سایت اقتصادی ایران به نقل ازرویداد۲۴: با افزایش دسترسی به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، امروزه مردم تقریباً در هر لحظه‌ای از زندگی خود با تصاویر، ویدئوها و داستان‌های موفقیت دیگران روبرو می‌شوند. این تصاویر و داستان‌ها که معمولاً از بخش‌های مثبت زندگی دیگران هستند می‌توانند در فرد احساس ناکافی‌بودن و ترس از عقب ماندن ایجاد کنند. فومو به عنوان حسی نگران‌کننده، علاوه بر تاثیر بر سلامت روان، می‌تواند روابط اجتماعی، عملکرد شغلی و حتی سلامت جسمی را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

اختلال فومو چیست؟

فومو یا “ترس از دست دادن” به حالتی گفته می‌شود که در آن فرد به دلیل مشاهده فعالیت‌ها و تجربیات مثبت دیگران، احساس می‌کند دارد فرصت‌های مهم و مفید زندگی‌اش را از دست می‌دهد. این احساس معمولاً با مقایسه زندگی خود با دیگران همراه است و می‌تواند منجر به استرس، افسردگی و حتی ناراضی‌بودن از زندگی شود. به طور خلاصه، فرد مبتلا به فومو گاهی تصور می‌کند که اگر در رویدادی خاص شرکت نکند یا فرصتی را از دست بدهد، از لحاظ اجتماعی و حتی شغلی عقب خواهد ماند.

تاریخچه و ظهور فومو

اگرچه ترس از دست دادن چیزها در تاریخ بشر وجود داشته، ولی مفهوم «فومو» به عنوان یک پدیده روانشناختی با پیدایش فناوری‌های نوین و شبکه‌های اجتماعی به صورت گسترده‌ای مطرح شد. دهه نود میلادی، پژوهشگران و کارشناسان بازاریابی برای اولین بار به این موضوع پرداختند؛ به خصوص با اظهارات دانیل هرمان کارشناس استراتژی بازاریابی که عبارت «ترس از دست دادن» را مطرح کرد. امروزه با گسترش شبکه‌هایی مانند اینستاگرام، فیسبوک و توییتر، فومو به یکی از پدیده‌های مهم و چالش‌برانگیز حوزه سلامت روان تبدیل شده است.

علل و عوامل ایجاد فومو

چند عامل می‌توانند نقشی در بروز فومو داشته باشند. مهم‌ترین این عوامل عبارتند از:

رسانه‌های اجتماعی و اینترنت

رشد سریع شبکه‌های اجتماعی و دسترسی آسان به اطلاعات باعث شده که مردم به طور مداوم وضعیت زندگی دیگران را مشاهده کنند. این مقایسه‌های مکرر اغلب منجر به احساس ناکافی بودن و ترس از از دست دادن فرصت‌ها می‌شود.

نیاز به تعلق و پذیرش اجتماعی

انسان‌ها به طور ذاتی نیاز به ارتباط و حس تعلق دارند. هنگامی که شخص احساس کند از جمع دوستان یا خانواده جدا شده، با ترس از دست دادن و اضطراب مواجه می‌شود.

انتظارات اجتماعی و فشار همسالان

جامعه امروزی با تأکید بر موفقیت، پیشرفت و دستاوردهای فردی، فشار زیادی بر مردم وارد می‌کند. این فشار باعث می‌شود که فرد به طور مداوم نگران از دست دادن فرصت‌های شغلی، تحصیلی یا اجتماعی باشد.

عوامل شخصیتی

افرادی که عزت نفس پایین، اضطراب یا اختلالات عاطفی دارند، بیشتر در معرض تجربه فومو قرار می‌گیرند. برای این افراد، حتی یک تجربه ناچیز از دست دادن می‌تواند به بحران عاطفی منجر شود.

محیط رقابتی

در محیط‌های کاری و تحصیلی رقابتی، افراد گاهی احساس می‌کنند که برای دست‌یابی به اهداف باید بر آخرین تکاپوها و تغییرات آگاه باشند، در غیر این صورت فرصت‌های جدید از دست می‌رود. این حس تنها در برخی مواقع به فرد کمک می‌کند تا پویاتر باشد، اما اگر به صورت مداوم باشد می‌تواند مشکلاتی را به بار آورد.

نشانه‌ها و تأثیرات فومو

فومو به شکل‌های متفاوتی در زندگی افراد تأثیر می‌گذارد. افراد به طور مکرر گوشی خود را چک می‌کنند تا آخرین پست‌ها و اطلاعات دیگران را ببینند. این عادت می‌تواند از وقت و انرژی فرد بکاهد. همچنین فرد ممکن است در اثر آگاهی از فعالیت‌های دیگران احساس اضطراب و استرس کند که بر خواب و سلامتی او تأثیر می‌گذارد.

ضمناً افراد به صورت مداوم زندگی خود را با دیگران مقایسه می‌کنند که این امر می‌تواند منجر به ناراحتی شود. این است که تجربه مکرر فومو باعث شکایت افراد از زندگی خود می‌شود حتی اگر موفقیت‌هایی داشته باشند. در نهایت فومو می‌تواند بر روابط محبت‌آمیز فرد نیز تأثیر بگذارد.

