاره کرد.
• رخ دادن حوادثی مانند سیل، زلزله و هر رخدادی که خارج از اختیارات طرفین بوده است.

دلایل موجه برای عدم حضور در دادگاه کیفری

بر اساس ماده ۱۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری از جمله عذر موجه عدم حضور در دادگاه کیفری می‌توان به نرسیدن و یا دیر رسیدن احضاریه، بیماری سخت متهم، والدین و یا اولاد که از حضور وی ممانعت کند، همسر و یا یکی از نزدیکان وی تا درجه سوم از طبقه دوم فوت شود، مبتلا شدن به حوادث مهم مانند بیماری‌های واگیردار، بروز حوادثی همانند سیل و زلزله که امکان تردد را غیر ممکن می‌کند، متهم توقیف و یا حبس شده باشد و دیگر مواردی که از نظر بازپرس عذر موجه عدم حضور در دادگاه کیفری هستند، اشاره کرد.

به طور کلی در صورت تمایل به دریافت اطلاعات بیشتر در مورد آثار و عواقب عدم حضور در دادگاه کیفری و حقوقی می‌توانید با کارشناسان کارمنتو در ارتباط باشید. ارائه خدمت با معقول‌ترین قیمت بازار، نمایش وضعیت مشاور به منظور صرفه جویی در زمان کاربر (آنلاین و آفلاین)، شارژ اولیه رایگان، قابلیت استفاده از کیف پول و محرمانه بودن اطلاعات از مزایای این مرکز است.

عدم حضور در دادگاه به دلیل کرونا

همان طور که اشاره کردیم، بیماری هرکدام از طرفین می‌توانند باعث عدم حضور آن‌ها در دادگاه شود. با توجه به شیوع ویروس کرونا از سال ۹۸ و خاص بودن و شدت واگیر آن، عدم حضور در دادگاه به دلیل کرونا، دلیل موجهی شناخته می‌شود و  طرفین در صورت ابتلا به آن، نباید در دادگاه حاضر شوند.

عدم ارائه عذر موجه عدم حضور در دادگاه برای خواهان

خواهان باید پس از ارائه دادخواست و یا شکواییه در جلسات دادرسی حضور پیدا کند تا تمامی دلایل و مدارک خود را ارائه دهد. در صورتی که از انجام این کار خودداری کند و مدارک وی نیز دچار تردید و انکار قرار بگیرند و دلیل دیگری برای ادامه رسیدگی وجود نداشته باشد، دادخواست ابطال خواهد شد. همچنین در صورتی که دادگاه به توضیحات خواهان نیاز داشته باشد اما خواهان حضور نداشته باشد و گواهی عدم حضور در دادگاه ارائه ندهد، دادخواست وی باطل خواهد شد.

عدم ارائه عذر موجه عدم حضور در دادگاه برای خوانده

خوانده نیز مانند خواهان باید حتما در جلسه حاضر شود و در برابر خواهان دفاعیت خود را ارائه دهد. در صورتی که خوانده و یا وکیل وی بدون ارائه عذر موجه در دادگاه حاضر نشوند، نمی‌توانند اقدامات لازم برای دفاعیات را نیز انجام دهند و در نتیجه دادگاه نیز بدون دفاعیات اقدام به رسیدگی خواهد کرد.

صدور رای بدون حضور خوانده

عدم حضور خوانده در جلسه دادگاه مانع صادر شدن رای نخواهد بود. در صورتی که خوانده و یا وکیل وی بدون ارائه عذر موجه در دادگاه حاضر نشوند، قاضی می‌تواند رای را به صورت غیابی صادر کند و این امر ممکن است باعث رساندن ضرر به خوانده شود.

سخن پایانی

هنگام طرح دعاوی حقوقی و تعیین جلسه دادگاه، حضور در جلسه، امری اجباری است. طرفین می‌توانند تحت شرایطی در جلسه دادگاه حاضر نشوند؛ اما در صورت عدم داشتن شرایط یا عذر موجه، حضور نیافتن در دادگاه امری غیر منطقی است و عواقبی را به دنبال خواهد داشت.

برای اینکه یک پرونده در دادگاه بررسی و رسیدگی شود، باید طرفین در جلسه دادرسی حاضر شوند. در این موضوع نیز تفاوتی بین دادگاه حقوقی و کیفری وجود ندارد. در صورتی که هر یک از طرفین در دادگاه حاضر نشوند باید حتما عذر موجه داشته باشند و این عذر توسط یک لایحه به دادگاه ارسال شوند. در غیر این صورت ممکن است خواهان و یا خوانده با آثار منفی در این پرونده مواجه شوند.

برگرفته از : https://karmento.ir/blog