آثار منفی فومو بر زندگی

فومو به صورت طولانی‌مدت موجب بروز مشکلات جدی در زندگی می‌شود که می‌تواند عامل اضطراب، افسردگی و مشکلات روانی شدیدتر باشد. استرس مزمن ناشی از فومو بر سلامت جسمی فرد نیز تأثیر منفی می‌گذارد. استرس و نگرانی مداوم ناشی از مقایسه مداوم خود با دیگران در فضای مجازی می‌تواند منجر به اختلال در خواب، دردهای جسمانی، سردرد و مشکلات گوارشی شود. این ناراحتی‌های بدنی می‌توانند همزمان با افسردگی و اضطراب روانی رخ دهند. حتی فومو در کار و تحصیل نیز موثر است. وقتی فرد به طور مداوم درگیر نگرانی و استرس ناشی از مقایسه‌های مداوم باشد، تمرکز و بهره‌وری او در محیط کار یا دانشگاه کاهش می‌یابد. این مسئله می‌تواند منجر به کاهش کیفیت کار یا تحصیل و حتی از دست دادن فرصت‌ها شود.

ضمنا نگرانی مداوم از از دست دادن رابطه یا اینکه دیگران چه فکر می‌کنند، می‌تواند روابط بین فردی را تحت تاثیر قرار دهد. افراد ممکن است از شرکت در فعالیت‌های اجتماعی خودداری کنند یا به طور اضافی به دنبال جبران این نگرانی باشند.

راهبردهای مدیریت نگرانی ناشی از فومو

خوشبختانه روش‌هایی برای کاهش و مدیریت این نگرانی وجود دارد که می‌تواند به بهبود سلامت جسمی و روانی کمک کند. از جمله این راهکارها می‌توان به کاهش مصرف فضای مجازی، یوگا و مدیتیشن، تمرکز بر نقاط قوت شخصی و شناخت بیشتر از خود اشاره کرد.

-به جای اتکا به روابط مجازی، تلاش کنید تا هم روابط واقعی و حضوری خود را تقویت نمایید و هم از منافع روابط مجازی بهره بگیرید. حضور در جمع‌های دوستانه، ملاقات‌های خانوادگی و فعالیت‌های گروهی، همراه با استفاده متعادل از رسانه‌های اجتماعی می‌تواند به ایجاد حس تعلق و کاهش اضطراب ناشی از فومو کمک کند.

-در مواردی که فومو به حدی شدید شده و بر کیفیت زندگی تأثیر منفی گذاشته است، مشاوره با روان‌شناس یا متخصص مراقبت‌های روانی می‌تواند راه‌حل‌هایی را ارائه دهد. ایشان می‌توانند با استفاده از روش‌های درمانی مانند درمان شناختی-رفتاری و ذهن‌آگاهی به شما کمک کنند تا الگوهای منفی افکاری و رفتاری خود را تغییر دهید.

کلام آخر

اختلال فومو پدیده‌ای پیچیده و چندوجهی است که با تکامل فناوری و شبکه‌های اجتماعی به سرعت در حال گسترش است. این اختلال می‌تواند تحت تأثیر عواملی چون فشارهای اجتماعی، نیاز به تعلق و عوامل شخصیتی بروز کند و تأثیرات منفی فراوانی بر سلامت روان، جسمانی و روابط اجتماعی بگذارد. با آگاهی از علائم و نشانه‌های فومو و بهره‌گیری از راهکارهایی همچون محدود کردن مصرف رسانه‌های اجتماعی، تمرین‌های ذهن‌آگاهی و مشاوره با متخصصان، می‌توان این اختلال را کنترل نموده و زندگی رضایت‌بخش‌تری داشت.

در پایان، باید توجه داشت که هیچ کس نمی‌تواند تمام تجارب دیگران را داشته باشد و مقایسهٔ مداوم با دیگران تنها منجر به اضطراب می‌شود. با پذیرش این واقعیت که هر فرد زندگی منحصربه‌فرد خود را دارد، می‌توان از فشارهای ناشی از فومو کاست و بیشتر بر توسعهٔ خود تمرکز کرد. ایجاد تعادل میان زندگی واقعی و مجازی، توجه به ارزش‌های شخصی و لذت بردن از لحظات کوچک زندگی روزمره راه‌حل اصلی بروز نکردن فومو و داشتن زندگی سالم و رضایت‌بخش است.

گزارش حاضر، پدیده فومو را به طور جامع بررسی کرده و هم جنبه های نظری و هم راهکارهای عملی برای مقابله با این اختلال را مورد توجه قرار داده است. با توجه به تغییرات سریع دنیای دیجیتال، توجه به سلامت روان و ایجاد تعادل در استفاده از فناوری، امری ضروری و غیرقابل اجتناب است. به همین دلیل، هرچه فرد بیشتر درک کند که فومو تنها یک الگوی فکری و احساسی است که قابل مدیریت و تغییر می باشد، قادر خواهد بود تا کنترل بیشتری بر زندگی خود داشته باشد و از فرصت های واقعی بهره مند شود.

با آگاهی از این مفاهیم و به کارگیری راهکارهای مطرح شده، امید است که افراد بتوانند از استرس های ناشی از فومو رهایی یافته و به جای آن، زندگی ای پر از شادی، رضایت و رشد شخصی را تجربه کنند.

سیما صابری